Tijorat banklarining valyuta operatsiyalari

-jadval
Funt sterlingda fyuchers bitimlari xaqida yakuniy ma’lumot keltirilgan^[1]

Oy	Ochilishi kursi	Eng baland kurs	Eng past kurs	Kelishilgan kurs	Tebranish kursi	Eng yuqori	Eng past	Bitim hajmi
1	2	3	4	5	6	7	8	9
Iyun	1,5068	1,5130	1,5056	1,5128	+0,0068	1,5870	1,7910	55897
Sentyabr	1,5030	1,5120	1,5030	1,5117	+0,0068	1,5840	1,7910	142

Birinchi satrda quyidagilar keltirilgan:
-valyutasi: funt sterling
-moliya bozori: IMM
-kotirovkasi: barcha fyuchers bitimlaridollar funt sterling nisbatda keltirilgan.
Bu valyutalar uchun teskari kotirovka ishlatiladi.
1.2-jadvalda keltirilgan ustunlarda quyidagi ma’lumotlar keltirilgan:
1-ustun: bitimning ijro vaqti
2-ustun: barcha ijrolar uchun birja ochilishdagi kurs
3-ustun: eng yuqori kurs
4-ustun: eng past kurs
5-ustun: yopilish vaqtidagi kurs
6-ustun: yopilish vaqtidagi kursning o‘zgarishi
7-ustun: eng yuqori kursning ro‘yxatga olinishi
8-ustun: eng past kursning ro‘yxatga olinishi
9-ustun: kun yakunidagi muddatli shartnomalar hajmi. Har bir bitim sotuvchi va haridorga taqdim etiladi.
*Oxirgi satrda
-so‘ngi ikki kunda imzolangan bitimlar hajmi;
-bitimlarning umumiy soni;
-bitim imzolangan vaqtdagi tebranishlar ko‘rsatiladi.
Agar kompaniya fyuchers bozoridagi holatga qarama-qarshi pozitsiyaga ega bo‘lsa, u shu yo‘l bilan yo‘qotadigan daromadini ikkinchi bozorda shu summada kompensatsiya qiladi.
Valyuta opsionlari bilan amalga oshiriladigan operatsiyalar
Valyuta opsionlari birinchi marta 1982 yilda Filadelfiya birjasida amalga oshirilgan. SHundan keyin valyuta opsionlari bilan savdolar jahonning ko‘pgina birjalarida amalga oshirila boshladi. Opsiondan investitsiya portfelining muhim elementi va sug‘urtalashning samarali usuli sifatida foydalanish uchun uni qanday ishlatilishini bilish lozim. Fyuchers va forvard bitimlaridan farqli ravishda u majburiyat emas, balki huquqdir.
Valyuta opsioni – bu sotuvchi va xaridorning shunday bitimki, u xaridorga biror valyutaning bozor narxlaridan qat’iy nazar belgilangan miqdorini oldindan belgilangan vaqtda va kursda etkazib berish bo‘yicha huquq beradi. Sotuvchiga esa belgilangan valyutani oldindan belgilangan vaqtda va kursda sotish majburiyatini beradi.
Valyuta opsioni shunday instrumentki, u ham spekulyasiya ham xedjirlash vositasi sifatida qo‘llanilishi mumkin.
Opsionlar birjadan tashqari bozorda va birjadagi bozorda ham keng ko‘lamda qo‘llaniladi. Valyuta opsionlarining katta qismi, jumladan 81 % birjadan tashqari bozorda amalga oshiriladi.^[2] Valyuta opsionida fyuchers savdosida qatnashmaydigan ekzotik valyutalar uchun ham bitimlar tuzish mumkinligi uning ahamiyatini oshiradi. Valyuta opsioning muddati turli muddatlarda tuzish mumkinligi bilan ajralib turadi uni bir necha soatdan tortib bir necha yillargacha tuzishingiz mumkin, ammo asosan muddatlar sifatida to‘liq muddatlar masalan bir hafta, bir oy, ikki oy va h.klar olinishi mumkin.
Quyidagi etti omil opsion narxini shakllantiradi:
1. Valyuta kursi.
2. Strayk baho (realizatsiya bahosi).
3. Valyuta kursining volatillik darajasi.
4. Amalga oshirilish muddati.
5. Foiz stavkalaridagi farqlar.
6. Bitim turi (koll yoki put).
7. Opsionning modeli – amerika yoki evropa opsioni.
Ushbu etti omildan valyuta kursi asosiy omil sanaladi. Aynan valyuta kursiga qarab opsion narxi o‘zgaradi. Opsion narxini o‘zgarishini va uni shakllantirishda quyidagi indekslardan foydalaniladi.
Delta
Delta yoki oddiy qilib aytganda A – opsion narxini shakllantirishdagi birinchi hosiladir. Bu indeksni uchta aspektda ko‘rishi mumkin:
1. Valyuta opsioning narxi valyuta kursining o‘zgarishiga bog‘liqligi sifatida. Masalan, opsion narxining o‘zgarishi A = 0.5 ga teng bo‘lsa demak, valyuta kursi o‘zgarishining yarmiga teng bo‘ladi. YA’ni, valyuta kursi 10 % ga oshsa, valyuta opsioning kursi 5 % ga oshadi.
2. Opsion riskini sug‘urtalash darajasi sifatida.
3. Pozitsiyadagi ulush sifatida, ya’ni koll xaridori sotib olish (uzun) pozitsiyada, put xaridori esa sotish (qisqa) pozitsiyada bo‘ladi. Va A = 0.5 da put xaridori ½ valyuta fyuchersini sotadi.
Gamma
Gamma – bu opsion narxini shakllantirishning ikkinchi hosilaviy modeli hisoblanadi va u deltaning o‘zgaruvchanlik darajasi hisoblanadi. Gamma 0 dan 100 % gacha bo‘lgan darajada o‘zgaradi.
Vega
Vega volatillikka nisbatan opsion narxining o‘zgarish darajasini belgilaydi. Masalan, V = 0.2 bo‘lsa, u opsion narxini 2 % ga oshishini belgiaydi va aksincha.
Teta
Teta indeksi (T) opsion narxining u amalga oshirilishi kerak bo‘lgan vaqtdan o‘tib ketgach opsion narxining kamayish darajasi belgilaydi. Masalan, T=0.2 bo‘lsa, bu opsion narxining har bir kun uchun 0.02 yo‘qotilishini anglatadi.