Toshkent moliya instituti m. Y. Raximov, N. N. Mavlanov, N. N. Kalandarova

 
Mahsulotni bozorda sotilishini tahlili 
Ko‘rsatkichlar 
Ichki bozor 
Tashqi bozor 
2013 2014 2015 
2013 
2014 
2015 
―A‖ mahsuloti 
Sotish hajmi, ming t. 
260 
320 
328 
50 
49 
42 
1 t.mahsulot tannarxi, ming so‘m 
5,5 
5,8 
6,1 
5,7 
6,0 
6,5 
1 t. mahsulot bahosi, ming so‘m 
7,0 
7,3 
7,5 
7,8 
7,9 
8,0 
Mahsulot rentabelligi, % 
27,3 
25,9 
22,9 
36,8 
31,7 
23,0 
Sotishdan ko‘rilgan foyda, mln 
so‘m 
390 
480 
459 
105 
93 
63 
―B‖ mahsuloti 
Sotish hajmi, ming t. 
75 
143 
287 
400 
350 
309 
1 t.mahsulot tannarxi, ming so‘m 
4,3 
4,5 
4,9 
4,4 
4,6 
5,0 
1 t. Mahsulot bahosi, ming so‘m 
5,4 
5,7 
5,9 
6,0 
5,9 
5,9 

---

159 
Mahsulot rentabelligi, % 
25,6 
26,7 
20,4 
36,4 
28,3 
18,0 
Sotishdan ko‘rilgan foyda, mln 
so‘m 
82 
172 
287 
640 
455 
278 
―V‖ mahsuloti 
Sotish hajmi, ming t. 
386 
392 
400 
380 
385 
406 
1 t.mahsulot tannarxi, ming so‘m 
4,4 
4,4 
4,5 
4,4 
4,4 
4,5 
1 t. Mahsulot bahosi, ming so‘m 
4,5 
4,6 
4,7 
4,7 
4,7 
4,8 
Mahsulot rentabelligi, % 
2,3 
4,5 
4,4 
6,8 
6,8 
6,7 
Sotishdan ko‘rilgan foyda, mln 
so‘m 
39 
78 
80 
114 
115 
122 
1-Jadval ma`lumotlari shuni ko‘rsatadiki ―A‖ hamda ―B‖ mahsulotlariga talab 
ichki bozorda keyingi ikki yil ichida ortgan. Bu mahsulotlariga bo‘lgan talab tashqi 
bozorda qisqargan, renta-bellik darajalari pasaygan. ―V‖ mahsulotga talab 
o‘zgarmagan 2013 yilda eksport mahsulot daromadliligi ichki bozordagiga 
nisbatan yuqori bo‘lgan. 
«B» turdagi mahsulotning tashqi bozordagi narxining pasa-yishi, tannarxining 
ortishi tufayli rentabellik darajasi 2013 yildagi 36,4 foizdan 2015 yilga kelib 18 
foizga qadar pasaygan. Shu davr ichida «A» mahsulotning rentabelligi 36,8 
foizdan 23 foizga qadar tushib ketgan. Bunga asosiy sabab eksport qilingan 
mahsulot tannarxining keskin ortishidir.
Mahsulotning bozor (ichki, tashqi)da egallagan ulushi, daromad darajasiga
qarab to‘rt kategoriyaga bo‘lish mumkin : 
