Texnologiyalari

Avtomatlashtirilgan axborotlar tizimida boshqarish yoki m a’lum ot­ larni qayta ishlash funksiyalarining bir qismi avtomatik ravishda, qolgani esa inson tom onidan bajariladi.
Avtomatik axborotlar tizimida boshqarish va m a’lumotlarni qayta
ishlashning barcha funksiyalari texnik vositalarda, inson ishtirokisiz am alga oshiriladi (m asalan, texnologik jarayonlarni avtom atik boshqarish).
Q o‘llanish sohasiga qarab, axborot tizimlarini quyidagi sinflarga ajratish mumkin:
• ilmiy tadqiqotlarni avtomatlashtirish va boshqarish;
• loyihalashtirishni avtomatlashtirish;
• tashkiliy jarayonlarni boshqarish;
• texnologik jarayonlarni boshqarish.
Ilmiy axborot tizimlari ilmiy- xodimlar faoliyatini avtom atlashti­ rish, statistik axborotni tahlii etish, tajribalami boshqarish uchun m o‘ljallangan.
Loyihalashtirishni avtomatlashtirishning axborot tizimlari yangi texnika (texnologiya) ishlab chiqaruvchilar va loyihachi m uhandislar m ehnatini avtomatlashtirish uchun m o‘ljallangan.
Tashkiliy boshqaruvning axborot tizimlari — shaxslar funksiya- larini avtom atlashtirish uchun m o‘ljallangan. Bu sinfga ham sanoat (korxonalar), ham nosanoat obyektlari (bank, birja, sug‘urta kom - paniyalari, m ehm onxonalar va hokazolar) va ayrim ofislar (ofis tizim lari)ni boshqarishning axborot tizim lari kiradi.
Texnologik jarayonni boshqarishning axborot tizimlari turli tex­ nologik jarayonlarni avtomatlashtirish uchun m o'ljallangan (mosla­ shuvchan ishlab chiqarish jarayonlari, metallurgiya, energetika va hokazolar).
Dastlabki axborot tizim lari 1950-yillarda paydo bo‘ldi. Bu yillarda ular m aosh hisob-kitoblarini qayta ishlash uchun m o'ljallangan bo‘lib, elektromexanik buxgalterlik hisoblash mashinalarida amalga oshirilgan.


Bu qog‘oz hujjatlam i tayyorlashda m ehnat va vaqtni bir qadar qisqartirishga olib kelgan.
60-yillarda axborot tizimlariga m unosabat butunlay o'zgardi. Bu tizim lardan olingan axborot davriy hisobot uchun ko'pgina param etr- lar bo'yicha qo ‘liana boshlandi. Buning uchun tashkilotlarda ko'pgina funksiyalarga ega bo'lgan EH M lar bo'lishi talab etila boshlandi.
70—80-yillarning boshlarida axborot tizim lari qarorlarni qo'llab- quw atlovchi va tezlashtiruvchi jarayonga ega bo'lgan nazorat bosh- qaruvi vositalari sifatida keng foydalanila boshladi.
80 -yillar oxiridan boshlab, axborot tiz im laridan foydalanish konsepsiyasi yanada o'zgarib kelmoqda. U lar axborotning strategik manbayi bo'lib qolmoqda va istalgan sohada tashkil etishning barcha darajalarida foydalanilmoqda. Bu davming axborot tizimlari axborotni o 'z vaqtida berib, tashkilot faoliyatida muvaffaqiyatga erishishga yordam berm oqda.
Istalgan vazifalardagi axborot tizimi ishini ta ’minlovchi jarayon- lam i um umiy holda quyidagicha tasaw ur etish mumkin:
• tashqi yoki ichki m anbalardan axborotni kiritish;
• kiritilgan axborotni qayta ishlash va uni qulay ko'rinishda taqdim etish;
• iste’molchiga axborotni uzatish;
• teskari aloqa, ya’ni kiritilayotgan axborotni tuzatish uchun foydalanuvchilar tom onidan qayta ishlangan axborot bilan ta ’m in­ lash.
Q o'llash sohasidan qat’i nazar, axborot tizim larining samarali faoliyat ko'rsatishi bir qator ta ’m inotlar bilan bog'liqdir. U lam i axborot, dasturiy, texnik, huquqiy, tashkiliy, matematik va lingvistik ta ’minotlarga ajratish qabul qilingan.