Tizimini tatbiq etish va rivojlantirish

“Iqtisodiyot va innovatsion texnologiyalar” (Economics and Innovative Technologies) ilmiy elektron jurnali 
http://iqtisodiyot.tsue.uz/journal
 
92
 
4.
Respublikamizda faoliyat olib borayotgan ko’plab Korporativ boshqaruv tizimiga 
ega bo’lgan korxonalarning samarali faoliyat yuritishini ta'minlash maqsadida korporativ 
boshqaruv tizimini takomillashtirish uchun aksiyadorlik jamiyatining boshqaruvi 
javobgarligini oshirish bo’yicha aniq chora-tadbirlar belgilanishi lozim. Mazkur sharoitda 
quyidagi takliflarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir: 
-korporativ boshqaruv sohasida O’zbеkiston Rеspublikasi qonunchilik bazasini 
takomillashtirish, korporativ tuzilmalarining faoliyatini takomillashtirish chora-tadbirlarini 
ishlab chiqish; 
-O’zbekiston Respublikasi korporativ boshqaruv tizimi uchun hali yangi bo’lgan 
―Korporativ maslahatchi lavozimini korxonalarda joriy qilishni yo’lga qo’yish. Bu lavozim 
aksiyadorlik jamiyati mulkdorlari o’rtasida, uning ijro organi va kuzatuv kеngashi o’rtasida 
muntazam samarali muloqotni ta‘minlab turuvchi хodimdir; 
-korporativ boshqaruv tuzilmalari tarkibida korporativ xulq tushunchasini keng targ‘ib 
qilish , buning vositasida esa korxona samaradorligini oshirish; 
-aksionerlik jamiyati boshqaruv jarayonidagi ma'lumotlarning ochiqlik darajasini, 
shuningdek aksionerlik jamiyati boshqaruv organlarining hissadorlar yoki aksiyadorlar oldida 
muntazam ravishda hisobot berib borishini ta'minlash; 
-korporativ tuzilmalar faoliyatida boshqaruv axborot tizimlari rivojlanish 
strategiyalarining samarali joriy etilishini ta'minlash; 
-yuqori darajadagi xizmat ko’rsatish va mahsulot ishlab chiqarish bilan 
shug’ullanuvchi korporativ tuzilmalar amaliyotiga tovar hayotiylik siklining matritsaviy 
boshqarish tizimini joriy etish orqali ishlab chiqarishda samaradorlikka erishish. 
Shunday qilib, tahlillarimizdan xulosa qilish mumkinki, IXXT tamoyillariga to‘liq mos 
keladigan aktsiyadorlik jamiyatlari tomonidan korporativ boshqaruv tizimining samarali 
faoliyat ko‘rsatishi, shuningdek, korporativ boshqaruv samarali amalga oshirilishi uchun 
O‘zbekistonda yetarli shart-sharoitlar yaratilgan. Biroq O‘zbekiston korporativ 
boshqaruvidagi ayrim zaif tomonlarni aniqladik, bu yerda ayrim korporativ boshqaruvning 
global tamoyillaridan qisman amalga oshiriladi yoki umuman amalga oshirilmaydi. Shuni 
inobatga olib, tavsiya va takliflar ishlab chiqdik va yanada takomillashtirish borasida quyidagi 
chora-tadbirlarni ham amalga oshirish lozim, deb hisoblaymiz. 

Eksportni qo‘llab-quvvatlashning moliyaviy mexanizmlaridan kengroq foydalanish. 
Xususan, tashqi bozorlarda milliy tovarlarni xarid qilinishini kreditlar orqali ragʼbatlantirish 
va buning uchun zarur institutsional asoslarni barpo etish. Bu o‘rinda gap turli 
mamlakatlarda amal qiluvchi eksport-import banki funktsiyalarini amalga oshirish xususida 
ketmoqda. 

Real sektor korxonalarining tashqi iqtisodiy faoliyati bo‘yicha hisob-kitoblar 
uzluksizligini taʼminlash maqsadida xalqaro hisob-kitoblar shakllaridan samarali foydalanish. 
Maʼlumki, korxonalarning eksport-import shartnomalari bo‘yicha hisob-kitoblarning sezilarli 
qismi qoplangan akkreditivga to‘gʼri kelmoqda. Аyni paytda, rezerv akkreditiv uchun 
komission 
to‘lovlarning 
mijoz 
zimmasiga 
tushishi 
ishlab 
chiqaruvchilarning 
modernizatsiyalash maqsadida import qilgan uskuna va jihozlarining qimmatlashishiga 
sabab bo‘lmoqda. 

O’zbekiston Respublikasi korporativ boshqaruv kodeksining Umumiy qoidalar 
bo’limining 11-punktida “Agar ushbu Kodeksning ba'zi tavsiyalariga rioya qilishning iloji 

---