Toshkent davlat agrar umversiteti qalandarov muxitdin maxmudovich



Yüklə 12,21 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə93/99
tarix20.09.2023
ölçüsü12,21 Mb.
#145712
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   99
Manzarali bog\'dorchilik.Qalandarov M.M


yopiq.
kesishga tayyorlangan daraxt
ko'chirib ekishga tayyorlangan daraxt
Shundan so‘ng o‘simlik turlarini joylashtirish uchun maxsus 
dendro tuziladi. Ushbu reja asosida o‘simlik dunyosini joylashti­
rishda Bosh rejada ko‘rsatilgan arxitektura qurilish obyektlari 
o‘rniga qattiq rioya qilgan holda, manzarali o‘simliklar joylash­
tiriladi. Rejani tuzishda belgilangan masshtab asosida yer 
maydonlari uchastkalar bo‘yicha qog‘ozga tushiriladi. So‘ng 
yo‘llar, so‘qmoqlar, ko‘priklar, inshootlar va eng asosiysi 
manzarali yaproq va nina bargli daraxt hamda butalar qog‘ozda 
maxsus shartli belgilar bilan dendrorejada aks ettiriladi. Bugungi 
rivojlanish davrida dendrorejalami mutaxassislar tomonidan 
tuzishda uning elektron varianti kompyutyerda tayyorlanmoqda. 
Bu usul juda qulay bo‘lib, unda shartli raqamlar asosida 
manzarali o‘simlik lurlarini belgilangan ekish joylariga ekish 
sxemalari asosida joylashtirilib boriladi.
216


Dendroreja belgilatigan masshtab asosida tayyorlanib 
bo‘lgandan so‘ng shu rejani tayyorlagan mas’ul shaxslar 
tomonidan imzolanadi.
Rejalashtirilgan hududda bog‘-parklar barpo qilish uchun 
oldindan tuzilgan maxsus Bosh reja ishlab chiqiladi. Bosh va 
dendrorejani tayyorlashda talabalar birdaniga rejani chizishni 
boshlamaydi, oldin ular kichik format qog‘ozlarda bog'-park 
chegaralarini belgilash, masshtablardan foydalanish, yashil 
o‘simliklami qog‘ozlarda tasvirlash belgilarini o‘rganish, 
kichik-kichik klumbalar va gulzorlami qog‘ozda tasvirlash 
ishlarini bajaradi. Ushbu rejada bog‘dagi asosiy inshootlar, temir 
yo'llar, vagonlar, oshxonalar, kafelar, gul do‘konlari va matbuot 
burchagi ko‘rsatiladi. Ushbu rejani tayyorlashda bog‘dorchilik 
bo‘yicha va uning manzarali landshaftini ko‘rsata oladigan 
muhandis xodimlar, ko‘kalamzorlashtirish va obodonlashtirish 
bo‘yicha maxsus ishchi xodimlar qatnashadi. Rejaning mazmuni 
obdon o‘ylab ko‘rilgandan so‘ng ishlab chiqarishga tavsiya 
etiladi. Rejada yer osti kommunikatsion tizimlar majmui 
ko‘rsatiladi. Bog‘dagi xavfsizlik qoidalariga rioya qilingan 
holda maxsus masshtab asosida ushbu reja oxiriga yetkaziladi. 
Rejaga javobgar shaxslar imzo qo‘yadi va uning vaqti 
ko‘rsatiladi. Ushbu Bosh rejada yangidan ekiladigan manzarali 
o‘simlik turlari ko‘rsatilmaydi, faqat o‘sib rivojlanib turgan, 
o‘zining manzarali ko‘rimshini yo‘qotmagan, saqlab qolinadi- 
gan daraxt va buta turlari ko‘rsatiladi. Bosh rejada avtomobil 
yo‘llari, odamlar harakatlanadigan doimiy va so‘qmoq yo‘llar, 
xizmat ko‘rsatish shoxobchalari ko‘rsatiladi. Reja muhandis 
xodimlar tomonidan chizib tayyorlanadi. Reja arxitektura 
qurilish boshqarmasining maxsus mutaxassislari bilan kelishil- 
gan holda tayyorlaniladi.
Yuqorida barpo etilgan Bosh reja asosida bog‘-park xo‘ja- 
ligining dendrorejasi tuziladi.
217


