Toshkent Tibbiyot Akademiysi Davolash, tib. Pedagogika va tib profilaktika Fakultetlarining Anatomiya va oxta kafedrasi. Bosh va bo’yin muskullari, funksiyalari

4. M. stylohyoideus - bigizsimon-til osti mushagi. Chakka suyagining bigizsimon usimtasi processus styloideus dan boshlanib, ti osti suyagiga birikadi. Vazifasi : til osti suyagini kutaradi v orkaga tortadi.


II. Til osti suyagining ostidagi mushaklar. 1. M. omohyoideus - kurak-til osti mushagi. Bu mushak ikki korinchadan iborat bulib, yukori korinchasi venter superior - ti osti suyagidan boshlanadi, pastki korinchasi venter inferior kura suyagining yukori kirrasi va kundalang boylam soxalaridan boshlanadi. Xar ikkala korinchalarning uzaro birikish soxasida pay xosi buladi.
2. M. sternohyoideus - tush-til osti mushagi. Bu mushak tush suyagi va umrov suyagi orasidagi bugimlar coxasidan boshlanib, til ost suyagiga birikadi.
3. M. sternothyreoideus - tush-kalkonsimon mushak. Bu mushak tu suyagining kundok kismidan va I kovurga togayidan boshlanib, kalkonsimon togayga birikadi.
4. M. thyreohyoideus - kalkonsimon-til osti mushagi. Kalkonsimon togaydan boshlanib, til osti suyagiga birikadi.
Til osti suyagining ostida joylashgan mushaklar til osti suyagini pastga tushuradi. Tushkalkonsimon mushak - kalkonsimon togayni va xi-kildokn pastga tushiradi. Kalkon-simontil osti mushagi esa kal-konsimon togayni va xik-ildokni yukoriga tortadi.


Buyinning chukur gurux mushaklari.

Buyinning chukur gurux mushaklari xazm a'zolarining orkasida,buyin umurtkalarining oldingi yuzasida joylashib, lateral va media guruxlarga bulinadi.

Lateral gurux : m. m. scaleni anterior, medius et posterior oldingi, urta va orka narvonsimon mushaklar. Bu mushaklar buyi umurtkalarining kundalang usimtalaridan boshlanib, oldingi va urta narvonsimon mushaklar I kovurgadagi umrov osti arteriyasi egatining oldingi va orka soxalariga birikadi. Orka narvonsimon musha esa II kovurgaga birikadi.
Vazifasi : buyinni oldinga bukadi, bir tomonlama kiskarsa mushak tarafiga buyinni bukadi. Umurtkalar xarakatsiz xolatid esa, bu mushaklar I va II kovurgalarni kutaradi.
Medial gurux : 1) M. longus colli buyinning uzun mushagi. u navbatida bu mushak xam ikki turdagi tolalardan tashkil topgan : medial tolalar I-III kukrak umurtkalarining tanasidan, V, VI, VI buyin umurtkalaridan boshlanib, II, III, IV buyin umurtkalarinin tanasiga va V, VI, VII buyin umurtkalarining kundalang usimtalarig birikadi. Buyin uzun mushagining lateral tutamlari III-VI buyi umurtkalarining kundalang usimtalaridan boshlanib, I buyin umurtkasining oldingi burtigiga birikadi.
Vazifasi : bir tomonlama kiskarsa buyin yonga bukiladi, ikk tomonlama kiskarsa buyin oldinga bukiladi.
2) M. longus caritis - boshning uzun mushagi. Bu mushak III-V buyin umurtkalaridan boshlanib, ensa suyagining pars basilaris kismiga birikadi.
Vazifasi : ikki tomonlama kiskarganda boshni oldinga bukadi,bir tomonlama kiskarganda bosh yon tomonga buriladi.
3) M. rectus capitis anterior - boshning oldingi tugri mushagi. Bu mushak I buyin umurtkasining kundalang usimtasidan boshlanib,ensa suyagining asosiga birikadi.
Vazifasi : boshni oldinga bukadi.
4) M. rectus capitis lateralis - boshning yon tarafdagi tugr mushagi. I buyin umurtkasining kundalang usimtasidan boshlanib, ensa suyagining yon soxasiga birikadi.
Vazifasi : boshni mushak kiskargan tarafga bukadi.

Buyin fassiyalari.

Buyin soxasida 5 fassiya buladi.

1. Fascia superficialis colli - buyinning yuzaki fassiyasi. buyin terisining ostida joylashib, m. platysma ni urab turadi.
2. Fascia colli propria - buyinning xususiy fassiyasi. Yuzak fassiyasining ostida joylashib, buyinni xamma tarafdan urab oladi. Buyinning xususiy fassiyasi - buyin umurtkalarining kundalan usimtalariga tolalar vositasida birikib, tusik xosil buladi. B fassiya pastki jagning kirrasidan boshlanadi, pastki soxada esa tu suyagi va umrov suyagining tashki yuzasiga birikadi. Buyinning xususiy fassiyasi jag osti sulak bezini, m. sternocleidomastoideus,m. trapezius larni urab oladi va ularga kin xosil etadi.
3. Fascia colli profunda - buyinning chukur fassiyasi. Bu fassiya m. omohyoideus lar orasida joylashadi. Yukorida til osti suyagig birikadi, pastda esa tush suyagining ichki yuzasiga birlashadi.
Buyinning yuzaki va xususiy fassiyalari buyin oldingi yuzasining urtasida kushilib, buyinning ok chizigini xosil etadi. Tush suyagining ustki kirrasi soxasida buyinning yuzaki va chukur fassiyalari orasida bushlik spatium interaponevroticum suprasternale xosil buladi.
4. Fascia endocervicalis - buyinning ichki fassiyasi. Bu fassiya ikki varokdan iborat bulib, uning parietal kismi til osti suyagining ostidagi mushaklarni va buyinning chukur mushaklarini ura oladi. Bu fassiyaning visseral kismi esa buyin soxasidagi a'zolarni (xalkum, kizilungach, xikildok, traxeya, kalkonsimon bez,kon-tomir-nerv tutami) urab oladi. Buyinning ichki fassiyasinin oldingi soxasida - buyindagi a'zolarning oldida tirkish xosil bulib - spatium praeviscerale deyiladi. Fassiyaning va a'zolarnin orkasida esa yana bir tirkish xosil bulib, spatium retrovisceral deyiladi. Oldingi tirkish kukrak kafasidagi oldingi kuks oraligig ochiladi, orka tirkish esa orka kuks oraligi bilan tutashgan buladi.
5. Fascia prevertebralis - umurtka oldi fassiyasi buyi umurtkalarining kundalang usimtalariga birikadi. Bu fassiya buyinning chukur mushaklarini urab oladi.