Bog’lovchilar Bog’lovchilar
TAYYORLADI: Abdusattorova Nilufarxon
Ikki va undan ortiq gap bo’lagi yoki qo’shma gap tarkibidagi sodda gaplarni o’zaro bog’lash uchun xizmat qiluvchi yordamchi so’zlarga bog’lovchi deyiladi. Masalan: va, ammo, lekin, biroq, chunki, yo… yo.., dam… dam.., singari. Bog’lovchilar vazifasiga ko’ra teng va ergashtiruvchi bog’lovchilarga bo’linadi. Bog’lovchilar vazifasiga ko’ra teng va ergashtiruvchi bog’lovchilarga bo’linadi. Teng bog’lovchilar O’zaro teng munosabatdagi gap bo’laklari va gaplarni bog’lab keluvchi hamda ular o’rtasidagi mazmuniy munosabatni ro’yobga chiqaruvchi bog’lovchilar teng bog’lovchilar hisoblanadi. O’zaro teng munosabatdagi gap bo’laklari va gaplarni bog’lab keluvchi hamda ular o’rtasidagi mazmuniy munosabatni ro’yobga chiqaruvchi bog’lovchilar teng bog’lovchilar hisoblanadi. biriktiruv bog’lovchilari: va, hamda, bilan, ham; - biriktiruv bog’lovchilari: va, hamda, bilan, ham;
- zidlov bog’lovchilari: ammo, lekin, biroq;
- ayiruv bog’lovchilari: yoki, yo … yo, goh … goh, dam … dam, bir … bir;
- inkor bog’lovchisi: na … na.
Teng bog’lovchilar quyidagi guruhlarga bo’linadi:
Qimmat ham sehrgar kampirning uyiga kelib qolibdi. Ammo u kampirga biror og’iz ham shirin so’z so’zlamabdi, aytgan ishlarini qilmabdi. Qimmat ham sehrgar kampirning uyiga kelib qolibdi. Ammo u kampirga biror og’iz ham shirin so’z so’zlamabdi, aytgan ishlarini qilmabdi. Qo’ng’iroq chalindi va dars boshlandi. Ushbu gaplarda ammo, va, na .. na bog’lovchilari ishtirok etgan. Ergashtiruvchi bog’lovchilar Chunki, agar, ya’ni boglovchilari ergashtiruvchi bog’lovchilar sanaladi. O’zaro tobe munosabatda bo’lgan gap bo’laklari va gaplarni bog’lash uchun ishlatiladigan bog’lovchilar ergashtiruvchi bog’lovchi sanaladi. Aniqlov bog’lovchisi. Gap bo’laklari va gaplarni tobelantirib bog’laydi va ular o’rtasidagi aniqlashtirish ma’nosini ifodalaydi: ya’ni - Aniqlov bog’lovchisi. Gap bo’laklari va gaplarni tobelantirib bog’laydi va ular o’rtasidagi aniqlashtirish ma’nosini ifodalaydi: ya’ni
- Sabab bog’lovchilari. Gaplarni o’zaro tobelantirib bog’laydi, ular o’rtasidagi sabab munosabatini ifodalaydi: chunki, negaki
- Shart bog’lovchilari. Gap bo’laklari va gaplarni tobalantirib bog’laydi, ular o’rtasidagi shart munosabatini ifodalaydi: agar, basharti, garchi
Ergashtiruvchi bog’lovchilar quyidagi turlarga bo’linadi:
Vatanimiz poytaxti, ya’ni toshkentda diqqatga sazovor joylar ko’p Shundaylar bo’lmasa agar dunyoda, Bu qadar muhtaram bo’lmasdi ayol. Bu xabar unda hech qanday norozilik tug’dirmadi, chunki ertaroq qaytishga juda ham orzumand emas edi. Ushbu gaplarda ya’ni, agar, chunki ergashtiruvchi bog’lovchilari mavjud. Sof va vazifadosh bog’lovchilar
Bog’lovchilar ham sof va vazifadosh turlarga bo’linadi.
Faqat bg’lovchi vazifasini bajaruvchi yordamchi so’zlar sof bog’lovchilar sanaladi: va, ammo, lekin, biroq.
Bir o’rinda bog’lovchi, bir o’rinda ko’makchi, yuklama yoki modal so’z vazifasida keluvchi bog’lovchilar vazifadosh bog’lovchilar sanaladi.
Masalan: Yozda Buxoroga qarindoshlarimizni ko’rgani bordik ham (bog’lovchi) tarixiy obidalarni tomosha qildik.
Dostları ilə paylaş: |
