Тошкент тиббиёт академияси ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг

MA‟RUZA 6. 
Mavzu: Elka kamari, qo„l soxasining mushak va fassiyalari xamda 
topografiyasi. Chanoq soxasi va oyoq soxasining mushak va fassiyalari xamda 
topografiyasi. Bosh va bo„yin mushaklari, fassiyalari topografiyasi
– 2 soat.
Elka kamari mushaklari. Qo‗l mushaklari. Elka mushaklari, fassiyalari. Bilak 
mushaklari va fassiyalari. Qo‗l kaftidagi mushaklar. Kaft apanevrozi. Qo‗ltiq 
chuqurchasi, topografiyasi, uch burchakli va to‗rt burchakli teshiklar. Elka - mushak 
kanali. Tirsak chuqurchasi. Tirsak va bilak egatlari. Suyak - fibroz kanallar: 
bo‗quvchi, yozuvchi va kaft ustidagi kanallar. Bo‗quvchi va yozuvchi mushak 

---

109 
paylarining sinovial qinlari, sinovial xaltachalar. Oyoq mushaklari. Chanoq 
soxasidagi mushaklar va fassiyalar. Son mushaklari va fassiyalari. Boldir mushaklari 
va fassiyalari. Oyoq panja mushaklari va fassiyalari. Sondagi mushak va tomir 
lakunalari, topografiyasi. Son kanali. YAqinlashtiruvchi mushaklar orasidagi kanal. 
Tizza osti chuqurchasi. Boldir - tizza osti kanali. Kichik boldir-mushak Yuqorigi va 
pastki kanallar. Oyoq mushaklari orasidagi sinovial xaltachalar va qinlar. Oyoq 
panjasi soxasidagi gumbazlarni mustahkamlaydigan boylamlar, paylar va mushaklar. 
Bo‗yin mushaklari va fassiyalari. Bo‗yinning Yuzaki mushaklari. Til osti 
suyagidan Yuqorida joylashgan mushaklar. Til osti suyagining ostida joylashgan 
mushaklar. Bo‗yin topografiyasi: bo‗yin sohasidagi uchburchaklar, fassiyalar. 
Kalladagi mushaklar va fassiyalar. Mimika mushaklari. CHaynov mushaklari. 
Kalladagi mushaklarning taraqqiyoti, anomaliyalari.
(A:1.2.3.4.Q:1.2) 
1. M. deltoideus - deltasimon mushak. Boshlanish soxasi : oldingi tutamlari - 
umrov suyagining lateral uchidan; orka tutamlar kurak suyagining kirrasi spina 
scapulae va kurak suyagining akromial o‗simtasidan boshlanadi. Yelka suyagining 
tuberositas deltoideu burtigiga birikadi.
Vazifasi : oldingi tutamlari yelkani bukadi, orka tutamlar yelka bugimida 
yozadi, o‗rta guruh tutamlari - kulni gorizonta satxgacha gavdadan kutaradi.
2. M. supraspinatus - kurak kirrasi ustidagi mushak. kurak suyagining fossa 
supraspinata chukurchasidan boshlanadi. Yelka suyag katta burtik tuberositas major 
soxasiga birikadi.
Vazifasi : kulni tanadan uzoklashtiradi gorizontal satxgach kutaradi.
3. M. infraspinatus - kurak kirrasi ostidagi mushak. Kurak suyagidagi fossa 
infraspinata chukurchasidan boshlanib, yelka suyagidag katta burtik tuberositas major 
soxasiga birikadi.
Vazifasi : yelkani tashkariga buradi (supinasiya).
4. M. teres minor - kichik Yumalok mushak. kurak suyagining tashk kirrasi 
margo lateralis dan boshlanib, elka suyagining katta burtigi tuberositas major ga 
birikadi.
Vazifasi : yelkani tashkariga buradi (supinasiya).
5. M. teres major - katta Yumalok mushak. Kurak suyagining pastki burchagi 
angulus inferior dan boshlanib, elka suyagining kichi burtik kirrasi crista tuberculi 
minoris ga birikadi.
Vazifasi : kulni orkaga va ichkariga tortadi va ichkariga buradi (pronasiya).
6. M. subscapularis - kurak osti mushagi. Kurak suyagining sh nomli 
chukurchasida joylashadi, kovurga Yuzasini facies costalis n tuldirib turadi va yelka 
suyagining kichik burtigi tuberculum minus ga birikadi.
Vazifasi : kulni ichkariga buradi (pronasiya).
Yelka mushaklari.
Yelka mushaklari ikki guruhga bulinadi : oldingi va orka guru22 mushaklari.
Oldingi guruh mushaklari.
1. M. biceps brachii - yelkaning ikki boshli mushagi. Uzun boshcha caput 
longum kurak suyagining tuberculum supraglenoidale burtigidan boshlanadi. Kichik 

---

110 
boshcha caput breve - kurak suyagining tumshuksimo o‗simtasi processus 
coracoideus dan boshlanadi. Bu ikki boshcha kushilib, umumiy payni hosil etib, bilak 
suyagining burtigi tuberositas radii ga birikadi.
Vazifasi : bilakni tirsak bugimida bukadi.
2. M. brachialis - yelka mushagi.Yelka suyagining oldingi Yuzasidan 
boshlanib, tirsak suyaginin burtigi tuberositas ulnae ga birikadi.
Vazifasi : bilakni tirsak bugimida bukadi.
3. M. corocobrachialis - tumshuksimon-elka mushagi kurak suyagining 
tumshuksimon o‗simtasidan boshlanib, elka suyagining medial Yuzasiga birikadi.
Vazifasi: yelkani bukadi va yakinlashtiradi.
Yelkaning orka guruh mushaklari.