I BOB Bosim o`lchash asboblari tasnifi 1.1 Bosim va uni o’lchash asboblari. Bosim, uning o’lchon birliklari va turlari haqida umumiy tushuncha. Agar kuch bir nuqtaga emas, biror yuzaga yoyilib ta’sir qilsa biz bosim tushunchasini ishlatamiz. Bosim (P) deb yuza birligiga ta’sir etuvchi normal kuchga son jihatidan teng bo’lgan kattalikka aytiladi. Bosim biror jismning boshqa jism sirtiga tik yo’nalishda ta’sir qiladigan kuchlarini intensivligini ifodalaydi. Bosim skalyar kattalik hisoblanadi. Bosim quyidagi formuladan aniqlanadi:
(1) buyerda, S-tekislikyuzasi(m²); F – shu tekislik yuzasiga bir xil va perpendikulyar ta’sir qiladigan bosim kuchi;
Agar kuch yuzaga perpendikulyar emas, balki ma’lum bir α burchak ostida ta’sir qilsa bosim quyidagi formuladan topiladi:
(2) Bosim xalqaro birliklar tizimida Paskal (Pa) bilano’lchanadi. 1 Pa miqdor jihatidan kuchga perpendikulyar bo’lgan 1 m² yuzaga tekis taqsimlangan 1 N kuch hosil qilgan bosimga teng, ya’ni:
O‘lchashda mutlaq, ortiqcha, atmosfera va vakuum bosimlari mavjud. Mutlaq bosim (Rmut ) - modda holatining (suyuklik, gaz, bug‘) parametri bo‘lib, atmosfera (Ratm ) va ortiqcha (Rort ) bosimlar yig‘indisidan iborat:
Rmut = Ratm + Rort (3) Ortiqcha bosim mutlaq va atmosfera bosimlari oralaridagi farqdan iborat:
Rort = Rmut - Ratm (4) Atmosfera bosimi yer atmosferasidagi havo ustunining bosimi bo’lib uning qiymati barometrlar bilan o‘lchanadi, shuning uchun, bu bosim ko‘pincha barometric bosim deb ataladi. Agar mutlaq bosim atmosfera bosimidan kichik bo‘lsa, vakuum (siyraklanish) sodir bo‘ladi:
Rv = Ratm - Rmut (5)
