Tushunchasini «Kelishildi» Direktor o`rinbosari

Lekciya teması: Álemniń universal baylanısları hám rawajlanıw.
Seminar teması: Óz-ara baylanıslılıq hám rawajlanıw nızamları hám kategoriyaları
1. Filosofiya kategoriyaları neshe toparġa bólinedi?
*A) 3
B) 2
C) 4
D) 5
2. Dialektika kategoriyaları neshe toparġa bólinedi?
A) 3
*B) 2
C) 4
D) 5
3. Substancional kategoriyalar:
A) nárse hám predmetlerdiń bar ekenligin ańlatatuġın kategoriyalar
B) biri ekinshisi menen uyġın baylanıslı bolıp, biliw procesinde biri ekinshisin kózde tutadı: olardıń biri haqqında túsinik payda etkende basqasın esapqa almaw múmkin emes
*C) bul basqa kategoriyalardan ġárezsiz, jeke-jeke qollanılatuġın
kategoriyalar
D) nárse hám predmetlerdiń ulıwmalıġın ańlatatuġın kategoriyalar
4. Múnásibetles kategoriyalar:
A) bul basqa kategoriyalardan qatiy názer, jeke-jeke qollanılatuġın
kategoriyalar
B) nárse hám predmetlerdiń ulıwmalıġın ańlatatuġın kategoriyalar
C) nárse hám predmetlerdiń bar ekenligin ańlatatuġın kategoriyalar
*D) biri ekinshisi menen uyġın baylanıslı bolıp, biliw procesinde biri ekinshisin kózde tutadı: olardıń biri haqqındatúsinik payda etkende basqasın esapqa almaw múmkin emes
5. «Rawajlanıp atırġan sistema komplek hám bir pútin ózgerisi nátiyjesinde bir muġdarlıq hám sapalıq halattan basqa ózgergen muġdarlıq hám sapa halatına ótedi. Usı tárizde ózgeris sistemanıń bir pútin ózgerip ketiwine (basqa sistemaġa aynalıwına) sebepshi boladı, yaġnıy rawajlanıw – bul halatlardıń aylanıp turıwı» - bayan etilgen pikirler dialektikanıń qaysı principin sáwlelendiredi?
*A) Rawajlanıw principin
B) Sebep hám aqıbet principin
C) Determinizm principin
D) tariyxıylıq principin
6. Bul princip biliw dawamında sub`ekt itibarın sırkı baylanıslar hám óz-ara tásirlerden biliw ob`ektin sapa aspektinen anıqlap beretuġın ishki sebeplerge, onıń júzege eliwi hám bar bolıp ámel qılıwınıń ishki sebeplerin izertlewge qaratadı. Ob`ekttiń hár bir ózgeriwi (ishki yaki sırtqı, zárúriy yaki tosın, sapalıq yaki muġdarlıq) qanday bolıwına qaramastan, ol óziniń ishki sebebine iye boladı, talap etedi, tiyisli óz-ara tásir arqalı júzege shıġadı.
A) Rawajlanıw principin
*B) Determinizm principin
C) Sebep hám aqıbet principin
D) tariyxıylıq principin
7. Filosofiyadaóz-arabaylanıslılıqhámrawajlanıwnızamlarınúyrenetuġıntarawdıkórsetiń:
A) determinizm
B) ontologiya
*C) dialektika
D) gnoseologiya
8. Dialektikanıń tariyxıy birinshi forması – bul:
A) klassikvlı qdialektika
B) idealistlik dialektika
C) materialistlik dialektika
*D) stixiyalı dialektika
9. Dialektika kategoriyaları -
*A) Bolmıstıń universal baylanısların biliw forması
B) Bolmıstıń universal baylanısları
C) Bolmıs nızamları
D) Biliw teoriyası
10.Keńislik yaki waqıtta bir-birinen belgili bir qashıqlıqta jaylasqan eki yaki birneshe qubılıs yaki ob’kettiń óz-ara tasiri, baylanısıw processi – bul:
A) baylanısıw
*B) baylanıs
C) óz-ara tásir
D) kommunikaciya
11. Nárselerdińóz-arabaylanıslılıġı, olardıńbir-birinetásirkórsetiwihámbirin-biriózgertiwi – bul:
A) baylanısıw
B) baylanıs
*C) óz-ara tásir
D) kommunikaciya
12. Nızamnıń qanday zárúriy belgileri bar: 1) baylanıstıń ob’ektivligi; 2) baylanıstıń zárúriyligi; 3) baylanıstıńturaqlılıġı; 4) baylanıstıńulıwmalıġı; 5) baylanıstıńdawamlılıġı
