Hozirgi paytda rivojlangan mamlakatlarda elektr energiyasi kishi boshiga I0 kVt s. ga to‘g‘ri keladi. Bu esa 200 yil ilgari sanoatda asosiy ish kuchi hisoblangan insonning quvvatidan I00 marta ko‘pdir
Hozirgi paytda rivojlangan mamlakatlarda elektr energiyasi kishi boshiga I0 kVt s. ga to‘g‘ri keladi. Bu esa 200 yil ilgari sanoatda asosiy ish kuchi hisoblangan insonning quvvatidan I00 marta ko‘pdir.
Elektr energiyasini uzoq masofalarga uzatish uchun o‘zgaruvchan tok generatorlarining 6-30 kVli kuchlanishini transformatorlar yordamida 110, 150, 220, 330, 400, 500, 750, 1150 kV gacha kuchaytirib elektr o‘tkazish tarmoqlariga uzatiladi
www.arxiv.uz
Elektr energiyasini uzoq masofalarga uzatish uchun o‘zgaruvchan tok generatorlarining 6-30 kV li kuchlanishini transformatorlar yordamida 110, 150, 220, 330, 400, 500, 750, 1150 kV gacha kuchaytirib elektr o‘tkazish tarmoqlariga uzatiladi. Kuchlanishning shu qadar kuchayishi tokning proporsional kamayishiga olib keladi va uzatish tarmog‘idagi quvvat isrofi shu tokning kvadratiga proporsional ravishda kamayadi.
SHu tariqa elektr energiyasi elektr stansiyalaridan iste’molchiga etib borgunga qadar ko‘p marta (5 martagacha) transformatsiyalanadi.
www.arxiv.uz
Elektr energiyasini sanoat korxonalariga, shahar, qishloq hududlari va korxonalar ichiga kuchlanishlari 110, 35, 10 va 6 kV bo‘lgan havo elektr tarmoqlari yoki kabel yo‘llari yordamida tarqatiladi. Demak, har bir elektr tarqatish tugunida kuchlanishni pasaytiruvchi transformatorlar o‘rnatilishi lozim. Bunday transformatorlar ko‘pchilik iste’molchilarning kirish qismida ham joylanishi kerak. CHunki ular 220, 380, 660 V kuchlanishda ishlaydilar.
www.arxiv.uz
Transformatorlarning turlari
Elektr energiyasini qabul qiluvchi, uzatuvchi yoki tarqatuvchi enegiya tizimlarda qo‘llanuvchi transformatorlar kuch transformatorlari(KT) deyiladi.
O‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilovchi (o‘zgarmasga aylantiruvchi) va o‘zgarmas tokni invertorlovchi (o‘zgaruvchanga aylantiruvchi) yarim o‘tkazgich asboblari bo‘lgan sxemalarda ishlatiluvchi transformatorlar o‘zgartkich transformatorlari (O‘T) deyiladi.
Maxsus transformatorlar ham ishlab chiqariladiki, ular elektro-termik o‘choqlarda (o‘choq transformatorlari), elektr payvandlash, elektr transporti uskunalari, elektron sxemalar, tok va kuchlanish o‘lchagichlari sxemalarida qo‘llaniladi.
Tok turiga qarab transformatorlar bir fazali, uch fazali va ko‘p fazalilarga bo‘linadilar.
Uch fazali KTlarning quvvatlari 1250 MVA gacha, uch fazali guruh transformatorlarining quvvatlari esa (uchta bir fazali transformatordan hosil bo‘lgan) 2000 MVA gacha bo‘lib, og‘irligi esa 500 t. gacha boradi.
www.arxiv.uz
Kuchli transformatorlar tuzilishi bo‘yicha ikki turga bo‘linadilar: moyli va quruq transformatorlar. Moyli transformatorlarda magnit o‘zak va chulg‘amlar yaxshi izolyator va sovutuvchi modda hisoblangan transformator moyi to‘ldirilgan idishga joylashtiriladilar. Transformator moyi chulg‘am izolyasiyalarini havoning zararli ta’siridan ham saqlaydi. a) moyli; b) quruq transformatorlar ko‘rinishlari;
