Toshkent moliya instituti “Audit” kafedrasi

kreditorlar, byudjet va byudjetdan tashqari jamg’armalar bo’yicha 
hisobotlarini tekshiradi va boshqalar. Tahlil va inventarizatsiya 
materiallarini taqdim etadi. Soliq qonunchiligida buxgalteriya 
sohasiga taaluqli o’zgarishlar, yangilillar bilan tanishtirib boradi. 
 

---

 
«Ichki auditning yillik dasturi» hujjati shakli 
№ 
Ob’ekt 
(faoliyat 
turlari va 
jarayonlar) 
Tekshiruv ko’lami 
T
ek
sh
irish
 
m
ez
on
lari
 
T
ek
sh
iris
h
 
m
aq
sad
i 
B
osh
 
au
d
itor
 
FIS
h
 
au
d
itor
 
FIS
h
 
Moddiy-
texnik 
ta’minot 
Bo’linma 
Oy, 
hafta 
 
 
“Ichki audit o’tkazish tartibi” 
1 
2 
3 
4 
Tekshirish 
rejasini tuzish 
Kalendar grafikni 
tuzish va ishlarni 
auditorlar orasida 
taqsimlash 
Hujjatlarning 
holati, hisobotlar hisob 
siyosati va boshqa 
buxglateriya 
hujjatlarining holatini 
o’rganish 
Har bir bosqich 
bo’yicha auditorlik 
dalillarini to’plash 
Ishlarning 
bajarilishi 
holati 
Har bir ishni 
qaysi tekshirish 
metodidan 
foydalanishni aniqlab 
olish 
Birlamchi 
buxgalteriya 
hujjatlarini, hisob 
registrlarini, bosh kitob 
bilan tanishish va 
tekshirish 
Audit dalillarini 
to’plashda auditorlik 
amallarini qo’llash 
Korxona 
boshqaruvi 
bilan 
auditorning 
dastlabki 
xulosasi va 
takliflarining 
muhokamasi 
Dastlabki xulosa 
bilan tanishtirish 
kerak bo’lgan hollarda 
yangi ma’lumotlarni 
talab qilish 
Auditorlik 
tekshiruvi jarayonida 
to’plangan auditorlik 
dalillari 
Taklif va xulosalar 
bo`yicha tasdiqlar 
Hisobotni 
taqdim etish 
Har bir buxgalteriya 
bo’limi bo’yicha 
auditorlik hulosasini 
o’rganib umumiy 
hulosa tuzish 
Auditorlik amallari 
bo’yicha dallilarni 
umumlashtirish 
Auditorlik tekshiruvi 
yakuni bo`yicha 
auditorlik hisobotni 
tuzish 
Audit 
tekshiruvi 
natijalari 
bo’yicha 
takliflar 
Kamchiliklarni 
bartaraf etish bo’yicha 
maxsus ishlarni olib 
borish 
Auditorlik hisoboti va 
takliflar 
Auditorlik tekshiruvi 
natjalari asosida ichki 
nazorat tizimini 
takomillashtirish 
bo’yicha ishlar olib 
borish 
 

---

FILIALLARNI NAZORAT QILISHDA RISK OMILI 
Mezonlar 
Nazorat riskini kamaytiruvchi omillar 
Nazorat riskini oshiruvchi 
omillar 
1 
2 
3 
Tashkilotlarning 
korporativ 
madaniyatining 
rivojlanish darajasi 
va uning filiallarga 
kirib borish 
pog’onasi 
Siyosiy: 
-kadrlarni to’g’ri tanlash
-qaror qabul qilishda bosh ofis bilan 
maslahatlashish; 
-regionda malakali kadrlarning 
mavjudligi; 
-filial va uning menejerlarni faoliyatiga 
baho berishida aniq printsiplarga 
rioya qilishlik va mavjudligi; 
- korporativ axloq kodekslari 
mavjudligi va rioya qilishlilik; 
- filiallarda ichki boshqaruvning ba’zi 
funktsiyalarini amalga oshiradigan 
ajratilgan xodimlarning mavjudligi; 
-filial xodimlari tomonidan rivojlangan 
amaliyot bo’yicha malakani oshirish 
Biznes qarorlarni qabul 
qilishda va kadrlar 
masalasida regionlarda 
yuqori tashkilotlarning 
bog’liqligi; 
-kadrlar tarkibining 
o’zgaruvchanligi; 
-filial faoliyati va 
menejerlarni baholashda 
bosh ofisning sub’ektivliligi; 
-filial natijalarini baholashda 
qisqa muddatli 
ko’rsatkichlarni qo’lga 
kiritish; 
- filiallarga nisbatan doimiy 
kamchiliklar auditorlar 
tavsiyanomalari. 
Filiallarning 
mustaqillik 
pog’onasining 
operatsiyalarini 
o’tkazishda qabul 
qilgan qarorlari 
Bosh ofis bo’limlari tomonidan 
risklarga olib keluvchi kelishuvlarni 
oldindan ma’qullanishi; 
-amalga oshirilayotgan kelishuvlar 
shartlarning qiymatlari qat’iy bo’lishi 
Boshqaruv qarorlarining 
mustaqil qabul qilish 
imkonoyatlarining filiallarda 
mavjudliligi; 
- kelishuvlarning amalga 
oshirilishida keng, mustaqil 
imkoniyatlarning 
mavjudliligi, asosan moliya 
bozorida qimmatli qog’ozlar 
bozorida. 
Filial tarmog’ida 
axborotlashgan 
integratsiya drajasi 
Hamma operatsiyalar bo’yicha yagona 
axborot tizimining mavjudligi; 
-ma’lumotlar bazasiga filial mijozlari 
va operatsiyalar haqida axborotlarning 
tezkor kiritilishi (terminal rejimda) 
-kompyuter monitoringi 
imkoniyatlarining mavjudligi; 
-Bosh ofis ichki audit strukturalari va 
bo’linmalar tomonidan Online 
rejimida operatsiyalar bajarish. 
Filiallarda o’rnatilgan turli 
axborot tizimlarining 
uzoqdagi bois audit 
imkoniyati pastligi. 
Filiallarning soni 
o’lchami, hududiy 
uzoqligi 
Operatsiyalar bo’yicha nisbatan 
barqaror hajmli, ixcham filial tarmoq; 
- nisbatan kam sonli xodimga ega filial. 
Hududiy uzoqdagi filiallar 
soni; 
-rivojlanishning turlicha 
ekanligi filial tarmoq 
ko’rsatgichlari bosh ofis 
ko’rsatgichlari oshish yoki 
tez o’sish tendentsiyasiga 
ega; 
-qo’shimcha ofislarning 
mavjudligi. 
 

---

 
 
 
Ichki auditga ta’sir ko’rsatuvchi omillar 
Tekshiriluvchi stereotiplar 
Aniqlash uchun nima zarur 
Ichki faoliyat har bir bo’lim faoliyatiga 
maxsus qo’llanmalar va boshqalar bilan 
birgalikda ishlashni yo’naltiruvchi bo’limlar 
orqali o’rnatilgan bo’lishi kerak. Ichki 
nazoratda asosan ichki nazorat xizmati 
bo’limi hamda shu bo’limi monitoringini 
amalga oshiradigan faoliyat farqiga borishi 
zarur. Ichki nazoratning vazifasi tashkilot 
faoliyatini yaxshilash va tashkilot ishi 
jarayonidagi bo’lishi mumkin bo’lgan havflar 
sonini kamaytirishdir. 
Ichki nazorat faqatgina ichki nazorat 
bo’limi ishidir. Ichki nazorat xato hamda 
ayblarni aniqlab berishga qaratiladi. 
To’liq ma’lumotga ega bo’lish 
muammolarning qayta takrorlanmasligi 
uchun yagona yo’l hisoblanadi. Bundan 
tashqari boshqaruv tashkilotlarga tashqi 
tekshiruvchilar bilan ishlash juda qiyin va 
mashaqqatlidir, chunki ular bu ishda duch 
keladigan, bo’lishi mumkin bo’lgan xavflar 
haqidagi ma’lumot va tasarrufga ega emas. 
Ichki nazorat bo’limi tashqi nazoratda 
aniqlanmagan yoki allaqachon echimi 
echilgan muammolar haqida bilmasligi lozim. 
Agarda amaliyot mobaynida ichki hujjat 
qo’llanilishida ba’zi muammolar vujudga 
kelsa, shu hujjatda hato borligini ko’rsatish 
tavsiya qilinadi. 
Doimo nazorat ostidagi bo’limlarni 
nazorat qilish uchun avvalo ular tomonidan 
bo’limiga ularning har bir ishi haqidagi 
haqida topshirish kerak. 
Ichki audit bo’limi tekshirilayotgan 
tashkilotga qo’shimcha qiyinchiliklar 
tug’dirishi kerak emas. Bu bo’lim unga