A) 1, 2, 3
B) 1, 2, 3,4
C) 1, 2, 4,5
*D) 1,2, 3,4
13. Sistemanıń elementleri ortasındaġı ulıwmalıq hám invariant baylanıs – bul:
*A) nızam
B) norma
C) princip
D) koncepciya
14. Qaysı juwapta nızamlardıń tiykarġı túri durıs kórsetilmegen?
A) Ilim nızamları
*B) Kosmos nızamları
C) Filosofiyalıq nızamları
D) Reallıq nızamları
15.Bir sapanıń basqa sapaġa aylanıw waqtı, forması, usılı, muġdar ózgerisleriniń úzliksizligi, basqıshpa-basqıshlıġındaġı úzilis – bul:
A) háreket
B) progress
*C) sekiriw
D) dinamika
16. Qaysı juwapta filosofiyalıq nızamlar nadurıs kórsetilgen?
A) Qarama-qarsılıqlar birligi nızamı
B) Muġdar ózgerisleriniń sapa ózgerislerine ótiwi nızamı
C) Biykarlawdı biykarlaw nızamı
*D) Sociallıq sáykeslik nızamı
17.Dialektikalıq biykarlawdıń birinshi mańızlı aspekti qanday?
*A) Eskini wayran qılıw, buzıw
B) Jańanı jaratıw
C) Eskiden hesh nárse qaldırmaw
D) Barına kónlikpe payda etiw
18. Tómendegi ibara qaysı nızamdı ańlatadı: «Hár qanday predmet muġdar hám sapa qarama-qarsılıqlarınıń belgili bir sintezi bolıp tabıladı»?
A) Qarama-qarsılıqlar birligi nızamı
*B) Muġdar ózgerisleriniń sapa ózgerislerine ótiwi nızamı
C) Biykarlawdı biykarlaw nızamı
D) Sociallıq sáykeslik nızamı
19.Muġdar hám sapanıń sonday bir birligi bolıp, bunda belgili bir sapa tek belgili bir muġda rmenen baylanıslı bolġan kategoriyanı kórsetiń:
A) kriteriy
B) razmer
*C) shek (ólshem)
D) norma
20.Dialektikalıq biykarlawdıń ekinshi mańızlı aspekti qanday?
A) Qarama-qarsılıqlardı jaratıw
B) Nárselerdegi parıqlar
C) Muġdardan sapaġa ótiw
*D) Eskiniń elementlerin saqlaw (miyrasxorlıq)
21. Dialektikalıq biykarlawdıń úshinshi mańızlı aspekti qanday?
*A) Jańanı jaratıw, dúziw, qurıw
B) Jeke nızamġa ámel qılıw
C) Dissapativ halattı qáliplestiriw
D) Bifurkaciya halatına ótiw
22.Qaysı nızamda rawajlanıw aldıńġı basqıshlardıń barlıq mańızlı aspektleri jańada saqlanadı hám bul process hújimshi, joqarılap barıwshı baġdarġa iye boladı?
A) Qarama-qarsılıqlar birligi nızamı
*B) Biykarlawdı biykarlaw nızamı
C) Muġdar ózgerisleriniń sapa ózgerislerine ótiwi nızamı
D) Sociallıq sáykeslik nızamı
23.Bolmıstıń ulıwmalıq, mańızlı tárepleri, ózgeshelikleri, baylanısları hám múnásibetleri haqqında pikirlew ushın qollanılatuġın kútá keń túsinikler jıyıntıġı – bul:
A) filosofiya terminleri
B) filosofiya túsinikleri
*C) filosofiya kategoriyaları
D) filosofiya nızamları
24.Tómendegi túsiniklerdiń qaysı biri ulıwmalıq kategoriyasın ańlatadı?
A) Talaba Ikramov Abdulla
B) medicina joqarı oqıw ornı talabası
C) TashPMI Nókis filialı talabası
*D) Joqarı oqıw ornı talabası
25. Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «ob’ektiv bolmıstıń ishki, salıstırmalı jasırın hám turaqlı tárepin ańlatıw ushın mólsherlengen bolıp, ol nárseniń, processtiń tábiyatın hám olarġa tán bolġan nızamlıqlardı belgileydi»?
* A) mánis
B) mazmun
C ) qubılıs
D) forma
26. Tómendegi túsiniklerdiń qaysı biridaralıq (ayrıqshalıq) kategoriyasın ańlatadı?
A) Joqarı oqıwornıtalabası
*B) medicina joqarı oqıw ornı talabası
C) jaslar
D) Talaba Ikramov Abdulla
27. Tómendegi túsiniklerdiń qaysı biri jekelik kategoriyasın ańlatadı?
A) Joqarı oqıw ornı talabası
B) medicina joqarı oqıw ornı talabası
*C) TashPMI Nókis filialı talabası
D) jaslar
28.Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «Bul nársede, processte qarsımızda tikkeley kórinis tabıwshı qásiyetler, tárepler jıyıntıġın ańlatıw ushın mólsherlengen kategoriya»?
A) mánis
B) mazmun
C ) forma
*D) qubılıs
29. Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «Usı nársede, processte, qubılıstı belgilewshi elementler, tárepler, baylanıslar hám tendenciyalardıń jıyıntıġı»?
*A) mazmun
B) mánis
C ) qubılıs
D) forma
30.Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «Nárselerdiń dúzilisiniń, strukturasınıń, mazmun elementlariniń uyımlasıw, bir-biri hám sırtqı faktorlar menen óz-ara baylanıs ornatıw usılın sıpatlawshı ishki baylanıs»?
A) mánis
*B) forma
C ) qubılıs
D) mazmun
31. Kesellik hám onıń simptomı qanday kategoriyalarġa mısal boladı?
A) ulıwmalıq hám jekelik
B) mazmun hám forma
*C ) mánis hám qubılıs
D) sebep hám aqıbet
32. Mazmun hám forma birligine baylanıslı aytılġan pikirlerdiń qaysısı durıs?
A) mánis forma menen, qubılıs mazmun menen baylanıslı
B) forma mazmunġa ulıwma tásir ótkizbeydi
C ) mazmun hám forma birliginde forma jetekshilik qıladı
*D) mazmun menen salıstırġanda forma turaqlıraq, turġınıraq
33. «Pútin» kategoriyasın qaysı ańlatpa sıpatlaydı?
*A) Ol ózin qurawshı bóleklerdiń birligi bolıp tabıladı
B) Predmetti qurawshı nárseler
C) Bul bóleklerdiń sonday bir baylanısı bolıp, onda pútinniń bóleklerinin birligi támiyinlenedi, bunıń nátiyjesinde pútin sistemalılıq, uyımlasıwshılıq qásiyetlerine iye boladı
D) bir-biriniń ortasında nızamlı baylanısıw yaki óz-ara baylanıs orın alġan belgili bir elementler jıyıntıġı
34. «Bólek» kategoriyasın qaysı ańlatpa sıpatlaydı?
A) Ol ózin qurawshı bóleklerdiń birligi bolıp tabıladı
*B) Predmetti qurawshı nárseler
C) Bul bóleklerdiń sonday bir baylanısı bolıp, onda pútinniń bóleklerinin birligi támiyinlenedi, bunıń nátiyjesinde pútin sistemalılıq, uyımlasıwshılıq qásiyetlerine iye boladı
D) bir-biriniń ortasında nızamlı baylanısıw yaki óz-ara baylanıs orın alġan belgili bir elementler jıyıntıġı
35. «Birp útinlik» túsinigin qaysı ańlatpa sıpatlaydı?
A) Ol ózin qurawshı bóleklerdiń birligi bolıp tabıladı
B) Predmetti qurawshı nárseler
*C) Bul bóleklerdiń sonday bir baylanısı bolıp, onda pútinniń bóleklerinin birligi támiyinlenedi, bunıń nátiyjesinde pútin sistemalılıq, uyımlasıwshılıq qásiyetlerine iye boladı
D) bir-biriniń ortasında nızamlı baylanısıw yaki óz-ara baylanıs orın alġan belgili bir elementler jıyıntıġı
36. «Sistema» kategoriyasınqaysıańlatpasıpatlaydı?
A) Ol ózin qurawshı bóleklerdiń birligi bolıp tabıladı
B) Predmetti qurawshı nárseler
C) Bul bóleklerdiń sonday bir baylanısı bolıp, onda pútinniń bóleklerinin birligi támiyinlenedi, bunıń nátiyjesinde pútin sistemalılıq, uyımlasıwshılıq qásiyetlerine iye boladı
*D) bir-biriniń ortasında nızamlı baylanısıw yaki óz-ara baylanıs orın alġan belgili bir elementler jıyıntıġı
37.Tómendegi táriyp qaysı túsinikke tiyisli: «nárse, qubılıs hám onı qurawshı bóleklerdiń belgili bir tártipte jaylasıwı hám óz-ara baylanısqan jalġızlıqtıń ańlatpası»?
*A) Pútin
B) Bólek
C) Birpútinlik
D) Sistema
38. Tómendegi táriyp qaysı túsinikke tiyisli: «pútin quramına kiretuġın, onıń quramında ġana óz wazıypasın (funkciyasın) atqara alatuġın jekelik»?
A) Pútin
*B) Bólek
C) Birpútinlik
D) Sistema
39. Tómendegi táriyp qaysı tusinikke tiyisli: «Bul bóleklerdiń sonday bir baylanısı bolıp, onda pútinniń bóleklerinin birligi támiyinlenedi, bunıń nátiyjesinde pútin sistemalılıq, uyımlasıwshılıq qásiyetlerine iye boladı»?
A) Pútin
B) Bólek
*C) Birpútinlik
D) Sistema
40. Tómendegi táriyp qaysı tusinikke tiyisli: «Bir-biriniń ortasında nızamlı baylanısıw yaki óz-ara baylanıs orınalġan belgili bir elementler jıyıntıġı »?
A) Pútin
B) Bólek
C) Birpútinlik
*D) Sistema
41. Tómendegilerdiń qaysı biri sistemalar principlerine kirmeydi?
*A) sistemalı analiz
B) sistemalı dúzilislerdiń ierarxiyalılıġı
C) sistemanı qurawshı elementler bir-biri menen belgili bir múnásibetlerge kirisedi. Olardıń arasında eń mańızlıları sistema qurıwshı, sistemanıń bir pútinligin támiyinlewshi elementler bolıp tabıladı
D) birpútinlik principi
42. Element kategoriyası tuwralı bayan etilgen pikirlerdiń qaysı biri qáte?
A) pútinniń salıstırmalı bólinbeytuġın bólegi
*B) «element» túsinigi óz kólemine kóre «bólek» túsiniginen keńirek
S) «element» túsinigi óz kólemine kóre «bólek» túsiniginen tar
D) «element» struktura túsinigi menen múnásibetke kirisedi
43. Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «sistemanıń dúzilisi hám ishki forması, usı sistema elementleri ortasındaġı turaqlı óz-ara baylanıslardıń birligi. Ol nárseler hám qubılıslardıń quram bólekleri ortasındaġı nızamlı baylanıs usılı»?
A) ierarxiya
B) element
*S) struktura
D) sistema
44. Júz beriwi jańa qubılıstıń júzege keliwine alıp keliwshi qubılıs – bul:
A) faktor
B) aqıbet
C) nátiyje
*D) sebep
45. Sebep tásirinde júzege keliwshi qubılıs – bul:
A) aqıbet
*B) sebep
C) nátiyje
D) faktor
46. Sebepliliknızamı - bul:
A) sinergetika
B) indeterminizm
*C) determinizm
D) kauzallıq
47. Gáp ne haqqında ketpekte: «Bul sonday bir qubılıs bolıp, ol usı waqıya júz beriwi ushın zárúr, lekin ózbetinshe bul waqıyanı aldınnan belgilemeydi»?
A) sebepler
B) aqıbetler
C) faktorlar
*D) shárayatlar
48. Tómende qaysıka tegoriya ańlatılġan: «Bul qubılıslar ortasındaġı olardıń nızamlı ózgeriwin hám rawajlanıwın belgilewshi turaqlı, mańızlı ishki baylanıslar. Ol nızam túsinigine jaqın turadı, sózsiz tarizde kórinis tabadı»?
*A) zárúrlik
B) faktor
C) shárayat
D) sebep
49. Tómende qaysı kategoriya ańlatılġan: «Ob’ektlerdin júzege keliwi yaki orınalıwınıń mashqalalılıġın yaki sózsiz emesligin belgilewshi kategoriya; belgili bir shárayatta bolıwıda, bolmawıda múmkin bolġan nárse oġan tiyisli esaplanadı»?
A) báháne
*B) tosınlıq
C) sebep
D) zárúrlik
50. Táġdirge, hámme nárse aldınnan belgilengenligine bolġan isenim – bul:
A) determinaciya
B) sebep-aqıbet
*C) fatalizm
D) pessimizm
51. Nársenin onıń tamamlanbaġan, potencial rawajlanıwında ob’ektiv orınalġan hám ishten belgilengen halatın sáwlelendiriwshi filosofiyalıq túsinik – bul:
A) progress
B) potencial
C) talant
*D) imkaniyat
52. Ámelgeasqan, aktuallasqanbolmıstısıpatlawshıfilosofiyalıqkategoriya - bul:
*A) reallıq
B) imkaniyat
C) bolmıs
D) potencial
53. Imkaniyattıń reallıqqa aylanıwı múmkin bolġan shárt-shárayatları orınalġanlıġın ańlatatuġın imkaniyat túrin kórsetiń:
A) abstract imkaniyat
*B) Real imkaniyat
C) konkret imkaniyat
D) formal imkaniyat
54.