Toshkent davlat agrar universiteti s. M. Aminov, S. I. Muxamadiyev, S. Sh. Rasulov axborot kommunikatsion

Axborot kommunikatsion texnologiyalar.S.Aminov 
65 
1.
Qisqa matn (Короткий текст
1
) – bu turdagi maydonga 1 tadan 255 tagacha 
belgi kiritadigan qilib sozlash mumkin. 
2.
Uzun matn (Длинный текст) – bu turdagi maydonga 1 Gb gacha 
berilganlarni saqlashimiz mumkin. 
3.
Sonli (Числовой) – bu turdagi maydonga butun yoki haqiqiy, ishorali yoki 
ishorasiz sonlarni saqlashamiz mumkin. Maydon o‘lchamini 1, 2, 4, 8, 12 
baytli qilib sozlashimiz mumkin. 
4.
Sana va vaqt (Дата и время) – bu turdagi maydonning har bir elementi 
xotiradan 8 bayt joy egallaydi va sana yoki vaqt ko‘rinishidagi berilganlarni 
saqlashga mo‘ljallangan. 
5.
Pul qiymatli (Денежный) – bu turdagi maydonga pul qiymatli berilganlarni 
(so‘m yoki boshqa turdagi valyutalarni) saqlashamiz mumkin, maydonning 
har bir elementi xotiradan 8 bayt joy egallaydi. 
6.
Sanagich (Счётчик) – bu turdagi maydonning har bir elementi xotiradan 4 
bayt joy egallaydi, odatda kalitli maydonlarda ushbu turdan foydalaniladi, 
yani takrorlanmaydigan qiymatlarni kiritishga xizmat qiladi. 
7.
Mantiqiy (Логический) – bu turdagi maydonning har bir elementi xotiradan 
1 bit (0,125 bayt) joy egallaydi va mantiqiy qiymatlarni saqlashda ishlatiladi: 
0 yoki 1, Da/Net (Ha/Yo‘q), Istina/Loj (Rost/Yolg‘on), Vkl/Vыkl (Yoniq). 
8.
OLE ob’ekt maydoni (Поле обекта OLE) – bu turdagi maydonga ixtiyoriy 
formatdagi, hajmi 1 Gbdan katta bo‘lmagan 1 ta faylni joylashtirish yoki bita 
faylni bog‘liqli qilib(svyazannuyu) qo‘yish mumkin va xohlagan paytda 
ushbu faylni o‘zgartirish uchun yoki o‘qish uchun ochish mumkin. 
9.
Gipermurojaat(Гиперссылка) – bu turdagi maydonga 255 tagacha ixtiyoriy 
belgilar ketma-ketligidan iborat berilganni yozishimiz mumkin va bu 
yozuvga hajmi 2 Gbdan oshmagan veb sahifa, fayl yoki papkalarni ochib 
beruvchi gipermurojaat biriktirishimiz mumkin. 
10.
Birikmali (Вложения) – bu turdagi maydonga har birining hajmi 250 Mbdan 
oshmagan va umumiy hajmi 2 Gbdan oshmagan bir nechta (5000 tagacha 
yoki undan ham ortiq) har xil formatdagi berilganlarni biriktirishimiz 
mumkin. 
Yodda tuting! Jadvalga yoki berilganlar bazasi boshqa ob’ektlarini nomlashda 
ajratuvchilar (bo‘sh joy, nuqta, vergul va h.k.) ishlatmagan maqsadga muvofiq. 
Turli tashkilotlarning muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsatishi uchun ulardan
avtomatik ravishda ma’lumotlarni yig‘uvchi, qayta ishlovchi va boshqaruvchi 
rivojlangan axborot tizimlar bo‘lishi talab qilinadi. Oddiy axborot tizimi misolida
MBlarda Access dasturini ishlash imkoniyatini ko‘rib chiqamiz. Olingan nazariy 
ma’lumotlar axborot tizimini MBBT yordamida yaratish va ishlab chiqishda amaliy 
ishlarini bajarganda mustahkamlanadi. Talabalar bu bosqichni o‘qish va o‘rganish
bilan birga axborot tizimi to‘g‘risida asosiy bilimni olishadi, MB har xil turlari
uchun kerakli asosiy tajribani egallashadi.
1
MS Access 2010 дастури ва ундан олдинги версиияларида бу тур 
текстовое
деб номланарди. 

---

66