Toshkent 2020 yil

Budir, 
eng 
ezgu 
ishlar! 
Budir, eng go‘zal amallar! Budir, 
ey yaxshilik istovchi Zardo‘sht, 
sen so‘ragan narsalar!
Ashavand Ahura Mazda ushbu 
so‘zlar bilan Zardo‘sht joniga 
poklik, asrpopini bag‘ishladi. 
Zardo‘sht, odamlar o‘z yo- 
zug‘laridan ezgu amal, ezgu fikr 
va ezgu kalom bilan xalos 
bo‘lishi mumkinligini anglagach 
shod bo‘ldi. 
Ey Ahura Mazda!
Tug‘il- 
gandan pok bo‘lmoq, tiriklikda 
buyuk 
ishdir. 
Duyoni 
obod 
etmoq, uni yaxshilik bilan asra- 
moq va yorug‘lik sari eltmoq 
kerak! 
Avesto. Vandidod, beshinchi 
fargard, beshinchi bo’lim (21).
 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
158 
misolida teskari manzarani ko‗rish mumkin. Havodagi radioaktiv chiqindilarga 
kelsak, ularni biz umuman ilg‘ay olmaymiz.
Shunday qilib, ushbu muammolarni bartaraf etish uchun ikkita asosiy 
vazifa ilgari suriladi
.
Bir tomondan
, aholi punktlaridagi aholi sog‘lig‘ini muhofaza qilish 
maqsadida atmosferani tekshirish, shuningdek, ifloslangan havoning o‗simlik va 
hayvonlarga ta‘sirini aniqlash uchun qishloq xo‗jaligi hududlarida havo tarkibini 
tadqiq etish. 
Ikkinchi tomondan
, xodimlar salomatligini saqlash uchun ishlab chiqarish 
binolarida ishchi zonalar havosining tozaligini nazorat qilish. 
Biz nafas olayotgan havo, atmosferani tashkil qiladigan gazlarning fizik 
aralashmasidan iborat. Havo tarkibida tabiiy va antropogen kelib chiqqan turli 
aralashmalar ham mavjud. 
Tabiiy sharoitda havoda doim suv bug‘i mavjud bo‗lib, uning miqdori doimo 
keskin o‗zgarib turadi. Havoning doimiy tarkibiy qismlaridan kislorod alohida 
ahamiyatga ega, u barcha tirik mavjudotlarning nafas olishi uchun zarur (anaerob 
mikroorganizmlaming ayrim turlari bundan mustasno). Havoning katta qismini 
azot tashkil qiladi (VIII.4.1-jadval). Ushbu element yerda hayotning pavdo bo‗lishi 
bilan bog‘liq, chunki u oqsillar hamda boshqa organik birikmalar tarkibiga, 
shuningdek, inert gazlar qatoriga kiradi va kislorod kontsentratsiyasini 
kamaytirishda muhim rol o‗ynaydi. Chunki sof kislorod hayotni ta‘minlay 
olmaydi. Boshqa inert gazlar (argon, neon, geliy, kripton, ksenon)ning insonga 
ta‘siri azotnikiga o‗xshashdir. 
Organik moddalardagi uglerod manbayi CO
2
dir. U nafas olish, bijg‘ish, 
achish va organik moddalarning oksidlanishi va parchalanishi jarayonlarida, 
shuningdek, yonuvchan qazilmalaming yonishidan atmosferaga ajraladi. 
Boshqa 
doimiy 
gazlarning 
ahamiyatlisi–Ozon. 
U 
fotokimyoviy 
reaktsiyalarning oraliq mahsuloti hisoblanadi. Shu bois uning zamonaviy shaharlar 
atmosferasida aniqlanishi, havoning ifloslanganligidan dalolat beradi. Shu bilan 
birga Ozon atmosferaning yuqori qatlamlarida ekran hosil qiladi va bu ekran Yerni 
halokatli ultrabinafsha nurlardan himoya qiladi (bu xaqida avvalgi bo‗limda 
batavfsil to‗xtalib o‗tildi).