Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

2. Bir razryadli ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)lar
M a’lumki, zamonaviy EHMlarda ikkilik sonlarni fizik ifodalashda potensial ko‘rinishdagi signallardan foydalaniladi. Bunday signallar aloqa kanallari orqali ketma-ket yoki parallel uzatilishi mumkin. Quyidagi diagrammalarda ikkilik kodlarni ketma-ket (a) va parallel (v) uzatish usullari ifodalangan.

Ikkilik kodni ketma-ket uzatish usuli uchun bitta aloqa simi etarlidir. Bu simdan signallar sinxron ravishda bir xil intervalda xonama-xona(razryadlar bo‘yicha) uzatiladi. Bunda signalni uzatish oralig‘i:

∆S=C* ∆t; ga teng.
Bu erda: S-sim orqali signalni uzatish tezligi (taxminan yorug‘lik
tezligiga teng)
∆t-signalni uzatishga ketgan vaqt.
Ikkilik kodlarni paralell uzatishda n-ga aloqa simlari kerak bo‘ladi. Bu simlar orqali bir vaqtning o‘zida n xonali kodlarni uzatish ta’minlanadi.
Ketma-ket ikkilik kodlarni qayta ishlash uchun mo‘ljallangan ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning ishlash prinsipini ko‘rib chiqamiz.
Ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)lar ikkita ikkilik kodni xonama-xona qo‘yish uchun xizmat qiladi. SHuning uchun ular bir xonali (razryadli) to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)lar deyiladi. Bir razryadli ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning o‘tish jadvalini tuzamiz:

Kirish			Chiqish
Qo‘shiluvchilar		Oldingi kichik razryaddan perenos Pi-1	Yig‘indi	Keyingi katta razryadga pernos Pi+1
X1	X2	X3	S	Pi+1
0	0	0	0	0
0	0	1	1	0
0	1	0	1	0
0	1	1	0	1
1	0	0	1	0
1	0	1	0	1
1	1	0	0	1
1	1	1	1	1

Jadvaldagi S_i va P_i+1 ifodalar uchun DNF quyidagicha ifodalanadi:

Bu kanonik formalar bo‘yicha ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning sxemasini «VA» hamda «YOKI» mantiqiy elementlaridan foydalanib ko‘rish mumkin

Sxemaning kirish yo‘llarida x₁,x₂,x₃ signallar bilan bir qatorda ularning invers qiymatlari ham ishlatiladi.
Ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning funksional sxemasi to‘la bo‘lishi uchun chiqish yo‘lidagi P_i+1 signalni x₃ bir takt vaqt mobaynida ushlagan holda ulash talab etiladi. Unga ko‘ra bir razryadli ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning sxemasini keltiramiz:
to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator) tomonidan ikkilik kodlarni
qo‘shishga sarflangan vaqt quyidagicha aniqlanadi:
Tc≈n-∆t;
Bu erda n-razryadlar soni;
∆t – har bir razryadni qo‘shishga ketgan vaqt.
Formuladan ko‘rinib turibdiki 1 razryadli ketma-ket to‘liq qo‘shuvchi mantiqiy element(summator)ning asosiy kamchiligi uning tezligining past ko‘rsatgichidir. Yutug‘i esa, elementlar soninining kamligi va tejamkorligidir.