TəTBİQİ Rİyaziyyat və Kİbernetika faküLTƏSİ Bakalavr pilləsi üzrə "Tətbiqi Riyaziyyat" ixtisası a/b 396 saylı qrupun tələbəsi

Mühümlük ölçüsü – statistik hipotezlərin yoxlanılması məsələsinin standart qoyuluşunda kriterinin ölçüsünü yuxarıdan məhdudlaşdıran müsbət ədəddir ( və ya, ekvivalent olaraq, 1-ci növ səhvin ehtimalıdır ). Mühümlük ölçüsü cədvəllərinin tərtibatında: 0,1; 0,05; 0,01 və s. tipli standart qiymətlərdən biri götürülür. Müşahidələrin verilmiş həjmində Mühümlük ölçüsünün azalması, kriterinin «həssaslığının» azalması hesabına 1-ci növ səhvin ehtimalının azalmasına səbəb olur ( 2-ci növ səhvin ehtimalının artmasına ). Buna görə də, real məsələlərdə mühümlük ölçüsünün seçilməsi 1-ci və 2-ci növ səhvlərin praktiki cəhətdən təsirlərini nəzərə alan məzmunlu mülahizələrə əsaslanır.


3.2 Емпирик пайланма
арашдырылан ихтийари тясадцфи кямиййятдирся, експериментал мяëóìàòëàð ÿñàñûíäà тясадцфи щадисясинин баш вериб-вермямяси щаггында мцлащизя йцрцтмяк олар; верилмиш бир ядяддир вя . Ещтималын статистик тяðèôèíÿ ÿñàñÿí тясадцфи щадисясинин тезлийини бу щадисянин ещтималы кими гябул етсяк,
(1)
мцнасибятляриля тяйин олунан функсийасыны нязяри пайланма функсийасы цчцн statistik qiymət кими эютцрмяк тябиидир. (1) мцнасибятиндяки кямиййяти сайда апарылан сынагда шярти юдянилян -ларын сайы ( ), – -нин -ъы сынагда алдыьы гиймятдир. (1) мцнасибятиля тяéèí îëóíàí функсийасына тясадцфи кямиййятинин емпирик пайланма функсийасы дейилир.


Шякил 5
Фярз едяк ки, сайда апарылмыш сынагда тясадцфи кямиййяти цчцн гиймятляри алынмышдыр; гейд едяк ки, – гиймятляри еля нюмрялянмишдир ки, (шякил 40). Айдындыр ки, шяртини юдяйян ихтийари цчцн бярабярсизлийи юдянилян сынагларын сайы -йа бярабяр олаъагдыр. Беляликля, ( ) олдугда емпирик пайланма функсийасы


(2)
бярабярлийи иля тяйин олунур; кямиййяти щадисясинин тезлийидир. сайда асылы олмайан сынагда -ин кифайят гядяр бюйцк гиймятляри цчцн тясадцфи щадисясинин тезлийинин бу щадисянин статистик ещтималы олараг эютцрцлмясиня ясасланараг, емпирик пайланма функсийасынын нюгтясиндяки гиймяти кими щадисясинин тезлийи цчцн алынмыш

статистик гиймят эютцрцлцр.
Гейд едяк ки, емпирик пайланма функсийасынын бу цсулла тяйин олунмасындан практикада аз истифадя олунур. Беля ки, щямишя пиллявары функсийадыр, ися бцтцн ядяд охунда кясилмя нюгтяси олмайан функсийа да ола биляр. Лакин бунунла беля, -ин кифайят гядяр бюйцк гиймятлярини эютцрдцкъя емпирик пайланма функсийасы -ин кясилмя нюгтяляриндяки артымларынын гиймятляри кичилдийиндян тезлийи пайланма функсийасына санки щяр йердя чох йахын олур. Диэяр тяряфдян, Бернулли схеми цчцн эцъляндирилмиш бюйцк ядядляр ганунуна ясасян олдугда емпирик пайланма функсийасы -ин щяр бир гейд олунмуш гиймятиндя нязяри пайланма функсийасына ващид ещтималла йыьылыр, йяни
.