The role of microorganisms in the biological activity of the soil

Academic Research in Educational Sciences 
VOLUME 3 | ISSUE 1 | 2022 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF): 5.723 
Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor: 0.89 
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-1-63-67 
Google Scholar 
 Scientific Library of Uzbekistan 
Academic Research, Uzbekistan 64  www.ares.uz 
Ular umumiy nom bilan azot o‘zlashtiruvchi bakteriyalar deb nomlanadi. Tuproqda 
bu bakteriyalar qanchalik ko‘p bo‘lsa tuproq shunchalik unumdor, hosildorlik 
shunchalik yuqori bo‘ladi. 
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
 
Tuproqda juda ko’p mikroorganizmlar uchraydi, ya’ni 1 g tuproqda millionlab 
yoki milliardlab mikroorganizmlar bo’ladi.Havo va suvga qaraganda bu ancha 
ko’p.Tuproqda turli tuman bakteriyalar , aktinomitsetlar , achitqilar , suvo’tlari va 
soda hayvonlar mavjud bo’lib olimlarning hisoblashlaricha haydalgan gektar yerning 
25 sm chuqurlikkacha bo’lgan qatlamida 3-5 tonnagacha bakteriya uchrar 
ekan.Bakteriyalarning tuproqda tarqalishi tuproqning xususiyatiga bog’liq Tuproqqa 
tushgan o’simlik va hayvonlar qoldig’i hisobiga mikroorganizmlar juda ko’payib 
ketadi.Tuproqdagi mikroorganizmlar soni tuproqning turi , fizik-kimyoviy xossalari 
va iqlim sharoitiga bog’liq holda har xil bo’ladi.Tuproqning yuza qismida 
mikroorganizmlar soni ko’p bo’lib , pastga tushgan sayin ularning soni kamayib 
boradi.Mikroorganizmlar 10-15 sm li qatlamda ko’p boladi ,chunki bu yerda quyosh 
nurlari tik tushmaydi,oziq va namlik yeterlicha bo’ladi.Chuqur qatlamlarda esa bular 
kam chunki tuproq tabiiy filtr vazifasini bajaradi va bakteriyalarni yer osti suvlariga 
kam o’tkazadi.
Oʻsimlik va hayvon qoldiqlari sellyuloza, pentozalar, kraxmal, pektin 
moddalar va boshqalarni oʻzlashtira oladigan mikroorganizmlar ishtirokida 
parchalanib, pirovardida karbonat angidrid bilan suvga aylanadi. Tabiatda azot 
aylanishida ham mikroorganizmlarning roli katta. Hayvonlar oʻziga zarur azotli 
birikmalarni oʻsimlik oqsillaridan hosil qiladi. Hayvon va oʻsimlik oqsillari 
bakteriyalar taʼsirida minerallashib, avval ammiakka, keyin nitrit va nitratlarga 
aylanadi. Ammoniyli tuzlar ham, nitratlar ham yuksak oʻsimliklar uchun oziq boʻladi, 
ular shu tuzlardan foydalanib, oʻz tanasida oqsil hosil qiladi Bakteriyalar.boshqa 
biogen elementlarni ham minerallashtiradi. Ular organik fosfor birikmalarini 
parchalab, suv havzalari va tuproqda fosforning mineral birikmalarini koʻpaytiradi. 
Bakteriyalar taʼsirida oltingugurtning organik birikmalari ham minerallarga aylanadi. 
Turli tuman fiziologik guruhga mansub aeroblar, anaeroblar, saprofitlar, 
nitirifikatorlar, azotofiksatorlar, selyuloza parchalovchilar,oltingugurt bakteriyalari, 
spora hosil qiladigan va spora hosil qilmaydigan vakillari faoliyati natijasidir. Yil 
fasllariga qarab mikroorganizmlar soni ham o’zgarib turadi. O’simliklarning ildiz 
tizimi atrofida bakteriyalar ko’p toplanadi,ularning ko’pchiligi aerob,tayoqchasimon 
spora 
hosil 
qilmaydigan 
vakillaridir.Bu 
avlodga 
mansub 
bakteriyalar 

---