17.1-rasm. Peyzaj ko‘rinishida tayyorlangan dendroreja.
218


Rejada bog‘da barpo etiladigan manzarali daraxt, buta va 
gul ko‘chatlarining turlari va miqdori ko‘rsatiladi. Bog‘da man­
zarali ko‘rinishdagi ko‘rkam fasad barpo qilish uchun o‘rmon- 
chi-bog‘bonlar manzarali daraxt ko‘chatlarini to‘g‘ri tanlay 
bilishi zarur. Ko‘chatlar qayerdan, qaysi vaqtda va qanday ho- 
latda olib kelinishi oldindan belgilanadi va zarur bo‘lgan ish 
qurollari tayyorlanadi. Ко‘chat ekiladigan maydonlar, qoidaga 
muvofiq, oldindan tayyorlanadi. Ко‘chat ekishda nina va yaproq 
bargli daraxtlardan kompozitsion ko‘rinish yaratishga e’tibor 
beriladi.
Kompozitsion ko‘rinishlami qog‘ozda tasvirlashda bog‘- 
park qurilishi va ko‘kalamzorlashtirishning o‘simlik dunyosi 
shakllarini, shuningdek, qurilish inshootlari tasvirini maxsus 
shartli belgilarda tushirib ish joyining dendrorejasi tayyorlanadi. 
Tayyorlangan ushbu dendroreja uzoq saqlanadi, mutaxassislar 
tomonidan doimo o'rganib boriladi. Agar bog‘-parkning biror- 
bir hududida qo‘shimcha o‘zgartirishlar va ekish ishlari 
bajariladigan bo‘lsa, rejaga o‘z vaqtida kiritib boriladi.
17.3-rasm. Bog‘-park obyektlari va o‘simlik turlari ko‘rsatilgan reja.
v
219


Shuningdek, bog£da respublikamizda oxirgi yillarda bog‘- 
dorchilikda, 
sayilgohlarda 
foydalaniladigan 
ajoyib 
gul 
ko‘chatlaridan ko‘rkam ko‘rinishdagi fasad bemvchi gulzorlar, 
xiyobonlar va rabatkalar tashkillashtirish ham rejalashtiriladi. 
Gulzorlar bilan yonma-yon, ko‘rkam ko‘rinishdagi maysazorlar 
barpo etish ham dendrorejaga kiritiladi.
17.4-rasm. Bog‘-parklarda ochiq va yopiq drenaj tizimi.
Ushbu rejaga bog‘-park xo‘jaligi uchun sug‘orish ishlarini 
bajarishda va tashrif buyuruvchilarga foydalanish uchun suv 
manbalari izlab topiladi va bunday dolzarb yo‘nalishdagi ishlar 
rejaga kiritiladi.
Bog‘-park xo‘jaligidagi bajarilayotgan barcha ishlar uchun 
texnika-xavfsizligi qoidalariga rioya etish va buning uchun zarur 
bo‘lgan texnika vositalari bilan ta’minlash, manzarali daraxt, 
buta va gul ko‘chatlarini kasallik va zararkunandalardan 
saqlashdek muhim tadbirlar oldindan rejaga kiritiladi, mas’ul 
xodimlar tomonidan uzluksiz nazoratda bo‘ladi. Bog‘-park 
xo‘jaligining tashqi ta’sirlardan himoyalash vositalari oldindan
220


o‘ylab ko‘riladi. Bog‘-parkda yong‘in xavfsizligi qoidalariga 
qattiq rioya qilinadi. Zarur bo‘lgan inventarlar bilan ta’min- 
lanadi.
Bog‘-park xo‘jaligida respublikamiz miqyosida o‘tkazila- 
digan barcha bayram va bayramoldi tadbirlarini olib borishda 
oldindan xo‘jalik bo‘yicha tuzilgan maxsus komissiya bilan 
kelishib olinadi. Bu tadbirlarda ishlami oqilona o‘tkazish, zarur 
bo‘lgan savdo-sotiq mahsulotlari bilan ta’minlanish, bog‘ga 
tashrif buyurgan bolalar guruhlarining har xil turdagi o‘yin- 
choqlar va shirinliklar bilan ta’minlanishida xo‘jalik ma’mu- 
riyati oldindan tayyorgarlik ko‘rib boradi.
Loyiha ishlarini bajarishda mutaxassis tomonidan maxsus 
ish daftari yuritiladi. Daflarda kunlik bajariladigan asosiy ish 
turlari va ulaming hajmi qayd qilib boriladi. Shu asosda maxsus 
qaydnomalar, shakllar(forma) to‘ldiriladi. Ulaming mazmuni 
quyidagicha:
221



Yüklə 12,21 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   99




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin