Toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov loyiha boshqaruvi

 
 
© TAQI-2019

---

3 
KIRISH 
"Loyiha" va "loyihalarni boshqarish" soʻzlari turli sohalardagi va hukumat 
darajasidagi menejerlar tomonidan ishlatiladigan terminologiyada aniq belgilangan 
(mustahkam oʻrnashgan). Oʻzbekistonning bozor iqtisodiyotiga kirishi iqtisodiy va 
boshqaruv faoliyatining ixtisoslashuv darajasini oshirish, maxsus rejalashtirish 
usullarini ishlab chiqish, muddatlarni nazorat qilish va ijrochilar oʻrtasidagi oʻzaro 
aloqalarni tashkil qilishni talab etadi. Boshqarish ob’yektiga yangi yondashuv asoslari 
barcha rivojlangan mamlakatlardan olingan loyihalarni boshqarish konsepsiyasi 
hisoblanadi. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev Oʻzbekiston 
Respublikasi Oliy Majlisining 28.12.2018 yildagi oʻz ma’ruzasida ta’kidlaganidek, 
ayni paytda mamlakatimizda chet el investitsiyalari hisobidan 23 milliard dollarlik 456 
loyiha amalga oshirilmoqda. 2019 yilda barcha manbalar hisobidan 138 trillion 
soʻmlik investitsiyalarni oʻzlashtirish rejalashtirilgan, bu 2018 yilga nisbatan 16 foizga 
koʻpdir. 
Joriy yil bilan taqqoslaganda toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar hajmi 
deyarli 1,5 martaga oshib, 4,2 milliard dollarni tashkil etadi. Shu munosabat bilan 142 
zamonaviy korxonani ishga tushirish moʻljallanmoqda. 
Bugungi kunda Oʻzbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar va ularning 
natijalari etakchi xalqaro reyting agentliklari tomonidan e’tirof etilganligi alohida 
ta’kidlanishi lozim. 
Shunday qilib, birinchi marta 
“FitchRatings” va “Standard & Poor” nufuzli 
reyting agentliklari tomonidan mamlakatimizga suveren kreditning xalqaro reytingi 
berildi. Ushbu reyting bahosi 
“Barqaror” prognozini beradi, bu kelgusi 12-18 oy 
ichida koʻrsatkichlar pasayishi ehtimoli kamligini bildiradi. Davlatimiz rahbari oʻz 
ma’ruzasida oliy oʻquv yurtlarining ilmiy salohiyatini yanada oshirish, ilmiy va 
ilmiy-pedagogik kadrlarni tayyorlashni kengaytirishni eng muhim masala sifatida 
koʻtarib chiqdi. 
Zamonaviy kompaniyalar, turli tarmoqlar va hatto butun davlatlar oʻzlarini 
loyihaga yoʻnaltirilgan boʻlib, natijada loyihalarni qanday qilib samarali va oqilona 

---

4 
boshqarishni oʻrganish zarurligiga tushunishadi. Qadim zamonlarda amaliy faoliyat 
sifatida paydo boʻlgan va 20-asrning ikkinchi yarmida ilmiy va uslubiy intizom 
sifatida shakllanishini boshdan kechirgan loyihalarni boshqarish, xalqaro va milliy 
professional tashkilotlar va standartlar tizimi bilan bir qatorda oʻrnatilgan 
terminologiya va uslublar hamda vositalar toʻplamiga ega boʻlgan eng istiqbolli va eng 
koʻp talab qilingan boshqaruv metodologiyasiga aylandi. 
Soʻnggi yillarda oʻzining rivojlanishida loyiha metodikasi bir qator muhim 
bosqichlarni oʻtgan. 
K
oʻrib chiqilayotgan 
uslublarni ishlab chiqishda 1950-1960 yillarda asosiy 
vositalar va asosiy metodologik hamda amaliy yondashuvlar yaratilganda muhim 
natijalarga erishildi. Bundan tashqari, 1970-1990 yillarda professional tashkilotlar 
tashkil etildi va individual (alohida) loyihalarni boshqarishda ishlab chiqilgan 
standartlashtirish va amaliyot usullari yaratildi. 
1990-yillarda loyihalarni boshqarish (management by projects) yordamida 
boshqarish tushunchasi paydo boʻldi va loyihalarni boshqarish bevosita kompaniyaga 
keldi. Koʻplab korxona va tashkilotlarda loyiha portfellari va dasturlarini boshqarish 
uchun metodologiyalar paydo boʻldi, loyihalarni boshqarish boʻyicha korporativ 
tizimlari (LBKT) yaratildi. Kompaniyalarda loyiha boshqaruvining yetukligini 
oʻlchash usullarini ishlab chiqish zarurati paydo boʻldi va bunday metodlar ishlab 
chiqildi hamda standartlashtirildi. 
Soʻnggi yillarda moslashuvchan loyiha boshqaruvi metodologiyalari 
mashhurlikka erishmoqda, ular umumlashtirilib, tushunilmoqda va faol 
ommalashmoqda. 
Bularning barchasi "Loyihalarni boshqarish" fanini oʻrganishning dolzarbligi 
va oʻz vaqtida ekanligini belgilaydi.