Tushunchasini «Kelishildi» Direktor o`rinbosari

tushunchasini «Kelishildi» Direktor o`rinbosari: _______________ M.Qurbanazarov

«Tasdiqlayman» «Ijtimoiy fanlar» kafedrasi mudiri: _______________ A.Muratbaeva

Falsafa

Yakuniy nazorat

Ma`ruza - 18 mavzu

Seminar 18 mavzu


Ma`ruza va seminar mavzusi: Falsafa: uning predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli
1. Falsafa so`zining kelib chiqishi (etimologiyasi) qaysi javobda to`g`ri ko`rsatilgan?
*A) Yunon tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi
B) Yunon tilidan olingan, «donolikni e`tirof etaman» ma`nosini bildiradi
C) Lotin tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi
D) Inglis tilidan olingan, «donolikni sevaman» ma`nosini bildiradi
2. O`zini birinchi marta faylasuf deb atagan kishi – bu
A) Aristotel`
*B) Pifagor
C) Sokrat
D) Aristipp
3. Dunyoqarash - bu:
A)insonning o`z hayotiga bo`lgan qarashlari mazmuni
B) insonning jamiyat hayotiga va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.
*C) insonni o`rab turgan dunyo va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.
D) insonning tabiatga va uning unda tutgan o`rniga nisbatan qarashlar majmuidir.
4. Har qanday dunyoqarash tarkibi aks ettirilgan javobni ko`rsating.
A) kundalik, mifologik, afsonaviy, diniy, badiiy,falsafiy va ilmiy
B) maslak, aqida, din
C) bilim, baholash, din
*D) bilim, baholash, e`tiqod va aqidalar
5. Har qanday dunyoqarash shaklini aks ettirilgan javobni ko`rsating.
*A) kundalik, mifologik, afsonaviy, diniy, badiiy, falsafiy va ilmiy
B) bilim, baholash, e`tiqod va aqidalar
C) milliy, yoshga oid, jinsiy, kasbiy va b, davlat, davlatdan tashqari tuzilmalar dunyoqarashi
D) maslak, aqida, din
6. Hozirgi zamon falsafasi doirasidagi mustaqil sohalarni ko`rsating: 1)falsafa tarixi, 2)ontologiya, 3) gnoseologiya (epistemologiya), 4) aksiologiya, 5)falsafiy antropologiya, 6) ijtimoiy falsafa, 7) mantiq, 8) etika, 9)estetika.
A) 1, 2, 3, 4, 5, 6
*B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
C) 7, 8, 9
D) 1, 2, 3, 4, 5
7. Barcha falsafiy muammolarni nechta asosiy guruhga taqsimlanadi va qanday savollar bilan ifodalanadi: 1. Dunyo nima? 2. Inson nima? 3. Dunyo bilan inson o`rtasidagi munosabatlar nimadan iborat? 4. Rivojlanish nima? 5. Insonning jamiyat bilan munosabatlari nimadan iborat?
A) 1, 2, 3, 5
B) 1,2, 4
*C) 1, 2, 3
D) 1, 2, 3, 4, 5

