Tálim bilimlendiriw sistemasında kompyuter texnologiyalarınan paydalanıw

Transiverler 
yamasa 
jiberiw 
hám 
qabıl 
etiw 
qurılmaları 
(TRANsmitter+reSIVER), olar adapter menen tarmaq kabeli ortasındaǵı xabardı 
jiberıw ushın xızmet etedi yáki tarmaqtıń yáki bólekleri (segment) ortasındaǵı 
xabar jiberiwin ámelge asıradı. Transiver signaldı kusheyttiriw, signal nátiyjelerin 
ózgertiw yáki signal kórinisin ózgertiw (máselen, elektr signaldı jaqtılıq signalina 
hám kerisinshege) jumısların isleydi. Kóbinese adapter platasina ornatılǵan qabıl 
etıw hám jiberıw qurılmasın transiver dep te júritiledi. 
Repiterler 
yamasa 
qaytaruwshı 
(repeater) 
qurılması transiverge 
salıstirǵanda ádewir ápiwayı wazıypanı atqaradı. Ol tek páseygen signaldı qayta 
tiklep aldınǵı, yaǵnıy jiberilgen waqıttaǵı kórinisge keltiredi. Signaldı qayta 
tiklewdıń tiykarǵı maqseti, tarmaq uzınlıǵın asırıwdan ibarat (2.2.6-súwret). Biraq 
repiterlar kóbinese basqa funkciyalardı da isleydi, máselen, tarmaqqa jalǵanatuǵın 
bóleklerdi galvanik ajıratıw. Repiterlar hám transiverlar hesh qashan ózinen ótip 
atırǵan xabarǵa hesh qanday islew bermeydi. 
2.2.6-súwret. Tarmaqtıń eki bólegin repiter arqalı jalǵaw. 
Konsentratorlar
(Hub), óz atınan kelib shıǵadı, bir neshe tarmaq bóleklerin 
biriktirip bir pútin tarmaq payda etiwge xızmet qıladı. Konsentratorlardı aktiv 
hám passivge ajıratıw múmkin. 
Passiv konsentratorlar konstruktiv tárepten bir neshe repiterlerdı óz 
quramına alǵan boladı. Olar repiterler isleytuǵın wazıwpalardı ózi isleydi (2.2.8-
súwret). Bunday konsentratorlardıń ayırıqsha alınǵan repiterlerge salıstirǵanda 
ústinligi barlıq jalǵanıw noqatları bir jerge jıynalǵanliǵinda. Bul tarmaq dúzilisin 
ózgertiwge qolaylıq jaratadı, tarmaqtı qadaǵalaw hám nasazlıqlardı tabıwdı 

---

27 
ańsatlastıradı. Sonday-aq, barlıq repiterler bul halda sapalı hám bir noqatdan 
elektr tarmaǵına jalǵanadı. 2.2.8-súwrette konsentratordıń sırtqı kórinisi 
keltirilgen.