Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi


-Ma’ruza Mavzu: Dorixonalar tizimida va farmatsiya sanoati uchun tayyorlanadigan o‘simliklar



Yüklə 1,01 Mb.
səhifə39/53
tarix20.09.2023
ölçüsü1,01 Mb.
#145983
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53
Toshkent farmatsevtika instituti farmakognoziya kafedrasi

15-Ma’ruza


Mavzu: Dorixonalar tizimida va farmatsiya sanoati uchun tayyorlanadigan o‘simliklar
Mavzu 2 soatga mo‘ljallangan
Ma’ruza rejasi:
1. Dorixonalar tizimida va farmatsiya sanoati uchun tayyorlanadigan o‘simliklar
2. O‘zbekistonda yovvoyi holda o‘sadigan dorivor o‘simliklardan tibbiyotda foydalanish uchun tavsiyalar.
3.O‘zbekistonda yig‘ib olinishi mumkin bo‘lgan dorivor o‘simliklar.
4. Ekish uchun tavsiya etiladigan dorivor usimliklar ro‘yxati,
5. CHet ellardan olinadigan dorivor ayrim o‘simliklar ro‘yxati.
Tayanch iboralar: dorixonalar tizimi, farmatsiya sanoati, yovvoyi holda o‘sadigan dorivor o‘simliklar, yig‘ib olinishi mumkin bo‘lgan dorivor o‘simliklar, ekish uchun tavsiya etiladigan o‘simliklar, chet ellardan olinadigan ayrim dorivor o‘simliklar ro‘yxati, inventarizatsiya qaydnomasi
Abu Rayhon Beruniy (973-1048) «Kitob as-Saydana fi-t-tib» («Farmakognoziya») nomli mashhur asarida o‘sha davrda sharqiy xalqlar orasida qo‘llanilayotgan barcha o‘simliklarni, xar xil nomlanishini, bir o‘simlikning bir nechta sinonimi borligi yoki bir nom bilan, bir nechta o‘simlikning atalishini, ularni topishda va foydalanishda qiyinchilik tug‘dirayotganini inobatga olib, «Saydana» asarini yaratgan. Unda o‘simliklarning barcha millatlar va shevalardagi nomlarini keltirib, lotin tilida yozgan. Foydalaniladigan o‘simliklarning tavsifi, morfologik tuzilishini yoritib berib, o‘simliklarni yig‘ish va ulardan foydalanish uchun bebaho qulaylik yaratgan.
Xozirgi kunda tug‘ilayotgan bolalarning ko‘pchiligi allergiya, diatez va boshqa turli og‘ir kasalliklariga chalingan holatda dunyoga kelmoqda. Kimyoviy moddalarni inson genetikasiga ta’siri tufayli xar xil nuqsonli bolalar tug‘ilib, «dori kasalligi» degan iboralar paydo bo‘lib, yangi, avval kuzatilmagan kasalliklar yuzaga kelmoqda.
Qadimdan qo‘llanilib kelayotgan dorivor o‘simliklar bezarar, asorat qoldirmaydi, degan fikrlar, davolovchi mutaxassislar va davolanuvchi aholi orasida keng tarqala boshladi. Bunday vaziyat er yuzidagi deyarli barcha davlatlarni qamrab oldi.
Avval, xalq tabobati deganda bu masalaga bir oz ishonchsiz va tanqidiy qaralgan bo‘lsa (ayniqsa sobiq SSSR davrida), xozirgi kunda barcha qit’alarda xalq tabobatini rivojlantirish masalasi ko‘rilib chiqilmoqda.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti 2003 yil iyun oyida Jeneva shahrida «Dorivor o‘simliklarni yig‘ish va ekib o‘stirish», «Dorivor o‘simliklarning xavfsizligini baholash» mavzularida ilmiy va amaliy anjuman o‘tkazdi. Anjumanda Xitoy, Malayziya va boshqalar, rivojlangan davlatlardan Amerika, Kanada, Angliya va boshqa davlatlar mutaxassislari qatnashdi. Rivojlangan davlatlarda oxirgi o‘n yillikda dorivor o‘simliklar mahsulotini ishlatish 10 mlrd. AQSH dollariga etganligi qayd qilindi.
Xozirgi kunda Evropa dorivor o‘simliklar bozorida sotiladigan o‘simliklar mahsulotining umumiy qiymati 1,1 mlrd. AQSH dollariga teng. Evropada o‘simliklar va ularning mahsulotlarini sotib oluvchi davlatlar Germaniya, Fransiya va Italiya hisoblanadi.
Dunyodagi yirik dorivor o‘simliklar xom ashyosini sotib oluvchi
(importer) davlatlar

