Мишкин Ф.“Экономическая теория денег, банковского дела и финансовых рынков”. Учебное пособие для
23
80-yillarida M1 pul agregati bo’yicha pul aylanish tezligining tebranish darajasi
juda katta va nobarqaror bo’lgan. Ushbu ko’rsatkich 1963 yilda, Germaniya va
Kanadada mos holda 6,1 va 6,3 martani, AQSHda 3,8 martani tashkil etgan.
Keyingi yillarda esa ushbu ko’rsatkichning tebranish darajasi tobora kattalasha
boshlagan. Jumladan, 1982 yilga kelib pulning aylanish tezligi Kanadada 9,4
martani, Germaniyada 6,2 va AQSHda 6,4 martani tashkil etgan
22
.
Shuni alohida ta’kidlash joizki, XX asrning 90-yillariga qadar M2 pul
agregati bo’yicha pul aylanish tezligi M1 pul agregatiga nisbatan barqarorroq
bo’ldi. Masalan, AQSHda 1963 yilda M2 pul agregati bo’yicha pul aylanish
tezligining quyi chegarasi 1,52 martani tashkil etgan bo’lsa, oradan 20 yil o’tib,
ushbu ko’rsatkich sezilarsiz darajada o’zgargani holda 1,55 martani va 1993 yilda
esa 1,76 martani tashkil etgan. O’ttiz yil davomida esa M2 pul agregati bo’yicha
o’rtacha pul aylanish tezligi 1,64 martani tashkil etgan
23
.
Biroq 90 - yillarning boshlarida M2 pul agregatida pul aylanish tezligining
nobarqarorligi tufayli Federal Rezerv Tizimining 1993 yilning iyulida monetar
siyosatni ishlab chiqish va amalga oshirishda pul agregatlaridan, shu jumladan, M2
pul agregatidan foydalanishni to’htatishga majbur qildi.
Ta’kidlash joizki, horijiy mamlakatlarda bank tizimi, moliya bozorlarining
yuksak darajada rivojlanganligi, iqtisodiyotning o’sishiga mos ravishda
muomaladagi pul massasining oshib borayotgani pul aylanish tezligining
sekinlashishida muhim omil bo’lmoqda.
Hozirgi paytda rivojlangan davlatlar bank amaliyotida oraliq maqsad sifatida
yalpi pul massasi, ya’ni - M2 pul agregatidan foydalanilmoqda. Shuni alohida
ta’kidlash lozimki, Germaniya federativ respublikasida 1990-1992 yillar
mobaynidagi qisqa muddatli vaqt oralig’ida M2 pul agregatidan M3 pul agregatiga
ko’rsatkich sifatida o’tildi
24
. Buning asosiy sababi shu bo’ldiki, ikki nemis
davlatining qo’shilishi munosabati bilan naqd pul muomalasi va iqtisodiy faollik
o’rtasidagi bog’liqlik kuchaydi.
Dostları ilə paylaş: