Tourism and recreation in the XXI century: problems and prospects

TOURISM AND RECREATION IN THE XXI CENTURY: PROBLEMS AND PROSPECTS
3-4 May 2019
276
Baku, Azerbaijan

---

Bu istiqamətdə tənzimləmə fəaliyyəti həyata keçirib,aqroturizm sənayesinin kortəbii inkişafını 
dövlətin və onun vətəndaşlarının mənafeyi istiqamətinə yönəltmək üçün iki qrup tədbirlər sistemi 
həyata keçirilə bilər.Bunlar ilk növbədə,sahənin inkişafını müəyyənləşdirən hüquqi,maliyyə,iqtisadi 
bazanın müəyyənləşdirilməsi,ikincisi isə özəl sektorun maliyyələşdirməkdə çətinlik çəkdiyi piroritet 
sahələrin,zəruri infrastruktura investisiya qoyuluşunun mexanizminin işlənib hazırlanmasıdır.Həmin 
tədbirlərin əhatə etdiyi sahəni isə aşağıdakı şəkildə göstərmək mümkündür: 
-aqroturizm sferası üçün kadrların hazırlanması və yenidən hazırlanması; 
-aqroturizm sahəsində kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsi; 
-ölkə daxilində aqroturizm sferasının vəziyyəti barədə informasiya yaymaq; 
-milli turizm məhsulunun beynəlxalq turizm bazarında tanıdılması; 
-yeni milli turizm məhsulunun işlənib hazırlanmasını təşkil etmək və s. 
Aqroturizm bazarının sahə quruluşu onun əmtəə və xidmət bazarında əmək və infrastrukturun 
təşkili mənbələri və maddi-əşya strukturuna uyğun formalaşır.Formalaşma dinamikası və 
xüsusiyyətləri uyğun olaraq kənd təsərrüfatı ilə bağlı istehsalın və kənd təsərrüfatı məhsullarının 
turizm dövriyyəsində istifadəsi mexanizmlərinin səmərəli təşkili ilə həyata keçirilir.Kənd təsərrüfatı və 
kəndin potensialının istifadəsi bazar şəraitində daha səmərəli texnologiyaları və bölgü sistemi ilə 
əsaslanır.Ona görə də kənd təsərrüfatı məhsullarının artımı,onun aqroturizm sənayesi və turistlər üçün 
istehlak bazarına çıxarılması və yerli əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi yolları turizmin 
inkişafına maddi baza yaradır.Kəndin əsas resursu olan insan resursları özünün çox istiqamətli 
mahiyyəti və istifadəsi istiqamətinə görə eyni olmayan və müxtəlif meyarlardan baxımda 
özünəməxsus əhəmiyyət kəsb edir.İnsan resurslarının idarə edilməsi təşkilatçılıq mühitinin bütün 
aspektlərini əhatə edir və özünə inteqrasiya edilməsi baxımından yanaşmasını tələb edir.İnsan 
amili,insan potensialı onun istifadəsi mexanizmləri,insanın təkrar istehsalı və insanın əməyinin 
kəmiyyət və keyfiyyətinə uyğun düzgün,sosial ədalətli bölgü prinsipləri planlı təsərrüfat sistemində 
ödəmə meyarı olaraq tətbiq olunurdu.Əhalinin təbii artımı onun əqli,fiziki qabiliyyəti və 
ehtiyyacları,iqtisadi inkişafın əsas artımını və onun istifadəsi istiqamətlərini müəəyənləşdirir.Bazar 
tələbi insan potensialının təkrar istehsalını minimumlarla orta təminat səviyyəsinə uyğun dövlət 
tənzimlənməsini və iqtisadiyyata təsir etməyin mexanizmlərini hazırlayır. Aqroturizmin təşkili onun 
bazara uyğun məhsul istehsal etmək kommersiya mənfəəti əldə etmək və iqtisadi potensialdan istifadə 
etmək məqsədini güdür.Müəssisənin forması yerləşməsi onun illik gücü potensialı planlaşma və 
təşkilatı idarəetmə obyektidir.Aqropturizmin təşkilinin aparıcı həlqəsi planlaşmadır.Məhsuldar qüvvə 
kimi təbii coğrafi şəraitdən etmək kapitalı istifadə etmək,yönəltmək mənfəət əldə etmək məqsədinə 
uyğun təşkilatlanma baş verir.Firma,müəssisə,otel və turist birlikəri təşkilatı sistemin 
elementləridir.Aqroturizmin təşkili kommersiya maraqlarını güdür və rəqabət qabiliyyətli 
texnoloji,texniki sistemini formalaşdırır.Bəzi hallarda turist müəssisələri özünün mülkiyyətində 
olmayan istifadə üçün resurslardan istifadə edir və onlara haqq verir.Turist gəlirləri turist fəaliyyətində 
iştirak edən subyektlər və obyektlər arasında bölüşdürülür.Aqroturizmin fəaliyyəti təşkilatı iqtisadi 
sistemdir.Turist fəaliyyəti lisenziya almaq yolu ilə təşkil olunur.Lisenziya alanda uyğun icra 
orqanlarının biznes planda müraciət olunur və sahibkarlıq qanunu ilə tənzimlənir.Bundan başqa turizm 
haqqında qanun üzrə mexanizmlər tərtib olunur.Aqroturizmin təşkilinin bazarla modeli onun 
inkişafının konseptual,onun məhsulun a olan tələbatla ölçülür.Tələbatın təşkili və idarə olunması 
subyektiv və obyektiv amillərdən asılıdır. Aqroturizm sahəsi səhələrarası kompleks kimi istehsal 
makroiqtisadi bölgü və yerli sahələrlə,funksianal sahələr arasında təsərrüfat əlaqələri kimi inkişaf 
etdirilir. Aqroturizm istehsal kriteriyası turizm məhsulunun keyfiyyətli xidmət sferasını təmin etmək 
qarşıda durur. Aqroturizm iqtisadi konteksdə yeri və onun rolu bu sahənin makrosəviiəli səmərəsini 
ifadə edir.Aqroturizm səhələrarası kompleks, differensiallaşmış və sosial-məişət infrastrukturu 
funksiyası rolunu oynayir.Aqroturizm istehsal,və qeyri-istehsal funksiyasını formalaşdırır.Aqroturizm 
təsərrüfat prosesi kimi maddi-texniki baza,is qüvvəsi və onlardan istifadənin müxtəlif variantlarını 
özündə əks etdirir.Aqroturizm sferası rentabellik, mənfəət və sosial effekt kimi meyarlar məcmu və 
onların kombinasiyası ilə qiymətləndirilir.Aqroturizmin potensialının qiymətləndirilməsi onun 
planlaşması və davamlı inkişaf strategiyasını yerləşmə konturunu və əsas istiqamətlərini 
əsaslandırmağa imkan verir.Potensial qiymətləndirmə son səmərə ilə ölcülür.Potensial proqnozlamaq 
yolu ilə turizmin inkişafina şərait yaradılıb ,mühit dəyişdirildi.Müasir dövrdə beynəlxalq aqroturizmdə 
kommersiya xidmətlərinin əsas xüsusiyyəti onun dərinləşən intensivliyidir.Aqroturizm ölkələrin