Davlat

Miqdori (tonna)

AQSH dollari (mln)

AQSH

51600

118

Angliya

730

24

Germaniya

45400

107

Gonkong

80555

332

Ispaniya

7350

24

Italiya

10400

39

Koreya

34200

53

Pokiston

12550

43

Singapur

8500

60

Fransiya

19800

46

Xitoy

9300

36

YAponiya

57850

158

Umumiy

344900

1010



Asosiy dorivor o‘simliklar xom ashyosini etkazib beruvchi davlatlar orasida eng yirik davlat Xitoy bo‘lib, 140450 tonna mahsulot sotadi, so‘ngra keyingi o‘rinlarni Xindiston - 35650 tonna, Germaniya -14900 tonna, CHili - 11700 tonna, Singapur - 14400 va boshqa davlatlar egallaydi.
Mustaqil davlatlar hamdo‘stligiga a’zo davlatlarda ham dorivor o‘simliklar va ulardan tayyorlanadigan dori vositalariga e’tibor kuchayib bormoqda. Ayniqsa, Rossiya, Qozog‘iston, Qirg‘iziston va boshqa davlatlarda xalqaro korporatsiyalar va farmatsevtik firmalarda, dorivor o‘simliklardan tayyorlangan choylar, yig‘malar, ekstraktlar, damlamalar, qaynatmalar keng qo‘llanila boshladi.
Xozirgi kunda chet el etuk davlatlarida (Evropada) Abu Ali ibn Sino tavsiya ilgan o‘simliklar va yig‘malardan foydalanadigan yirik korxona va tashkilotlar mavjud. O‘zbekistonda, olim vatanida, bunday tashkilot eki korxonalarni tashkil qilish juda o‘rinlidir.
O‘zbekistonda ham bu sohada ayrim izlanishlar olib borilmoqda, ammo respublikaning xali imkoniyatlari katta.
O‘zbekiston florasi 4 mingdan ortiq o‘simliklarni o‘z ichiga oladi. SHulardan 600-700 turi xalq, va ilmiy tibbiyotda ishlatiladi. Ilmiy tibbiyot ehtiyoji uchun 100 dan ortiq dorivor o‘simliklar mavjud. Ko‘pchilik o‘simliklarni ishlatish uchun tavsiyalar qilingan. Lekin hozirgi kunda yovvoyi holatda o‘sadigan, farmatsevtika sanoatida yoki dorixonalar tizimida ishlatilishi mumkin bo‘lgan bir qancha dorivor o‘simliklar e’tiborsiz qolmoqda. O‘zbekistonda farmatsevtika sanoati, tibbiyotda qo‘llash uchun quyidagi o‘simliklarning zahirasiga putur etkazmasdan, etarli miqdorda yig‘ib olishni tashkil qilishi mumkin.
YOvvoyi holda o‘sadigan va O‘zbekiston farmatsevtika sanoati uchun tavsiya qilinadigan o‘simliklar



O‘simlik nomi

Yig‘iladigan xom ashyosi

Xar yili yig‘ib olish mumkin bo‘lgan miqdori (tonna)

Ilova

Afsonak (Thermopsis R. Br.)

o‘ti

125




Achchiqmiya (Sophora pachycarpa C.A. Meu)

o‘ti

50




Isiriq (Peganum harmala L.) L.)agta1a .)

o‘ti

350




Itsigak (Anabasis aphylla L.)

o‘ti

5




Oqquray (Psoralea drupacea Bge.)

mevasi ildizi

100 20




SHirinmiya (Glycyrrhiza glabra L.)

iddizi

30




Qizilcha (Ephedra L.)

o‘ti (yosh novdalari)

60




YApon soforasi (Sophora japonica L.)

g‘unchasi mevasi

50 10

Manzarali daraxt sifatida ko‘p o‘stiriladi

O‘zbekiston dorixonalarida foydalanish uchun tavsiya qilingan yovvoyi holda o‘sadigan dorivor o‘simliklar





O‘simlik nomi

Yig‘iladigan xom ashyosi

Xar yili yig‘ib olish mumkin bo‘lgan miqdori (tonna)

Achchiq toron (suv qalampiri) (Polygonum hydropiper L.)

o‘t qismi

3

Achchiq shuvoq (ermon) (Artemisia absinthium L.)

o‘t qismi

50

Bo‘ymadoron (Achilla millefolium L.)

guli (o‘ti)

10

Gazanda (Urtica dioica L.)

bargi

1

Dalachoy (Hypericum perforatum L,)

o‘t qismi

10

Jag‘-jag‘ (Capsella Burza pastoris L.)

o‘t qismi

5

Kiyik o‘ti (Zizphora pedicellata Parij et Vved.)

o‘t qismi

20

Na’matak (Rosa L.)

mevasi

50

Otquloq (Rumex convertus Willet.)

ildizi mevasi

0,5
0,5

Tog‘rayxon (maydagulli) (Origanum tythanthum) Gontsch L.)

o‘t qismi

50

Qirqbo‘g‘im (Equisetum arvense L.)

o‘t qismi

5

Qush toron (Polygonum aviculare L.)

o‘t qismi

3

SHaftoli bargli toron (Polygonum persicaria L.)

o‘t qismi

3



Bu jadvalda asosan ko‘proq qo‘llaniladigan o‘simliklarning
ro‘yxati keltirildi. Extiyojga ko‘ra o‘simliklarning bu ro‘yxatini yanada
kengaytirish mumkin [9,10]. 7
Ilmiy va xalq tabobatida davolash uchun, yig‘malar tayyorlashda, sachratqi, qirqbo‘g‘im, bo‘ymadoron, dalachoy va boshqalar xom ashyosidan foydalanilgan.
Jigar sirrozini davolash uchun dalachoy, bo‘ymadoron, qushtarssh- mavrak, dastarbosh, moychechak, qariqiz, andiz xom ashyolaridan tayyorlangan yig‘malar tavsiya qilingan. Xuddi shunday holat me’da yallig‘lanishi (gastrit), me’da yarasi (yazva), xolangit, xoletsistit, pankreatitlarni davolash uchun xududdagi yovvoyi holda o‘sadigan o‘simliklarning turlaridan foydalanish mumkin.
O‘zbekistonda yovvoyi holda o‘sadigan dorivor o‘simliklardan tibbiyotda foydalanish uchun tavsiyalar
O‘zbekiston viloyatlari har xil geografik mintaqalarga joylashgani tufayli, o‘simliklarni turi va ulardan olinadigan mahsulotni hajmi har xil bo‘lganligi tufayli, biz ish jarayonida yig‘ilgan ma’lumotlarimizga suyangan holda 5 ta viloyatni nisbiy dorivor o‘simliklarga boy deb chiqardik. Tavsiya etilgan o‘simliklarni o‘sadigan erlari va zahiralari aniqlangan.
Samarqand viloyati (Misol tariqasida)]
a) G‘arb tumanlarida uchraydigan va yig‘ib olinsa bo‘ladigan dorivor o‘simliklar:
- bozulbang – Lagochilus inebrians Bge. (qizil kitobda),
labguldoshlar-Lamiaceae
- isiriq (garmala) Peganum garmala L., tuyatovondoshlar-Zygophyllaceae
-oqquray (psoraleya) – Psoralea drupacea Bge., dukkakdoshlar- Fabaceae
- achchiqmiya (sofora tolstoplodnaya) – Sophora pachycarpa C.A.Mey., dukkakdoshlar-Fabaceae
- bodomcha (mindal) – Amygdalis spinosissima Bge.Mem., ra’noguldoshlar – Rosaceae
B) Janubiy SHarq erlarida uchraydigan dorivor o‘simliklar:
- qizilpoycha (zveroboy sheroxovatыy) – Hypericum scabrum L.
- kiyik o‘ti (zizifora svetonosnaya) - Ziziphora pedicellata Pazijet Vved.
- ermon (polыn)- Artemisia absinthium L.
- tog‘rayhon - Origanum titthantum Contsch.
- na’matak har xil turlari – Rosa sp.
- sariq andiz – Inula grandis Schrenk.
- qizilmiya - Glycyrrhiza glabra L.
YUqorida keltirilgan dorivor o‘simliklardan tashqari nam erlarda, bog‘larda, soylarda va boshqa dehqonchilik erlarida tarqoq uchraydigan dorivor o‘simliklar ro‘yxati:
Suv qalampiri – Polugonum hydropiper L.
Kelin tili (SHaftoli bargli toron) – Polygonum percicaria L.
Qushtaron - Polygonum aviculare L.
Otquloq - Rumex confertus Willd.
Zubturum – Plantago major L.
Jag‘-jag‘ - Capsella bursa pastoris Medie).
O‘zbekistonda barcha olib borilgan resursshunoslik ishlarini tahlil qilib qo‘yidagi xulosaga keldik.
O‘zbekistonda yig‘ib olinishi mumkin bo‘lgan dorivor o‘simliklar

O‘simliklar nomi

Foydalaniladigan
kismi

Lotincha

Uzbekcha

Ruscha

Altahae armeniaca Ten.

Arman gulxayrisi

Altey armyanskiy

ildizi

Anabasis aphylla L*.



Bargsiz itsigek

Anabazis bezlistnыy

o‘t qismi

Berberis oblonga Schneid.

Qora zirk

Barbaris chyornыy

ildizi

Berberis vulgaris L.

Oddiy zirk

Barbaris obыknovennыy

mevasi

Hyoscyamus niger L*.

Mingdevona

Belena chyornaya

bargi

Helichgysum marocandlica L.

Samarqand buznochi

Bessmertnik samarkandskiy

guli

Crataegrus sanguinea Pall.

Isirik (adraspan)

Garmala obыknovennaya

guli, mevasi

Peganum harmala L*.

To‘q qizil do‘lana

Boyarыnshnik krovavokrasnыy

o‘t qismi

Polugonum hydropiper L.

Achchik toron

Gorets perechnыy

er ustki qismi

Polygonum percicaria L

SHaftoli bargli toron

Gorets pochechuynыy

er ustki qismi

Polygonum aviculare L.

Qush toron

Gorets ptichiy (sporыsh)

o‘t qismi

Adonis turcestanica Adolf.

Turkiston adonisi

Adonis Turkestanskiy

o‘t qismi

Inula grandis Schrenk.

Arman gulxayrisi

Altey armyanskiy

ildizi, ildizpoyasi

Melilotus officinalis Desr.

Bargsiz itsigek

Anabazis bezlistnыy

o‘t qismi

Hyoscyamus niger L*.

Qora zirk

Barbaris chyornыy

bargi

Datura stramonium L*.

Oddiy zirk

Barbaris obыknovennыy

bargi

Origanum tytnanthum Gontstch.

Mingdevona

Belena chyornaya

o‘t qismi

Hypericum perforayum L.

Samarqand buznochi

Bessmertnik samarkandskiy

o‘t qismi

Hypericum scabrum L.

Isirik (adraspan)

Garmala obыknovennaya

o‘t qismi

Acanthophyllum gypsophylloides Rgl.

To‘q qizil do‘lana

Boyarыnshnik krovavokrasnыy

ildizi

Verbascum thapsus L.

Achchik toron

Gorets perechnыy

guli, bargi

Verbascum soongoricum Schrenk.

SHaftoli bargli toron

Gorets pochechuynыy

guli

Urtica dioica L.

Qush toron

Gorets ptichiy (sporыsh)

bargi

Lagochilus inebrians Bge*.

Turkiston adonisi

Adonis Turkestanskiy

poyasini tepa qismi

Tussilago farfara L.

Arman gulxayrisi

Altey armyanskiy

bargi

Amygdalus communis L*.

Oddiy bodom

Mindal obыknovennыy

mevasi

Hippophae rhamnoides L*.

CHakonda (chirqanoq)

Oblepixa krushinovidnaya

mevasi

Capsella bursa pastoris L (Megic).

Jag‘ - jag‘

Pastush’ya sumka

o‘t qismi

Tanacetum pseuodachilla C.Winkl.

Tog‘ dastarboshi

Pijma gornaya

guli

Plantago major L.

Katta zubturum

Podorojnik bolshoy

bargi

Artemisia absinthum L*.

Achchiq shuvoq (erman)

Polыn gorkaya

o‘t qismi

Artemisia vulgaris L.

Oddiy shuvoq

Polыn obыknovennaya

o‘t qismi

Leonuris turcestanica*.

Turkiston arslonquyrug‘i

Pustыrnik turkestanskiy

o‘t qismi

Glycyrhiza glabra L.

SHirinmiya

Solodka golaya

ildizi

Vexibia pachycarpa Jakovl.

Achchiq miya

Sofora tolstoplodnaya

o‘t qismi

Sphaerophysa salsula Pall*.

SHildirbosh (sho‘r bo‘yan)

Sferofiza solonsovaya

o‘t qismi

Thermopsisalterniflora Rgl.



Ketma ket gulli afsonak

Termopsis ocherednotsvetkovsh

o‘t qismi

Achilla millefolium L.

Oddiy bo‘ymadaron

Tыsyachelistnik obmknovennsh

o‘t qismi, guli

Ungernia Victoris V ed*.

Viktor qoraqovig‘i

Ungerniya Viktora

bargi

Equisetum arvense L.

Dala qirqbo‘g‘imi

Xvosh polevoy

o‘t qismi

Cichorium intubus L.

Sachratqi (oddiy)

Sikoriy obыknovennыy

o‘t qismi, ildizi

Bidens tripartita L.

Qoraqiz (iftikanak)

CHereda trexrazdelnaya

o‘t qismi, ildizi

Rosa Sp.

Na’matak turlari

Vidы shipovnika

mevasi

Rumex confertus Willd.

Dorivor otquloq

Щavel konskiy

mevasi, ildizi

Ephedraequisetina Bunge*.

Tog‘ efedrasi, t. qizilchasi

Efedra xvoщevaya (gornaya)

o‘t(poyasini yashil qismi)

Ilova: * - yulduzcha bilap belgilangan o‘simliklar xomashyosi farm sapoatda ishlatilishi mumkin
Ekish uchun tavsiya etilgadigan dorivor usimliklar ro‘yxati
(maxsus xo‘jaliklarda)



O‘simliklar nomi

Foydalaniladigan kismi





Lotincha

O‘zbekcha

Ruscha





1

Anisum vulgare Yaerth.

Arpabodiyon

Anis obыknovennaya

mevasi




2

Foeniculum vulgare Mile.

Ukrop (dorixona turi)

Ukrop aptechnыy

mevasi




3

Valeriana officinalis L.

Dorivor valeriana

Valeriana lekarstvennaya

ildizpoya




4

Erysimum canescens Roth.

Erizimum

Jeltushnik serыy

er ustki kismi




5

Calendula officinalis L.

Tirnoqgul

Nogotki aptechnыy

guli




6

Cassia acutifolia D.e.l.

Makkai sano

Kassiya ostrolistnaya

bargi




7

Atropa belladonna L.

Belladonna

Belladonna

bargi




8

Convallaria majalis L.

Marvaridgul

Landsh mayskiy

er ustki kismi




9

Mentha piperita L.

YAlpiz (dorixona turi)

Myata perechnaya

bargi




10

Rubia tinctorum L.

Ro‘yan

Marena krasilnaya

ildizpoya




11

Solanum lacianitum Ait.

Bo‘lakli ituzum

Paslyon dolchatыy

sr ustki kismi




12

Matricaria recutita L.

Moychechak

Romashka aptechnaya

guli




13

Thymus srpyllum L.

Tog‘jambul

Timyan polzuchiy

er ustki kismi




14

Chelidonium majus L.

Qoncho‘p

CHistotel bolshoy

er ustki kismi




15

Salvia officinalis L.

Dorivor mavrak

SHalfey lekarstvennыy

bargi




16

Helichrysum arenarium D.e.c.

Bo‘znoch

Bessmertnik peschanыy

guli




17

Dioscorea nipponica Macino.

YAms (dioskoreya)

Dioskoreya nipponskaya

ildiz va ildizpoya




18

Hypericum perforatum Z.

Dalachoy

Zveroboy prodыryavlennыy

er ustki kismi




19

Coriandrum sativum Z.

Kashnich

Koriandr posevnoy

mevasi




20

Urtica dioica L.

Gazanda

Krapiva dvudomnaya

Bargi




21

Rhaponticum carthamoides llijn.

Levzeya

Levzeya saflorovidnaya

ildiz va ildizpoya

22

Leonuris guinguelabatus B.g.

Arslonquyruq

Pustыrnik pyatilopastnыy

er ustki kismi

23

Tanacetum vulgare L.

Dastarbosh

Pijma obыknovennaya

Guli

24

Orthosiphon stamineus Benth.

Ortosifon

Ortosifon
tыchinochnыy

Bargi

25

Achillea millefolium L.

Bo‘ymadoron

Tыsyachelistnik obыknovennыy

yer ustki kismi

26

Digitalis purpurea L.

Angishvonagul

Naperstyanka purpurovaya

Bargi

27

Digitalis grandiflora Mill.




Naperstyanka krupnotsvetkovaya




Chet ellardan olinadigan dorivor ayrim o‘simliklar ro‘yxati





O‘simliklar nomi

Xom ashyo


Lotincha

Uzbekcha

Ruscha


1

Acorus calamus L.

Igir

Air bolotnыy

Ildizpoya

2

Aralis mandshurica R.Maxim.

Manchjuriya araliyasi

Araliya manchjurskaya

Ildizi

3

Ledum palistre L.

Botqoq ledumi

Bagulnik bolotnыy

yosh shoxlari

4

Betula verrucosa Ehrh.

Qayin daraxti

Beryoza borodavchataya

kurtak va bargi

5

Vaccinum vitis idaea L.

Brusnika

Brusnika

Bargi

6

Rhamnus cathartica L.

Itjumrut

Joster

Mevasi

7

Echinopanax elatum Nacai.

Baland buyli exinopanaks

Zamanixa vыsokaya

ildiz va ildizpoya

8

Sanguisorba officinalis L.

Zangvizorba

Krovoxlyobka lekarstvennaya

ildiz va ildizpoya

9

Frangula alnus Mill.

Frangula

Krushina olxovidnaya

Pustlog‘i

10

Convallaria majalis L.

May marvaridguli

Landыsh mayskiy

Bargi

11

Rhaponticum carthamoides Jljin.

Levzeya

Levzeya

Ildizpoya

12

Licopodium clavatum L.

Dorixona plauni

Likopodiy

spora

13

Juniperus communis Z.

Oddiy archa

Mojjevelnik obыknovennыy

kubba

14

Taraxacum officinale Web.

Qoqio‘t

Oduvanchik lekarstvennыy

ildizi

15

Alnus incana Moench.

Kulrang olxa

Olxa seraya

gudda

16

Alnus glutinosa Gaerth.

Oddiy dastarbosh

Pijma obыknovennaya

guli

17

Rhodiola rosea Z.

Pushti rodiola

Rodiola rozovaya

ildizi

18

Pinus silvestris Z.

Oddiy karag‘ay

Sosna obыknovennaya

kurtagi

19

Gnaphalium uliginosum L.

Gnafalium

Sushenitsa bolotnaya

er ustki qismi

20

Arctostaphulos uva urci Spreng Z.

Dorivor toloknyanka

Toloknyanka obыknovennaya

bargi

21

Menyanthes trifoliate L.

Uchbarg

Trilistnik vodyanoy

bargi

22

Padus racemosa Gilib.

Oddiy shumurt

CHeryomuxa obыknovennaya

mevasi

23

Vaccinum myrtillus L.

CHernika

CHernika

mevasi

24

Eucaliptus Spec.

Ekvalipt turlari

Ekvalipt sharikovыy i dr.

bargi

Obodonlashtirish va ko‘kalamzorlash maqsadida ekilishi mumkin bo‘lgan dorivor o‘simliklar







O‘simliklar nomi

Foydalaniladigan qismi


Lotincha

Uzbekcha

Ruscha


1

Quercus robur Z.

Ko‘ng‘ir eman

Dub chereshchatыy

pustlog‘i

2

Tilia cordata Mill.

Mayda bargli lipa (kuka)

Lipa serdsevidnaya

guli

3

Humulus lupulus Z.

Kulmoq

Xmel obыknovennыy

qubbasi

4

Sambcus nigra L.

Marjon daraxt

Buzina chyornaya

guli

5

Populus nigra L.

Qora terak

Topol chyornыy

bargi, kurtagi

6

Alnus glutinosa Gaerth.

Qora olxa

Olxa chyornaya

g‘udda, mevasi

7

Rosa spec. L.

Na’matak

SHipovnik

mevasi

8

Padus racemosa Gilib.

SHumurt

CHeryomuxa

mevasi

9

Cretaegus sanguinea Pall.

Do‘lana (to‘q qizil)

Boyarыshnik krovavokrasnыy

mevasi, guli

10

Punica granatum L.

Anor

Granat obыknovennыy

po‘stlogi

11

Viburnum opulus L.

Oddiy kalina

Kalina obыknovennaya

po‘stlog‘i

12

Sophora japonica L.

YApon soforasi

Sofora yaponskaya

g‘unchasi, mevasi

13

Aeculus hippocastanum L.

Soxta kashtan

Konskiy kashtan

urug‘i

14

Berberis vulgaris L.

Oddiy zirk

Brbaris obыknovennыy

bargi, mevasi, ildizi




Yüklə 1,01 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   53




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin