Toshkent davl



Yüklə 439,94 Kb.
səhifə5/17
tarix14.07.2023
ölçüsü439,94 Kb.
#136577
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Otabekova Shahnoza dialektalogiya

5. Birlamchi choziq unlilar saqlangan sozlarga beshta misol
keltiring.
Turkiy tillarning dastlabki davrlarida so‘zlarning birinchi bo‘g‘inida unlilar cho‘ziq talaffuz etilgan. Bunday cho‘ziqlik boshqa tovush ta‘sirida yuz bergan emas, balki qadimgi turkiy tilning tabiati bilan bogliq. Unlilarning bunday cho‘ziqligi hozirgi Xorazm, Forish va shimoliy o‘zbek shevalarida saqlanibqolgan.
Birlamchi cho‘ziqlik mahallamiz shevasida uchramaydi, ammo
ikkilamchi cho‘ziqlik faol qollanadi :

Maslahat - Maslah
at
Qishloq - qïšlāq
Sol - :l Kel - ke:l Oyoq - ājāq

8
Pichoq - pičā:q Ol - ā:l Bor - :r Bol - bo:l
Qol - qo:l

6. Ikkilamchi choziq unlilar yuz beradigan sozlarga ham beshta misol yozing.
Oyoq ājā: Pichoq - pičāq:q Ol - ā:l
Bor :r Bol - :l Qol - :l

7. Diftong unlilar bormi? Diftonglashishning qanday shakllari uchraydi?
Diftong bu talaffuzda tovush ortishi hodisasi hisoblanadi, ya‘ni talaffuzda tovush ekskursiyasida boshqa tovush unsurlari qo‘shiladi va to‘xtam hamda rekursiyasida asosiy tovush talaffuz qilinadi. Diftong hodisasi singarmonizmli shevalarda, asosan, qipchoq va o‘g‘uz lahjasidakuzatiladi.
Diftong ikki xil korinishda yuz beradi : 1. Soz boshida tovushortishi
2. Soz o’rtasida tovushortishi
Bizning Shirin mahallamiz shevasida 2-turi so‘z ortasida tovush ortadi:

Doir- r Shoir-šār Orzum- ārzujïm Oila- āla

9
Doimo- jïmā


Yüklə 439,94 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin