Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

2.2.9-súwret. Konsentratornıń sirtqı kórinisi.
Passiv konsentratorlar ayırım hallarda xabar almasıwıga aralasadı, yaǵnıy 
ayırım bir anıq qáteliklerdi joq etiwge járdemlesedi. 
Aktiv konsentratorlar ádewir quramalı wazıwpalardı isleydi, máselen, olar 
almasıw protokolların hám maǵlıwmattı ózgertiwdi ámelge asıradı. Tuwrı, bul 
ózgertiwler ádewir ápiwayı. Aktiv konsentratorlarǵa mısal, kommutaciya qılıwshı 
konsentratorlar, kommutatorlar bolıwı múmkin. Olar paketlerdı tarmaqtıń bir 
bóleginen ekinshi bólegine jiberedi, biraq tek usı tarmaq bólegindegi abonentke 
mánzil menen paketti ǵana jiberedi. Bul jaǵdayda pakettıń ózi kommutator 
tárepinen qabıl qılınbaydı. Bul tarmaqta xabar almasıw chastotasın kemeytirip 
jiberedi, sonıń ushın har bir tarmaq bólegi tek ózine tiyisli paketler menen isleydi. 
Kópirler 
(Bridge), 
jóneltkishler 
(router) hám 
shlyuzlar
(gateway) túrli 
túrdegi tarmaqlardan bir pútin tarmaq payda etiw ushın isletiledi, yaǵnıy túrli 
Konsentrator 
 
2.2.8-súwret. Repiterli konsentratornıń strukturası.

---

28 
tómengi basqısh almasıw protokolları, solardan, túrli formattaǵı paketler, túrli 
kodlaw usulları hám túrli tezliktegi jiberıwler hám taǵı basqa. Olardı qóllaw 
aqıbetinde quramalı hám óz diziminde turli túrdegi tarmaq bóleklerinen ibarat 
tarmaqqa iye bólamız. Paydalanıwshı názerinde ápiwayı tarmaq bolıp kórinedi, 
yaǵnıy joqarı basqısh protokolları ushın tarmaqda «tınıqlıq» támiyinlenedi.
Kópir, jóneltirgish hám shlyuzlar konsentratorlarǵa salıstırǵanda ádewir quramalı 
hám qimbat, sonıń ushın olarda xabarǵa quramalı islew beriw talap qılınadı. Olar 
kompyuter tiykarında payda etılıp, tarmaqqa tarmaq adapterleri járdeminde 
jalǵanadı. Anıǵında olar tarmaqtıń qánigelestirilgen abonentleri bolıp tabıladı. 
Kópirler — eń ápiwayı qurılma bolıp, olar járdeminde túrli xabar almasıw 
standartlı tarmaqlardı birlestiriwde, máselen Ethernet hám Arcnet, yáki bir 
tarmaqtıń bir neshe bóleklerin birlestiriwde paydalanıladı. Máselen, Ethernet 
(2.2.10-súwret) paydalanıladı.