Konstitutsiya - RSFSRnmg 1918-yilgi Konstitutsiyasi asosida qabul
qilingan.
Respublikada xususiy mulk, sohibkorlik va savdo oboroti bilan
shug'ullanishning to‘la ozodligi saqlab qolinishi e'lon qilindi. “Shaxslarga
erkin holda kommersiya ishlari bilan shug‘ullanish huquqi berildi”,
kommersiya va savdo kompaniyalarini tashkil qilishga qarshilik qilinmadi
(Konstitutsiyaning 16-moddasi). Ishlab chiqarish vositalariga xususiy
mulkchilik saqlab qolindi. Xon va uning avlodlariga, amaldorlariga
tegishli yerlar musodora etilib, yersiz dehqonlarga bo‘lib berildi. Vaqf
yerlari saqlab qolindi. XXSR iqtisodi davlat sektori, kooperativ sektor,
yakka xo‘jalikchi dehqon va hunarmandlar sektori, feodal kapitalistik
(xususiy) sektorlar iborat edi.
Oliy qonunchilik va hokimiyat organi - xalq vakllari Umum Xorazm
qurultoyi hamda Umum Xorazm Markaziy Ijroiya qo‘mitasi va uning
Prezidentidan iborat bo‘lib, 4 ming aholidan 1 ta deputat, 100 askarlardan
bir vakil tartibida tashkil topdi.
Davlat boshqaruvining oliy organi Xalq Nozirlar Soveti edi. Dastlab
yetti nozirlik - harbiy, moliya, davlat nazorati, iqtisodiy, tashqi ishlar,
madaniyat va maorif, yustitsiya nozirliklaridan iborat edi. Yustitsiya
nozirligida rais va 3 ta a'zo tarkibida Oliy Inqilobiy sud tuzilib,
jinoyatchilarga nisbatan eng oliy jazo - otib o ‘ldirishga qadar jazolar
tayinlash huquqi berildi. Umum-jinoiy va grajdanlik ishlarini ko‘rib hal
etish uchun esa, yustitsiya nozirligida Xalq sudi tuzildi. Xiva shahrini
qo‘riqlash maqsadida ushbu komissarlik tarkibida militsiya boshqarmasi
ham tuzildi. Yangi mahalliy organlar Kengashlari tuzilgan.
Saylovlar ko‘p pog‘onali tuman ijroiya komitetlari ikki pog‘onali,
Oliy hokimiyat organlariga esa uch pog'onali amalga oshirilgan.
1923-yilning oktabrida Umum Xorazm Sovetlarining IV qurultoyi
XXSSR deb e'lon qilindi. Nozirlar Kengashi vazifasini XSSR MIK
xodimlari bajaradi deb belgilandi. Bu ishni amalga oshirish uchun maxsus
komissiya tashkil qilingan. Nozirlar Kengashining raisi lavozimi tugatildi
va uning vazifasi MIK raisiga yuklatilgan.
Qozilar o ‘miga yangi sudlar, qishloqlarda esa Sho‘rolar Kengashi
tuzilgan. Qabul qilinayotgan dekretlaming deyarli hammasi uchun asos
qilinib shariat qonunlari qabul qilingan edi. Jumladan “Sudxo‘rlik ishlarini
amalga oshirish to‘g‘risida”gi dekretga muvofiq sudxo‘rlardan 20 foizdan
ziyod qarz olgan barcha qarzdorlaming qarzi bekor qilindi. Berilgan
kreditning 10
Dostları ilə paylaş: