Texnologiyalari va kommunikatsiyalarni rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali

O’tkazgichlarda xajmiy zaryadlarning mavjud bo’lmasligi
Elektrostatik muvozanatda (yani zaryadlar kochishi kuzatilganda) otkazgich ichida maydon bolmagani uchun


formulasi bilan solishtirib otkazgich ichidagi zaryadlarning xajmiy zichligi

degan xulosaga kelish mumkin. Zaryadlar otkazgichning sirtida juda yupqa qatlamda konsentratsiyalanadi. Bu qatlamning qalinligini tasavvur qilish uchun uni atom o’lchami bilan bir xil tartibda ekanligini eslatish kifoya. Shu sababli xam bazi xollarda zaryadlar to’planadigan qatlamni atomlar qatlami deyiladi. Fizik nuqtai nazardan bu xodisa shunday yuz beradi: Agar otkazgich zaryadlansa zaryadlar orasidagi itarish kuchlari tufayli ular otkazgich sirti boyicha shunday taqsimladilarki, natijada otkazgich ichidagi maydon nolga tenglashadi. Keyin shu otkazgich tashki elektrostatik maydonga kiritilsa uning sirtida zaryadlar yana qayta taqsimlanadi., bu taqsimlanish shunday ro’y beradiki, tashki maydon va otkazgichining sirtidagi zaryadlar tomonidan xosil qilinadigan maydonlarning yigindisidan iborat bolgan otkazgich ichidagi maydon yana ilgargiday nolga tengligicha qoladi.
Otkazgichni tashki elektrostatik maydonga kiritganda yuz beradigan zaryadning qayta taqsimlanish xodisasi elektrostatik induksiya deyiladi.
O‘tkazgich sirti yaqinidagi maydon
Bu maydon chegaraviy shartlardan topiladi. Bu shartlarni quydagi korinishga ega ekanligi mavzulardan malum:

Otkazgich sirtiga tashqi normal (n) ni yonalishini musbat deb xisoblab, 2 indeks bilan otkazgichdan tashqaridagi fazoni, 1 indeks bilan otkazgich ichidagi fazoni belgilab va otkazgichning dielektrik doimiyligi, taxminan, vakuumining dielektrik doimiyligiga tengligini nazarda tutib (6) ni quydagicha yozamiz.

bunda yuqorida aytganimizdek deb olindi. O’tkazgichning ichida elektr maydonini nolga teng ekanligidan

deb yozish mumkin (chunki E vektorning nolga tengligi uning normal va tangensial tashkil etuvchilarini bir vaqtda nolga tengligini bildiradi) (8) ga asosan (6) dagi ekanligini xisobga olsak, otkazgich tashqarisidagi maydon

Shunday qilib, otkazgich tashqarisidagi maydon, uning sirtida tashqi normal boyicha yonalgan bolib absalyut qiymatiga kora ga teng.

Otkazgich sirti yaqinida maydonning tangensial tashkil etuvchisi nolga teng bolishligi aniq. Agar u noldan farqli bolganda otkazgich sirti boylab zaryadni xarakatini yuzaga keltirar edi.