Turkish Studies

Selkup ve Ketler 

Batı  Sibirya‟nın  güney  doğu  bölümü  iki  kavmin  ata  toprağıdır.    Günümüzde  Ob‟un  üst 

kısmından  Tom  (Tomsk)‟a  doğru  yaĢayan  kabileler  Samoyed  dilini  konuĢmakta  ve  Selkup  diye 

isimlendirilmektedir. Ruslar tarafından Ostyak

84

 diye isimlendirilen bu grup 17. yüzyılın baĢlarında 

nüfusları  yaklaĢık  olarak  3200‟dür  ve  Ob  nehri  ile  ona  bağlı  kollar  Tim,  Parabel,  Ket  ve  Çulım 

havzalarında  yaĢamaktadırlar.  Yenisey  vadisinin  uzak  doğu  bölümünde  yaĢayan  ve  Ket  dilini 

konuĢanlar  ikinci  grup  ta  onların  neslinden  gelmektedir.  Ġnbak,  Zemshak,  Kot,  Asan,  Arin  ve 

Baikot boylarından oluĢan bu topluluk Yenisey Tungus hattında kuzeye doğru 700 mil uzunlukta 

bugünkü Minusinsk‟e kadar bir alanda yaĢamaktadırlar. Ketler günümüzde toplam nüfusları 5.500 

kadardır.

85

 

Ketler bilinen diğer dillerden farklı ve oldukça izole edilmiĢ bir dil kullanırlar. Ket dilinde 

ilk  beĢ  rakam  Ģu  Ģekildedir;  kogd,  inyang,  dong,  sing,  kang;  baba  “op”  su  “ul”,  ağaç  “oks“ 

sözcükleriyle ifade edilir. Diğer Sibir dillerinden farklı olarak ketlerin dilinde sözcüklerde diĢillik 

ve erillik vardır ve bu yapısıyla Tibet ve Kafkasya dilleriyle aynıdır.

86

 Fiziksel olarak Ketler diğer 

Asya  kavimlerinden  farklıdır,  inanıĢa  göre  onlar,  sarıĢın  mavi  gözlü  gözleri  çekik,  diğer  Sibir 

kavimleri  ise  düz  kahverengi  saçlı  kartal  burunlu  bu  özellikleriyle  Batı  Avrupa  ve  özellikle  de 

Kuzey  Amerika  yerlilerine  benzemektedirler.  Son  antropolojik  çalıĢmalarda,  Ket  kabileleri 

arasındaki fiziksel farklılıkların nedeni olarak Ruslarla yapılan karıĢık evlilikler gösterilmektedir. 

Aslında  Ketler  koyu  saçlı  kısa  boylu  Asya‟nın  temel  karakteristik  özelliği  olan  mongolid 

yüzlüdür.

87

  

Ketlerin  hayatı  balıkçılık  ve  avcılık  temellidir.  Bu  yönüyle  Ketler  ve  Selkuplar  tıpkı 

komĢuları Hanti ve Mansilere benzerler. Giysileri ince deriden palto ve botları geyik derisinden ve 

baĢlıkları  en  pahalı  yaban  hayvanları  derisinden  imal  ediliyor  ve  tipik  Sibir  yaĢam  tarzının 

parçasıdır.

88

    Yine  kuzeyin  en  ucunda  yaĢayan  Ketler  komĢuları  Samoyedler  gibi  geyik 

                                                 

82

  Narodi  Sibiri,  ss.  623-8;  A.  E. Nordenskiold,  The  Voyage  of  the  Vega  Round  Asia  and  Europe,  London, 

1881, C I, s. 93-4, 206-7. 

83

 Khomich, Nentsy, s. 144-6. 

84

  Rasonyi,  Ural  dağlarının  Avrupa‟ya  bakan  ormanlık  alanlarında  yaĢayan  ve  en  doğuda  bulunan  Ugorların 

akrabaları  Ostyak  ve  Vogulların  bugün  Manysi  olarak  bilindiğini,  Türklerin  batıdaki  temsilcileri  Ogurlarla  birlikte 

yaĢamları M.Ö. 700 yılından beri sürdüğünü söylemektedir.  A.g.e. s. 119. 

85

 Dolgikh, Rodovoy i plemonnoy sostav, s. 85, 89, 93, 101, 178, 219, 272. 

86

 Comrie, Language of the Soviet Union, ss. 261-6; Yazıki naradov SSSR, C. V, s. 453-73 

87

  Ye  A.  Alekseyenko,  ed.,  Ketskiy  sbornik,  antropologiya,  etnografiya,  mifolagiya,  linguistika,  Leningrad, 

1982, s. 7-15, 77-8, 197-235; Narodi Sibiri, s.110. Tokarev, Etnografiya, 496-98. 

88

 Forsyth, A History of the Siberia, s.20 

---

Türk Tarihi Açısından Sibirya’nın Kısa Tarihi (Başlangıçtan XVI. Yüzyıla Kadar)          1875