Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent

Protsessorning asosiy vazifalari: 
Ishlov berish; 
- Hisoblash; 
- Qaror qabul qilish. 
CPU 
butun 
tizimni 
boshqaradi; 
Ma’lumotlarni harakatini nazorat qiladi; 
Ma’lumotlarga 
ishlov 
beradi; 
Ma’lumotlarni saqlaydi. 
Protsessorning ishlashi asosan 5 ta qadamdan iborat bo’lib: 
- keyingi bajariladigan ko’rsatma (next instruction)ning manzili xotiradan 
dastur hisoblagichi (program counter, PC)ga va undan ham yuklab olinadi 
va ko’rsatmalar registry (instruction register, IR)da saqlanadi; 
- IRdan keyin ko’rsatma dekodlanadi; 
- Agar zarurat bo’lsa, operand xotiradan yuklab olinadi, CPU registeriga 
saqlanadi; 
- Ko’rsatma bajariladi; 

---

- Natijalar CPU registeridan xotirada saqlanadi. 
Ishlash sikli davomida protsessorning harakatlari boshqaruv bloki 
tomonidan chiqarilgan mikro-instruktsiya (MI)lar bilan belgilanadi. MI – 
ajratilgan shinalar orqali alohida boshqaruv signallari ko’rinishida uzatiladi. 
Shu holatga misol: 
- X registri ma’lumotini Y registrga ko’chiruvchi buyruqni amalga oshirish uchun D 
ma’lumotlar shinasidan foydalaniladi deb tasavvur qilamiz.
- Boshqarish bloki X registrga uning ma’lumotlarini D ma’lumotlar shinasiga 
joylashtirishini boshqaruv signali orqali xabar beradi. Bir muddatdan keyin, Y 
registrga D ma’lumotlar shinasidan ma’lumotni o’qib olish uchun boshqaruv 
signalini jo’natiladi. 
2. Registrlar turlari, xususiyatlari va bajaradigan vazifalari 
 
Kompyuter arxitekturasiga ko’ra, registrlar to’plami bir biridan farqlanib, 
umumiy va maxsus registrlarga bo’linadi. Umumiy registrlar istalgan maqsad 
uchun mos keladi, ammo maxsus turi CPUda maxsus vazifalarni bajaradi, 
masalan, PC yoki IR. 

---

Registrlar - bu protsessorning amallarini va boshqa hisob-kitoblarning 
natijalarini yaratish va saqlash uchun foydalaniladigan, protsessor ichidagi juda 
tezkor xotira manzillariga ega bo’lib, u turli xil kompyuterlarda har xil registrlar 
to’plamidan tashkil topadi; 
- Registrlar soni, turi va uzunligi bilan farqlanadi; 
- Registrlar ko’p maqsadli, maxsus va faqat ma’lumot saqlashga 
mo’ljallangan bo’lishi mumkin; 
- Buyruqlar to’plamini loyihalashiga ko’ra registrlar soni mos kelishi lozim; 
- Kam sonli registrlar xotirada adreslar sonini oshishiga olib keladi. 
PC – bu maxsus mo’ljallangan registr keyingi bajariladigan ko’rsatmaning 
adresini saqlash uchun ishlatiladi. 
IR – bu ayni vaqtda CPUda bajarilayotgan ko’rsatmani adresini saqlab turadi 
va dekodelaydi. 

---

Xotira manzilida saqlanadigan so’z birinchi bo’lib protsessor tomonidan yuklan 
olinadi (o’qib olinadi) MDR registriga saqlanadi. 
Xotiradan o’qib uchun talab qilingan so’z yuklab olingan olib MDR 
yozilganidan keyin, u CPU tomonidan foydalanish uchun tayyor degan ma’noni 
beradi. 
So’z saqlanadigan joyning adresi CPU tomonidan MAR registriga saqlanadi. 

---