Toshkent 2020 yil

Noosfera strukturasi.
Noosfera strukturasini quyidagilarga bo'lish 
mumkin 
(III.2.1-rasm)
: 
 
 
 
Bunda: Insoniyat; Jamiyat tizimlari; Fan bilimlarining birlashuvi; Texnika 
va texnologiya biosferada bir bo'lishi. Vemadskiyning noosfera ta'limotining 
mohiyati shuki-insoniyat planetaning evolyutsiyasi uchun to'g'ridan-to'g'ri 
javobgardir. Agarda odam o'zi yashagan muhitni avvaylab yashasa yana hayot 
davom etadi, aks holda o'zining yashashi uchun noqulay holga keltirsa, inoniyat 
halok bo'ladi. Ana shulardan kelib chiqib, insonlar o'z talablarini biosferaning 
imkoinyati bilan o'lchab borishi lozim. Noosfera ta'limotidagi asosiy g'oya, maqsad 
inson va biosferaning birligidir. Bu birlik ildizi–noosfera tashkillanishining 
insonyat rivojlanishidagi o'rni, bular insoniyat rivojlanish tarixining biosfera 
rivojlanishiga ta'siri va uning noosferaga o'tish qonuniyatlariga mos keladi. 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
67 
 
Noosfera ta'limoti asosida yotgan bosh mezon
–insonning to'liq 
shaklIanmagan tirik organizm ekanligi. Ammo u o'z qonunlari asosida, shu bilan 
birga hamisha tabiat ichida yashaydi va uning bir bo'lagidir. Bu– inson va uni o'rab 
turgan muhit bir-biri bilan uzliksiz bog'liq ekanligini ko'rsatadigan xususiyatdir. 
Biosfera tabiatining bir bo'lagi bo'lgan inson turmush tarzigagina emas, balki 
uning fikrlashiga ham ta'sir ko'rsatadi.
Vemadskiy shunday deb yozadi:
―Biosfera degan yangi tushunchani 
kiritmoqdaman. Biosfera insoniyatni butun tarixiy jarayon bo'ylab olib o'tadi va bu 
jarayon tirik moddalar biokimyoviy tarixining davomi bo'lib xizmat qiladi‖. 
Odamzod 
biosferada 
hech 
qachon 
o'zini 
o'zi 
yo'q 
bo'lib 
ketishiga 
yo'l qo'ymaydi, fan ham hech qachon antinoosfera kuchlarga xizmat qilmaydi. 
Hozirgi fan va texnika taraqqiyoti ―Kosmosda hayot bormi?‖, ―Boshqa 
pianetalarda hayot bormi?‖ -degan savollarga javob topishni taqazo etadi. Bular 
xususida insoniyat hozirgi va kelajak fanini o'rganib, aniq bir fikrga keladi va 
noosferada aqI-idrok bilan hayot kechiradi.