Tog‘ jinslarining burg‘ilanuvchanligi bo‘yicha sinflanishi. Reja

2-rasm. СБУ-100ГА-50 burg’ulash stanogi
Uchinchi guruhga skvajina kavjoyiga aralash ta’sir ko‘rsatishni ta’minlaydigan (mexanik va termik ta’sir ko‘rsatish kombinatsiyasiga ega boigan) stanoklar kiradi.
Barcha stanoklar uchun burgilash operatsiyalarini bajarish tartibi burgilash texnologiyasi bo’yicha aniqlanadi.
Portlatiladigan blokda burgilash ishlarini amalga oshirishda quyidagi operatsiyalar bajariladi: burgilash stanogini skvajina burgilanadigan joyga o‘rnatish, skvajinani burgilash, skvajina chuqurlashib borishi mobaynida burg'ilash stavini uzaytirish. burgilash stavini qismlarga ajratish, eskirgan burg'ilash instrumentini almashtirish, stanokni yangi skvajina burg'ilash joyiga ko'chirish.
Stanok tomonidan faqat burg'ilash jarayoni vaqti ichida bajarilgan burgilash hajmi skvajina burg‘ilashning texnik tezligi hisoblanadi. Texnik tezlik miqdori kon jinslarining burg'ulovchanlik ko'rsatkichi, burgilash instrumentining konstruksiyasi va rusumi, burg'ilash rejimi kabi qator omillarga bogiiq bo’ladi.
СБР rusumli stanoklar (3-rasm) bilan skvajina burgilashda qattiq qotishmalar bilan armirovkalangan keskichlardan foydalaniladi va burg'ilash instrumenti aylanish chastotasining katta boiishi hisobiga jinslaming buzilish intensivligi yuqori bo'lishi ta’minlanadi. Biroq qattiq jinslarda aylanish chastotasining yuqori boiishi burg‘u koronkasining qizib ketishi tufayli uning tez ishdan chiqishiga olib keladi. Shuning uchun qattiq jinslarni burgilashda aylanish chastotasi 80-120 min-1 oshmasligi kerak.
Aylanma harakatlanuvchi stanoklarning tuzilishi sodda, manyovr qobiliyati yuqori boiib, massasi nisbatan kichik bo’ladi. Karyerlarda СБР-125 va СБР-160 rusumli stanoklar keng qo’laniladi. СБР-125 rusumli stanoklarni burg‘ilanuvchanlik ko'rsatkichi 4 bo’lgan jinslarni burgilashda qoilash maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bu stanoklarning smena davomida faqat burg'ilashga sarflaydigan sof vaqti 35—40 % ni tashkil qiladi.
Stanokning smenalik unumdorligi Y= 2÷4 boigan jinslarni burg'ilashda 130 m va undan ham ko'p boiadi. СБР-160 rusumli stanoklar burgilanuvchanlik ko'rsatkichi =6 bo’lgan jinslarni burg'ilashda qoilanadi va ulaming smena davomida faqat burg‘ilashga sarflaydigan sof vaqti 50 - 55 % ni tashkil qiladi. Stanokning =3÷5 boigan jinslarni burgilashdagi unumdorligi 120 m va undan ham ko‘p boiishi mumkin.
БС-125 va БС-160 rusumli burgilash stanoklari ko‘mir razrezlarida (qo‘ng‘ir ko‘mir. argellitlar, alevrolitlarni burgilashda) va tabiiy qurilish materiallari kaiyerlarida (burg'ilovchanlik ko'rsatkichi 6 bo'lgan jinslarni burgilashda) keng qoilaniladi.

Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytishimiz mumkinki, tog’ jinsini burg’ilash samaradorligi ko‘p omillarga bog’liq bo’lib, ulaming eng asosiysi kon jinslarining burg’ilanuvchanligi xarakterlaydi. Burg’ilanuvchanlikni zamirida tog’ jinslarning mustahkamligi, zichligi, surilishga siqilishga chidamliligi va burg’lish dastgohining turi, burg’i materiali hamda dastgoh tomonidan tog’ jinsi yuzasiga beriladigan kuch qiymati tashkil qiladi.
Burg‘i – bu ishchi uskuna hisoblanib, jinslarni parchalash (yemirish) va quduqlarni burg‘ilash jarayonida tubini chuqurlashtirish vazifasini amalga oshiradi. Tog‘ jinslarining fizik- mexanik xossalariga bog‘liq ravishda burg‘i har xil samara beradi. Bir xil jinslar zarba yoki maydalash natijasida yaxshi parchalanadi, boshqasi esa qirqish yoki siljitishda, uchinchisi aralash harakatlarda yaxshi parchalanadi. Qattiq tog‘ jinsini katta yemiruvchi kuchlanishli burg‘i yordamida burg‘ilash; yumshoq bir jinsli uchun – siljituvchi – parchalovchi kuch va uzun о‘tkir tishli burg‘i va hokazolar qо‘llaniladi.