Tezislər / Theses

Açar sözlər: 
karmabilquanidin
, 
pirimidinsulfamid, hetarilsulfamid 
Heterosiklik birləşmələr arasında tərkibində sulfamid qrupları olan mad-
dələr təkcə potensial dərmanlar kimi deyil, həm də yüksək bioloji aktivliyə 
malik olan pestisidlər, funqisidlər, bakterisidlər kimi özünü sübut etmişdir. 
Sulfamidlərin törəmələri arasında guanidin sulfamidlər yüksək antibakterial 
effektivliyə görə xüsusi yer tutur. Onlar "sulgin" adı altında müalicə və dezin-
feksiya üçün istifadə olunur. 
Sulfanilamidlərin tərkibində sulfhidril və amin qrupları olan birləşmələrlə 
paraform və benzaldehidin iştirakı ilə reaksiyasını öyrənərkən məlum olmuş-
dur ki, metilensulfanilamidlərin məhsuldarlığı başlanğıc məhsulların təbiətin-
dən və strukturundan asılıdır [1]. Müəyyən edilmişdir ki, karbamilquanidin tər-
kibində üç aktiv amin qrupunun olmasına baxmayaraq, yalnız monosulfa-
midlər əmələ gətirir. Sulfonil-N-karbamilquanidin sulfamidlərin bəzi törəmə-
lərinin tədqiqi onların sürtkü yağlarında və sürtkülərdə yüksək antikorroziya 
və triboloji xüsusiyyətlərini, həmçinin mikroblara qarşı aktivliyini göstərmişdir 
[2]. Tərkibində quanidin, karbonilquanidin və N-asetonitril tərkibli hidrazin 
sulfamidlər olan sulfamidlərin polarofillərlə heterosiklləşmə reaksiyası tədqiq 
edilmişdir. Sintez edilmiş birləşmələrin yüksək antimikrob təsirə malik olduğu 
müəyyən edilmişdir[3]. 
Quanidin törəmələrinin qiymətli xassələrini nəzərə alaraq, karbamilqua-
nidin sulfamidlərinin aminometil törəmələrinin və onlar əsasında pirimidinsul-
famidlərin sintezi və tədqiqi üzrə geniş tədqiqatlar aparılmışdır: 
C
H
3
CH
3
O
O
CH
2
O
S
O
O
N
H
NH
NHCONH
2
C
H
3
S
O
O
N
H
N-CH
2
Z
NHCONH
2
C
H
3
C
H
3
S
O
O
N
H
N
N
CONH
2
z
CH
3
COCH
3
+
+ HZ

---