Toshkent 2020 yil

5 mg/m
3
 – 100% 
x 
– 30% 
 mg/m
3
 
Ushbu hisob-kitoblardan xulosa shuki, havoni SO gazidan tozalangandan 
keyin, tozalangan havo tarkibida SO ning kontsentratsiyasi 1,5 mg/m
3
ni tashkil 
etgan bo‗lsa, demak havo tozalangan va u inson hayoti, o‗simliklar va hayvonot 
dunyosi uchun zararsiz hisoblanadi. 
Har bir tozalash qurilmasining texnik imkoniyatlari va iqtisodiy 
ko‗rsatkichlari quyidagilar bilan belgilanadi: 
5
,
1
100
30
*
5


x

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
192 
 Tozalash qurilmasining ishlash samaradorligi. 
Ushbu ko‗rsatkich tozalash 
qurilmasida havodagi changni qancha miqdorda ushlab qolinmaganligini 
ko‗rsatadi. Masalan, tozalash qurilmasiga m
1
kg changli havo kirib, unda m
2
kg 
chang ushlab qolindi. Bunda qurilmaning ishlash samaradorligi quyidagi formula 
bilan %larda hisoblanadi: 
(1) 
Agar havo tarkibidagi changning kontsentratsiyasi ma‘lum bo‗lsa, unda 
tozalash qurilmasining ishlash samaradorligi quyidagi formula bilan hisoblanadi. 
(2) 
bu yerda C
k
– qurilmaga kirayotgan havo tarkibidagi changning 
kontsentratsiyasi, mg/m
3 
C
0
– tozalangan havo tarkibidagi changning kontsentratsiyasi, mg/m
3 
Shuni alohida ta‘kidlash joizki, muhandislik amaliyotida changli havo 
tarkibidagi kichik zarrachalarni bitta tozalash qurilmasida butunlay ajratib 
bo‗lmaydi. Shuning uchun tozalash jarayonlari bosqichma-bosqich amalga 
oshiriladi, ya‘ni avval katta zarrachalar chang cho‗ktirish kameralarida, so‗ngra 
kichik zarrachalar elektr filtrlarda cho‗ktiriladi. 
Har bir qo‗llanilgan tozalash qurilmaning ishlash samaradorligi havoni 
tozalash darajasi (n) bilan aniqlanadi: 
(3) 
bu yerda, 
– tozalanmagan havo tarkibidagi qattiq zarrachalar miqdori, kg; 
– tozalangan havo tarkibidagi qattiq zarrachalar miqdori, kg; 
V
1
– tozalanmagan havoning hajmi, m
3
; 
V
2
– tozalangan havoning hajmi, m
3
; 
C
1
– changli havo tarkibidagi qattiq zarrachalarning kontsentratsiyasi, kg/m
3
; 
C
1
– tozalangan havo tarkibidagi qattiq zarrachalarning kontsentratsiyasi, 
kg/m
3
; 
Agar changli havo bosqichma-bosqich ikkita tozalash qurilmasi yordamada 
tozalansa, unda tozalash qurilmalarining umumiy ishlash samaradorligi (η
um
) 
quyidagi formula bilan % larda hisoblanadi: