Tezislər / Theses

THE 3
rd
 INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCES OF STUDENTS AND YOUNG RESEARCHERS 
dedicated to the 99
th
anniversary of the National Leader of Azerbaijan Heydar Aliyev
244
Ədəbiyyat 
1. Sultanov E.F., Abdullayev A.N. Müasir gəmi elektrik intiqalları, dərslik, Bakı, ADDA 
mətbəəsi, 2018 - 438 səh. 
2. E.F.Sultanov, E.A.Həsənov, E.M.Məmmədov. Gəmi göyərtə mexanizmlərinin elektrik 
intiqallarında tətbiq olunan tezlik çevricilərinin tədqiqi // Second International Baku 
Conference On Scientific Research. Baku Odlar Yurdu University, Volume 1, – Baku: – 
april 28-30, – 2021, – p. 424-430. 
3. Сандлер А.С., Гусяцкий Ю.М. Тиристорные инверторы с широтноимпульсной 
модуляцией для управления асинхронными двигателями – М.: Энергия, 1968-98 ст.
4. E. F. Sultanov, F.V. Məmmədova "Gəmi elektronikası və güc çevriciləri", Dərs vəsaiti. 
Bakı, ADDA, 2020-170 səh.
5. Həsənov E.A. Gəmi lövbər-yanalma qurğularında tətbiq edilən tezlik çeviricilərinin çıxış 
gərginliyinin formalaşdırılması üsulları // Doktorantların və gənc tədqiqatçıların XXIII 
Respublika elmi konfransının materialları. I cild. – Bakı: – 3-4 dekabr, – 2019, – s. 165-
168. 
GƏMİ VAL-GENERATOR QURĞULARININ MÜASİR
İDARƏETMƏ SİSTEMLƏRİ 
İsmayılov Sahib Söyün oğlu
Az
ə
rbaycan Dövl
ə
t D
ə
niz Akademiyas
ı
 
Bak
ı
, Az
ə
rbaycan 
[e-mail], [e-mail]
 
Elmi rəhbər: t.ü.f.d., dosent Sultanov Elşən Fəxrəddin oğlu 
Açar sözlər:
gəmi, 
val-generator, tezlik çeviricisi, avtonom invertor, idarəetmə.
Gəmi val-generator qurğularının müasir idarəetmə sistemləri araşdırıl-
mış və onların müsbət cəhətləri qeyd edilmişdir. Val-generator qurğuları 
dedikdə fırlanma hərəkətinin gəminin avar valından olan generatoru və onun 
köməkçi qurğularını başa düşmək lazımdır. Hal hazırda val-generatorları 
geniş tətbiq edilir və təzə hazırlanan müasir gəmilərin çoxusunda qurulur.
VGQ-nin tərkibinə hərəkəti ötürən qurğu ilə birlikdə generator, gene-
ratorun fırlanma tezliyini və ya cərəyanın tezliyini sabitləşdirən qurğu, filtir, 
kompensator və avtomatik idarə, mühafizə sistemləri daxildir. Gəmi elektro-
enerji sisteminin tərkibində VGQ olması hasil olunan elektrik enerjisinin 
qiymətini, qurğunun istismar xərcini, maşın şöbəsində səsin və titrəmənin 
miqdarını azaldır [1]. 
Müasir VGQ -ləri elektrik enerjisi hasil etməkdən əlavə gəmi elektrik 
stansiyasının digər dizel generatorları ilə uzun müddətdə paralel işləyə bilər-
lər və lazım gəldikdə gəminin avar vintinə fırlanma hərəkəti verə bilirlər. Val-
generatoru fırlanma hərəkətini baş mühərrikdən aldığı üçün elektrik enerji-
sinin hasil edilməsi üçün sərf olunan yanacaq gəmi elektrik stansiyasının 
dizel generatorlarının sərf etdiyi yanacaqdan ucuzdur və baş mühərrik həmin 
miqdarda elektrik enerjisinin hasil edilməsinə generatoru hərəkətə gətirən 

---