Tilshunoslikka kirish fanining predmeti


T r a n s f o r m a t s i o n



Yüklə 0,8 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə46/83
tarix14.12.2023
ölçüsü0,8 Mb.
#178776
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   83
Tilshunoslikka kirish fanining predmeti

T r a n s f o r m a t s i o n
metod. 
Ushbu metod tilshunoslikdagi strukturalizm oqimi vakillari (I.A.Boduyen de Ku rtene, 
F. de Sosyur, N.S.Trubetskoy) tomonidan qo’llanilgan. 
Transformatsiya deganda tahlil qilinayotgan til birligini boshqasi bilan almasht irish 
tushuniladi. Ikkinchi birlik birinchi birlikka shaklan emas, mazmunan yaqin b
ö
lishi 
lozim. Masalan:
Insho talabalar tamonidan yozildi. Talabalar insho
 
yozdilar
.
Ushbu jumlalar shakl 
jihatdan bir-biridan farq qilsa ham, mazmun jihatdan bir-biriga yaqin. 
Transformatsion metod tilshunoslikka quyidagilarni aniqlash imkoniyatini beradi: 
- so’zlarning ma’nolarini va ularning ma’no chegaralarini aniqlash;
- so’zlarning grammatik formasini aniqlash; 
- so’zlarning so’z yasashning qaysi tipiga tegishli ekanligini aniqlash;
- gramatik kategoriyalarning chegarasini aniqlash; 
- tarjima nazariyasi va amaliyoti metodikasiga aniqlik kiritish;
- til o’rgatish va o’rganish nazariyasi va amaliyotiga aniqlik kiritish va boshqalar. 
Amalda transformatsiyaning turli ko’rinishlari mavjud, jumladan: 


61 
- aniqlik darajasini majhul daraja bilan almashtirish, masalan: 
Talaba kitob o’qidi- 
kitob talaba tomonidan o’qildi.
- jumlaning fe’l strukturasini ot bilan almashtirish, masalan: 
Talabalar tilshunoslik
masalalari bo’yicha baxslashdilar- talabalarning tilshunoslik masalalari bo’yicha 
baxslashuvi.
 
- tasdiq gapni inkor gap bilan almashtirish, masalan:
Referat qunt bilan yozilgan- 
referat qunt bilan yozilMAgan.
- darak gapni s
ö
roq gap bilan almashtirish, masalan: 
Ko’p o’qigan, ko’p biladi- ko’p 
o’qigan ko’p biladimi? 
- qo’shma gapni bir nech sodda gap bilan almashtirish, masalan: 
Kechalari uxlamay, 
jon kuydirib, doimiy ravishda uqib o’qigan kishigina ilimli bo’ladi - Kechalari ux-
lamay o’qigan kishi
ilimli bo’ladi. Jon kuydirgan kishi ilimli bo’ladi. Doimiy rav-
ishda uqib o’qigan kishi ilimli bo’ladi.
- bir necha sodda gaplarni bir qo’shma gap bilan almashtirish, masalan: 
Har bir k ishi 
hayotdan ta’lim olishi lozim. o’qituvchi unga o’rgatadi. Kimki hayotdan o lmasa 
ta’lim, unga o’rgata olmas hech bir muallim

Transformatsion metoddan tilning fonetik, leksik, stilistik sohalarida ham foydala nish 
mumkin. 

Yüklə 0,8 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   83




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin