Toshkent moliya instituti r. H. Ayupov, G. R. Boltaboeva raqamli iqtisodiyot asoslari

AMAZON
yoki 
OZON
singari to’la on-layn 
kompaniyalar, ijtimoiy tarmoqlar, messenjerlar, 
eBay
, 
AVITO
lar yohud 
an’anaviy of-line biznesga o’z elektron tijorat kanallarini joylashtirgan 
savdo tarmoqlari, internet magazinlar va logistik kompaniyalar mavjud.

Raqamli iqtisodiyot tezkor biznes-analitika tahlili asosida biznes uchun 
yangi g’oyalar qidirish hamda mijozlar bilan teskari aloqani amalga 
oshirish imkoniyatini yaratib berdi
. Bu esa potentsial mijozlarning 
innovatsion kutishlariga nisbatan reaktiv ravishda ta’sir qilish imkonini 
yaratdi. 
Bunday 
ishlar 
natijasida 
Google 
Analitics
va 
Яндекс.Метрика
kabi bepul servislar hosil bo’ldi.

Raqamli iqtisodiyot innovatsiyalarning hayotiy tsikli ancha kamayishi bilan 
ham tavsiflanadi
. Bu esa ko’plab yangi smartfonlar modellarining, 
kompyuterlarning, mobil ilovalarning, komp’yuter o’yinlarining yangi 
versiyalarining tezkorlik bilan paydo bo’lishiga turtki bo’ladi. Bir qancha 
olimlar va mutahassislarning fikrlaricha, transportda ham yangi innovatsion 

---

Toshkent Moliya instituti 
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva 
transport tizimlari paydo bo’lishi kutilmoqda. Masalan, magnit-levitatsion 
vositalar, vakuumli transport vositalari, 
Hyperloop
tizimlar va boshqalar 
bularga yaqqol misol bo’lishi mumkin. 

Kollektiv bilimlardan foydalangan holda innovatsion g’oyalarni generatsiya
qilish (
mass collaboration, kraudsorsing
), mahsulot va hizmatlar ishlab 
chiqarish, yangi innvovatsion loyihalarni moliyalashtirsh (
kraudfunding
). 

Internet tizimi tufayli va biznes uchun yangi imkoniyatlar hosil bo’lishi 
rivojlangan mamlakatlar 
YIM
da hizmatlar ulushining ancha oshib 
ketishiga olib keladi. 
Komp’yuterlar paydo bo’lishi bilan informatsion 
inqilob boshlandi va insonlar information texnologiyalarga asoslangan 
ko’plab hizmatlarni faol ravishda iste’mol qila boshladilar. Masalan, 1992 
yilda tarmoqqa bir million komp’yuter ulangan bo’lsa, 1996 yilda bu miqdor 
10 millionga yetdi, 2009 yilda esa bir milliard inson internetga ulandi. 2015 
yilda internet foydalanuvchilari soni 3 milliardga yetdi. Informatsion 
texnologiyalar borgan sari ko’proq yangi hizmatlar turlarining paydo 
bo’lishiga sabab bo’layapti va huddi shuning uchun ham rivojlangan 
davlatlar 
YIM
da hizmatlarning ulushi 70% dan ortib ketdi (
AQSH, Angliya, 
Frantsiya, Germaniya va boshqalar
).

Moddiy boyliklarni birgalikda iste’mol qilish imkoniyatlari (