Toshkent 2020 yil

genetik xususiyatlari 
o'zgarmasdan avloddan-avlodga o'tdi, uzoq evolyutsiya tarzi 
genetik kodga
ta'sir ko'rsata olmadi. O'ylab ko'rsangiz, yana yuz ming yillardan 
so'ng ham genetik evolyutsiya o'zgarmasdan shu tarzda qoladi.
Ammo tabiiy 
tanlash bizga ma'iumu noma'ium holatda sezilar-sezilmas darajada davom 
etmoqda. Ana shu xususiyatlariga ko'ra inson hayoti uzoq vaqtlar tor doirada fizik, 
kimyoviy chegara bilan, biologik va fiziologik harakatlarini saqlab qoladi. Hozirgi 
odam yashayotgan muhitni uzluksiz o'zgartirishi natijasida biosferaga moslashish 
darajasini oshirayotgandek bo'lib, o'zini evolyutsiya qoldiqlaridan ozod qilib 
yashaydi. Aslida bu soxta ko'rinish xolos. Inson qayerda bo'lmasin, qayerda 
yashamasin, nima ish qilmasin o'ziga kichkina qo'rg'oncha hosil qiladi va bu 
qo'rg'onchasi asli qayerda, qaysi evolyutsiyada shakllangan bo'lsa, shundayligicha 
yashashda davom etadi. U qayerda bo'lmasin–kosmosdami, yer ostidami, suvdami 
hamma vaqt Yer bilan bog'liq bo'lib unga intilib yashaydi. Inson hayoti davomida 
ba'zan kimyoviy moddalar bilan ifloslangan, o'ta shovqinli muhitda, yoki o'ta his-
hayajonli daqiqalarda yashayotgan bo‗lsa ham, fizik va aqliy jihatdan sog'ligini 

---

Q.X.Muftaydinov, H.M.Qodirov, E.Yu.Yulchiyеv Ekologiya.
69 
saqlab qolishga harakat qiladi. Buning uchun u o'zini lozim bo'lsa, zarur vositalar 
bilan himoya qilishi mumkin.
Biologik cheklashlarga qaramasdan
, tashqi muhitga moslashuvchanligi 
bois 
Inson 
tosh davridagi xususiyatlarini yo'qotgani yo'q, quruq yerning deyarli 
hamma qismini o‗zlashtirishga ulgurdi. Muhitga moslashishning biologik mexa- 
nizmi qulay sharoitlarda insonning biologik tabiatiga hech qanday o'zgartirishlar 
kiritmaydi. Hozirgi kunda Inson, aholisi sonining yuqoriligi bilan ajralib turgan, 
ifloslangan havosi og'ir katta shahar (Garbiy Yevropa, AQSh, Yaponiya) lar 
dunyoning boshqa hududlarida yashayotgan aholini uzluksiz o'ziga tortadi va 
bunday shaharlar aholisi tezlik bilan ko'payib boradi. Bunday shaharlarda iqtisodiy 
jihatdan baquvvat odamlar, juda asabiylik bilan ishlaydi va yashaydi, bu yerlarda 
kuchli shovqin, uzluksiz ishlayotgan motorlar, kompyutyerlar va telefonlar odamni 
toliqtiradi, kimyoviy modda va tamaki tutunidan hamma joy sarg'ayib ketgan. 
Inson biosferada o'zi hosil qilgan bunday og'ir muhitga tezlik bilan moslashish 
qobiliyatiga ega. Bunga sabab uning hayotni avlod qoldirish orqali davom ettirish 
yo'lidagi harakat hisoblanadi. Bu yerda