Toshkent viloyati tarixiy geografiyasi Reja

4.Siyosiy tarixiy geografiyasi
Toshkent viloyati— Oʻzbekiston Respublikasi tarkibidagi viloyat. Respublikaning shim. sharqida. 1938-y. 15 yanvda tashkil qilingan. Shim. va shim. gʻarbdan Qozogʻiston Respublikasi, shim. sharkdan Qirgʻiziston Respublikasi, sharqsan Namangan viloyati, jan. dan Tojikiston Respublikasi, jan. gʻarbdan Sirdaryo viloyati bilan chegaradosh. Mayd. (Toshkent sh. maydonisiz) 15,3 ming km2. Aholisi (Toshkent shaxri aholisisiz) 2,4 mln. kishidan ziyod (2004). Viloyat tarkibida 15 ta tuman (Bekobod, Buka, Bustonliq, Zangiota, Oqqoʻrgʻon, Ohangaron, Parkent, Piskent, Toshkent, Chinoz, Yuqori Chirchiq, Yangiyoʻl, Oʻrta Chirchiq, Qibray, Quyi Chirchiq), 17 shahar (Angren, Bekobod, Boʻka, Doʻstobod, Keles, Olmaliq, Oqqoʻrgʻon, Ohangaron, Parkent, Piskent, Toshkent, Toʻytepa, Chinoz, Chirchiq, Yangiyoʻl, Yangiobod, Gʻazalkent), 18 shaharcha (Alimkent, Boʻzsuv, Gulbahor, Zafar, Iskandar, Krasnogorsk, Nurobod, Olmazor, Salor, Tuyaboʻgʻiz, Chigʻiriq, Chorvoq, Eshonguzar, Yangibozor, Yangichinoz, Yangihayot, Oʻrtaovul, Qibray), 146 qishloq fuqarolari yigʻini bor. Markazi — Toshkent sh. Viloyatning shim. va shim. sharqiy qismlari Gʻarbiy Tyanshan togʻlari va uning tarmoqlari (Qurama, Piskom va Ugom togʻlari) bilan band. Eng baland joyi Piskom tizmasidagi Adelung togʻi (4301 m). Chatqol va Qurama togʻlari orasida Ohangaron daryosi kesib oʻtgan, Ohangaron platosi joylashgan. O`zi issik, Yanvarning urtacha xarorati – 1.3 S dan – 1.8 S gacha, iyulniki 26.8 S. Yiliga tekisliklarga 250 mm, togoldilariga 350–400 mm, togparga 500 mm. yogin tushadi. Kor koplami fakat toglarda turgun. Vegetatsiya davri tekisliklarda kariyb 210 kun. Asosiy daryolari: Sirdaryo (Toshkent viloyatida uzunligi 125 km) va uning irmokgshri, Chirchik; (Pekom bilan birga) xamda Angren xisoblanadiViloyat hududining katta qismi Sirdaryo tomon qiyalanib boradigan togʻ oldi tekisligi (Chirchiq—Ohangaron vodiysi)dan iborat. Ohangaron daryo vodiysi, Qurama togʻi, Angren—Olmaliq atrofida foydali qazilmalardan mis, polimetall rudalari, oltin, kumush, qoʻrgʻoshin, alyuminiy xom ashyosi, qoʻngʻir kumir, molibden konlari, plavik shpati va dala shpati, turli xil qurilish materiallari bor. Termal va mineral suv zaxiralari kup. Viloyat kuchli seysmik zonada joylashgan. Ayniqsa, Chirchiq va Ohangaron havzalarida aniq seziladigan zilzilalar buning ifodasidir. Juda kuchli zilzila 1868-y. da Toshkentda boʻlib oʻtdi va 1966-y. da takrorlandi. Turli intensivlikdagi yer osti silkinishlar vaqtvaqti bilan hozirgi kunda ham davom etmoqda.

Xulosa
Bu muqaddas zaminda muborak izlari qolgan Xoja Axror Valiy, Shayx Umar Bogistoniy, Abu Bakr Shoshiy, Abu Sulaymon Banokatiy kabi zoti shariflarning xar biri haqida uzoq gapirish mumkin
Toshkent viloyati ulkan va noyob saloxiyatga ega. Bu erdagi bexisob imkoniyatlar, rivojlangan kommunikatsiya tarmoklarini olasizmi, shakllangan infratuzilmani olasizmi, suv taʼminoti yoki yuksak malakali kadrlarni olasizmi – ularning barchasi Toshkent viloyatida mavjud. Bugungi kunimiz va ertangi xayotimizning taraqqiyoti ustida ishlayotgan, ilmu fan va maʼrifat sohasiga uzining munosib xissasini kushayotgan kuplab tashkilotlarning xizmatini aloxida taʼkidlash lozim. Viloyat xududida birgina kishlok xujaligi muammolari bilan shugullanuvchi undan ortix ilmiy tekshirish instituti, nufuzli tadkikrt markazlari ishlab turibdi. Bu erda o`simliklar genetikasi, sholikorlik kartoshka va sabzavotchilik paxtachilikka ixtisoslashgan bir kator ilmiy tadqiqot institutlari, Shreder nomidagi Uzumchilik va bog`dorchilik ilmiy ishlab chikarish birlashmasi, respublikamizning barcha viloyatlariga mutaxassislar tayyorlab berayotgan, mamlakatimizda yagona bulgan Agrar universitet faoliyat kursatmoqda.
Shu nuqtai nazardan Toshkent viloyati xalq xo`jaligi sohasida paydo bo`layotgan barcha yangilik va ixtirolarni sinab kuradigan katta bir tajriba maydoni,ma`naviyat madaniyat rivoj topgan maskan deb qarasak mubolag`a bo`lmaydi.