Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

 
 
Kalit turi 
 
 
 
 
bo’yicha 
 
 
 
Shifrlash usullari 
Nosimmetrik (Ochiq) kalitli 
Simmetrik (Mahfiy) kalitli 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
 
 
 
 
 O’zgartirish usuli bo’yicha 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Simmetrik (mahfiy) kalitli shifrlash tizimlari 
Almashtirish usullarining mohiyati – bir alfavitda yozilgan information 
simvollarni boshqa alfavit simvollari bilan ma’lum bit qoida bo’yicha 
almashtirishdan iboratdir. Bu guruhga mansub eng sodda usul sifatida to’g’ridan-
to’g’ri almashtirish usulini ko’rsatish mumkin. Dastlabki informatsiya yoziluvchi 
А
0
alfavitning
s
0i
simvollariga shifrlovchi alfavitning 
s
1i
simvoli mos qo’yiladi.Oddiy 
xolda ikkala alfavit ham bir xil simvollar to’plamiga ega bo’lishi mumkin. Ikkala 
alvavitdagi simvollar o’rtasidagi moslik ma’lum bir algoritm bo’yicha 
К
simvollar 
uzunligiga ega bo’lgan dastlabki matn 
Т
0
simvollarining raqamli ekvivalentlarini 
o’zgartirish orqali amalga oshiriladi.
Monoalfavitli almashtirish algoritmi quyidagi qadamlar ketma-ketligi ko’rinishida 
ifodalanishi mumkin: 
1-qadam
: [1хR]o’lchamli dastlabki
А
0
alfavitdagi har bir simvol
s
0

T(i=1, 
K)
ni