Toshkent axborot texnologiyalari universiteti samarqand filiali kompyuter injiniringi fakulteti kompyuter tizimlari kafedrasi

MBni yaratishda predmet sohasini tahlil qilish

MB ni loyihalashtirishda asosan ikkita masala yechiladi:

1. 
   Predmet sohasi ob’ektlarini qanday qilib ma’lumotlar modellarining abstrakt obektlari shaklida ifodalash. Ayrim hollarda bu masalaga ma’lumotlar bazasini mantiqiy loyihalash masalasi deyiladi.
   

2. 
   Ma’lumotlar bazasiga so’rovlarning bajarilish effektivligini qanday ta’minlash. Bu masalaga ma’lumotlar bazasini fizik loyihalash masalasi deyiladi.
   

Ixtiyoriy turdagi MB ni loyihalashtirishning birinchi bosqichdagi predmet sohasini tahlil qilish bo’lib, u axborot tuzilmasini (kontseptual sxemalar) tuzish bilan yakunlanadi. Bu bosqichda foydalanuvchining so’rovlari tahlil qilinadi, axborot ob’ektlari va uning xarakteristikalari tanlanadi, hamda o’tkazilgan tahlil asosida predmet sohasi tuzilmalashtiriladi. Predmet sohasini tahlil qilishni uch bosqichga bo’lish maqsadga muvofiqdir:

• 
  kontseptual talablar va axborot ehtiyojlarini tahlil qilish;
  

• 
  axborot ob’ektlari va ular orasidagi aloqalarni aniqlash;
  

• 
  predmet sohasining kontseptual modelini qurish va MB ni kontseptual sxemasini loyihalashtirish.
  

Kontseptual talablar va axborot extiyojlarini tahlil qilishda quyidagi masalalarni hal qilish kerak:

• 
  foydalanuvchilarning MB ga bo’lgan talablarini tahlil qilish;
  

• 
  MBdan o’rin olishi lozim bo’lgan axborotlarga ishlov berish bo’yicha mavjud masalalarini aniqlash;
  

• 
  kelajakda hal qilinishi lozim bo’lgan masalalarni aniqlash;
  

• 
  tahlil natijalarini hujjatlashtirish.
  

2.2. MBBT da jadvallar,so’rovlar,formalar va hisobotlar bilan ishlash.

Ma’lumot bazasi (MB) buyurtmachisi bilan birgalikda, ma’lumot bazasiga so‘rovlar tizimini ishlab chiqish zarur. Ishlab chiqilgan so‘rovlar tizimi relevant yaratilgan Mohiyat aloqa modeliga va buyurtmachini talablarini maksimal darajada qondirishi kerak. Agar buyurtmachini qo‘ygan talablariga qurilgan mohiyat aloqa modeli so‘rovlar tizimiga , uni to‘la javob bermasa, unda predmet sohani qushimcha o‘ranib chiqib, mohiyat aloqa modeli kerakli elnementlar, bog‘lanishlar va munosobatlar bilan to‘ldiriladi.

1. 
   So‘rovlar tizimini ma’lumotlar bazasidan foydalanuvchiga beriladigan axborot bo‘yicha standart va nostandart (reglamentlamagan) so‘rovlarga sinflanadi.
   

2. 
   Ma’lumot bazasiga reglamentlanmagan so‘rovlar- shunday so‘rovlarki, ular foydalanuvchilarni joriy ehtiyojlariga qarab, lekin qurilgan model imkoniyatlari chegarasida va bu surovlarni unga relevantligini saqlagan xolda o‘zini ta’rifini uzgartirish imkonini beradi.
   

"Omborxona" predmet sohasi uchun surovlar sistemasi

1. 
   Omborxonada mavjud barcha materiallarni tashki tavsifini toping;
   

2. 
   Materiallarni nomlarini va qabul qilish sanasini toping;
   

3. 
   Omborxonada mavjud materiallar nomini toping;
   

4. 
   Iste’molchilar va materiallar nomini toping;
   

5. 
   Materiallarni olgan, omborxona nomlarini toping;
   

6. 
   Bir material uchun omborxona nomeru ularning kirim chiqimini toping;
   

7. 
   .№1 nomerli materiallar sonini va iste’molchini toping;
   

8. Vazni	>100	bulgan	materiallarni	kirim	va	chiqim	sonini
toping;

9. 
   S1 omborxonadagi materiallar nomini va ularni sonini aniklang;
   

9. 
   Maksimal ogirlikka ega bulgan qizil rangli materiallarni nomini toping;
   

9. 
   Eng engil vaznli detal uchun zarur bulgan materialga talab (son va iste’molchi)ni toping;
   

9. 
   31.04 kunda kabul k.ilingan material nomerini toping;
   

9. 
   P1 iste’molchiga zarur bulgan barcha materiallar saqlanadigan hamma omborxonalarni toping;
   

9. 
   Qizil rangli materiallar kerak bulgan barcha iste’molchilarni toping;
   

9. 
   Vazni 40 dan katta bulgan talab kilingan mivdordagi materiallarni va ular uchun barcha iste’molchilarni toping;
   

16. 
    K1 va K2 materiallar saqlanaetgan barcha omborxonalarni toping;
    

16. 
    31.04 sanada olingan materiallar zarur bulgan barcha iste’molchilarni toping;
    

16. 
    S1 raqamli omborxonadagi materiallar nomini va ularni mivdorini aniqlang;
    

16. 
    P1 iste’molchi zarur bulgan materiallarni umumiy mikdorini aniqlang;
    

16. 
    P1 iste’molchiga zarur bulgan materiallar umumii sonini toping;
    

16. 
    Xar bir material va har bir omborxona uchun omborxona yangi xolatini kuyidagi formula bilan hisoblang
    

16. 
    kol = kol0 + kol1 - kol2
    

qoldiq kirim chikim

23. 
    bir material buiicha kirimlarni umumii sonini toping; bir omborxona va har bir material uchun chik;imlarni umumiy sonini toping;
    

23. 
    Talab eng ko‘p miqdorda bo‘lgan materiallarni toping;
    

23. 
    kirim munosabatiga tanlash qo'ying
    

23. 
    Omborxona joriy holatini uzgartiring (kirim va chikim hisobga olinsin);
    

27. Barcha munosabatlarda tanlashlarni

olib

tashlang;

28.har bir material uchun etishmaslikni hisoblang;

29. 
    Oq materialni ortiqchasini hisoblang;
    

29. 
    maksimal ortiklikka ega materiallarni tanlang;
    

29. 
    K1 va K2 materiallar saqlanadigan barcha omborxonalarni ko`shimcha munosabat yaratib toping.