Termodinamik potensiallar. Xarakteristik funksiyalar reja

Xarakteristik funksiyalar. Barcha ko‘rib chiqilgan termodinamik potensiallar tabiiy sharoitlarda xarakteristik funksiyalar bo‘ladi. Ularning bunday nomlanishiga sabab, funksiyaning o‘zi yoki uning tabiiy parametrlar bo‘yicha hosilalari orqali moddaning barcha termodinamik xossalarini ochiq ifodalash mumkinligidir. Lekin xarakteristik funksiyalarni tanlashda uning qulay bo‘lishiga e’tibor berish kerak. Masalan, U=f(V, S)va H=f(p, S) bo‘lgani uchun U va N lardan xarakteristik funksiya sifatida foydalanish qiyinchilik tug‘diradi, chunki entropiyani to‘g‘ridanto‘g‘ri o‘lchash imkoniyatiga ega emasmiz.

• Xarakteristik funksiyalar. Barcha ko‘rib chiqilgan termodinamik potensiallar tabiiy sharoitlarda xarakteristik funksiyalar bo‘ladi. Ularning bunday nomlanishiga sabab, funksiyaning o‘zi yoki uning tabiiy parametrlar bo‘yicha hosilalari orqali moddaning barcha termodinamik xossalarini ochiq ifodalash mumkinligidir. Lekin xarakteristik funksiyalarni tanlashda uning qulay bo‘lishiga e’tibor berish kerak. Masalan, U=f(V, S)va H=f(p, S) bo‘lgani uchun U va N lardan xarakteristik funksiya sifatida foydalanish qiyinchilik tug‘diradi, chunki entropiyani to‘g‘ridanto‘g‘ri o‘lchash imkoniyatiga ega emasmiz.

Xuddi shunday entropiyadan ham xarakteristik funksiya sifatida foydalanish noqulay, chunki S=f(V,U) bo‘lgani uchun, ichki energiyani bevosita aniqlash imkoniyati yo‘q. Shuning uchun xarakteristik funksiya sifatida ko‘pincha Gibbs va Gelmgols energiyalaridan foydalaniladi, chunki ular aniqlash oson bo‘lgan tabiiy V, p, T kattaliklarning funksiyalaridir.

• Xuddi shunday entropiyadan ham xarakteristik funksiya sifatida foydalanish noqulay, chunki S=f(V,U) bo‘lgani uchun, ichki energiyani bevosita aniqlash imkoniyati yo‘q. Shuning uchun xarakteristik funksiya sifatida ko‘pincha Gibbs va Gelmgols energiyalaridan foydalaniladi, chunki ular aniqlash oson bo‘lgan tabiiy V, p, T kattaliklarning funksiyalaridir.
• Kimyoviy potensial. Yuqorida keltirilgan termodinamik potensiallarning ifodalari faqat kimyoviy jihatdan individual moddalarga (massa doimiy bo‘lganda holatir, V va T asosiy termodinamik parametrlarning qiymati bilan belgilanuvchi) yoki tarkibi doimiy bo‘lgan aralashmalargagina qo‘llanilishi mumkin.