Toshkent 2020 yil

tabiat - 
deb
ob‘ektiv borliq, ya‘ni bizni o‘rab
turuvchi olam va uning hilma-hil 
shakllari tushuniladi. Amaliyotda 
yoki tabiiy fanlarda uni kishilarni 
moddiy va ma‘naviy ehtiyojlarini 
qondirish manbai bo‘lgan atrof 
tabiiy muhit deb qaraladi. Falsafiy 
yoki astronomik nuqtai nazardan 
qaraganda, birinchi keng ma‘no 
to‘g‘ridir. Chunki yulduzlar, plane 
talar, osmon va uning cheksiz 
kengliklari, albatta, inson ishtiroki 
siz kelib chiqqan va tabiiydir. 
Lekin inson kundalik hayot fao 
liyatida ulardan foydalanmaydi va 
ulardagi jarayonlarga o‘z ta‘sirini 
o‘tkaza olmaydi. 
 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
21 
o‗z ichiga oladi. Tabiiy atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy boyliklardan 
oqilona foydalanishning ilmiy asoslarini o‗rgatishda, avvalo, muhandislar 
zimmasiga g‘oyat mas‘uliyatli vazifa tushadi. Bo‗lajak muhandislar tabiatni 
muhofaza qilish va o‗zgartirish sohasida chuqur bilimga ega bo‗lishlari kerak. 
Chunki yuksak darjada taraqqiy etayotgan hozirgi kishilik jamiyatining tabiiy 
atrof-muhitga bo‗lgan ta‘siri tobora kuchliroq bo‗lib bormoqda. Inson tabiatning 
tarkibiy qismi sifatida o‗z mehnat faoliyati jarayonida tabiiy atrof- muhitga ta‘sir 
etib, o‗zi ham shu muhitga moslashadi.
Ekologiya 
fanining 
rivojlanishiga: 
Ya.N.Pavlovskiy, 
V.L.Sukachev, 
S.I.Vavilov, K.A.Timiryazev va xususan V.I.Vernadskiy kabi taniqli olimlar 
salmoqli hissa qo‗shganlar. 
Ingliz olimi Ch.Darvin (1809-1885)ning ―Tirik organizmlarning yashash uchun 
kurash‖ qonuni ekologiya fanining negizini tashkil etadi. 
Tabiiy muhitda tirik organizmlarning issiqlikka, namlikka, bosim va 
qurg‘oqchilikka moslanishi va turlarning bir-biri bilan o‗zaro munosabatlari 
asosida vujudga keladigan o‗zgarishlar ushbu qonunning negizi (asosi) 
hisoblanadi. 
Rus olimi, Moskva Davlat Universiteti professori K.F.Rule (1814-1858) tirik 
organizmlarning tashqi muhit bilan o‗zaro munosabatlarini