8. YAngi davrda gnoseologik muammoning ustuvor markaziy masalaga aylantirgan omilni ko`rsating.

A) O`rta asrlarda hukmronlik qilgan dunyoning ilohiy manzarasi o`rnini universum (dunyo)ni tabiiy-ilmiy yondoshib tushuntirish olganligi
B) Yangi davr chuqur ijtimoiy sifat o`zgarishlari
C) atomizm va mexanika ustuvorligi
*D) sanoat hamda tabiatshunoslikning gurkirab rivojlanishi
9. Dunyo ibtidosining tabiati to`g`risidagi masalaga munosabatidan kelib chiqib ajraladigan falsafiy yo`nalishlardi ko`rsating.
*A) Monizm, dualizm, plyuralizm
B) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm
C) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm
Dsizm, agnostitsizm
10. Bilish usullariga ko`ra falsafiy yo`nalishlarni ko`rsating .
A) Monizm, dualizm, plyuralizm
*B) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm
C) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm
D) Gnostitsizm, agnostitsizm
11. Dunyoni bilish mumkinligi to`g`risidagi masalaga munosabatiga ko`ra falsafiy yo`nalishlarni ko`rsating
A) Monizm, dualizm, plyuralizm
B) Izchil materializm, idealizm, deizm, panteizm
*C) Gnostitsizm, agnostitsizm
D) Empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm
12. Falsafaning bilish jarayonida asosiy qurollarini ko`rsating.
A) modellashtirish, abstraktsiya
B) empirizm, ratsionalizm, irratsionalizm
C) analiz, sintez, induktsiya, deduktsiya
*D) abstraktsiya, intuitsiyadir, interpretatsiya
13. Falsafa funktsiyalarini ko`rsating:
*A) dunyoqarash, tanqidiy, metodologik, aksiologik, bashoratlash, sintetik
B) dunyoqarash, tanqidiy, metodologik, aksiologik, bashoratlash, bilish, tarbiyalash
C) dunyoqarash, metodologik, aksiologik, prakseologik
D) metodologik, aksiologik, bashoratlash, prakseologik
14. Texnika falsafasi, tazyiq o`tkazmaslik falsafasi, hayot falsafasi, modern va postmodern falsafasi, falsafiy germenevtika, falsafiy aksiologiya, falsafiy komparativistika, global etika, fanlar etikasi, konvergentsiya nazariyasi – bular:
A) falsafiy ta`limotlar
*B) falsafa va ijtimoiy-siyosiy fikrlashda yangi yo`nalishlar
C) Yangi davr falsafasining asosiy muammolari
D) Yangi davr falsafasining asosiy yo`nalishlari
15. Turlixalqlarningdunyoningkelibchiqishi, tabiathodisalari, fantastikmavjudotlar, xudolarvaqahramonlarningishlarihaqidagitasavvuriniifodalovchimuayyantarzdatizimgasolingandunyoqarash – bu:
A) traktat
B) rivoyat
*C) mif
D) nazariya

16. Dunyoqarashning tuzilishiga kirmaydigan elementni ko`rsating: 1) dunyoni sezish, 2) dunyoni idroketish, 3) dunyoni tushunish. 4)dunyoni yaxshi ko`rish

A) 1
B) 2
C) 3
*D) 4
17. Odamlarning g`ayritabiiy narsalar (xudolar, «oliy aql», qandaydir absolyut va sh.k.)ga bo`lgan e`tiqodiga asoslanuvchi tegishli xulq-atvori va o`ziga xos harakatlari – bu:
*A)diniydunyoqarash
B) mifologikdunyoqarash
C) falsafiydunyoqarash
D) ilmiydunyoqarash
18. Dinning dunyoqarash sifatidagi qaysi funktsiyasi etishmayotgan axborot, diqqat-e`tibor, g`amxo`rlik o`rnini to`ldiradi, hayot ma`nosi, istiqbollar va shu kabilarning yo`qligini sezdirmaydi, ya`ni insonning kundalik hayotda qondirilmagan ehtiyojlari o`rnini to`ldiradi?
A) dunyoqarashnishakllantirishfunktsiyasi
*B) kompensatorlikfunktsiyasi
C) tartibgasolishfunktsiyasi
D)kommunikativfunktsiyasi
19. Quyidagilarningqaysibiridiniydunyoqarashshakllarigakirmaydi?
A) animizm, fetishizm, totemizm
B) magiya, animizm
*C) shovinizm, prozeletizm
D) shamanizm, magiya
20. Insonda bilishgaqiziqishuyg`otadigan, mifologiya, dinyokifanjavoblaridanqoniqmaganinsonningo`zigama`lumbilimlarvatajribaga, muayyane`tiqod, ishonchvaintuitsiyagatayanganholdaoqilonaasoslanganjavoblarberishgaharakatqiladigan, savollartug`diradiganharqandayob`ektivvasub`ektivborliq – bu:
A) Falsafaningmaqsadi
B) Falsafaningob`ekti
C) Falsafaningfunktsiyalari
*D) Falsafaningpredmeti
21. «Materiya birlamchimi yoki ruh (ong)mi?», «Dunyoni bilish mumkinmi?» - bu:
*A) falsafaning asosiy masalasi
B) falsafaning predmeti
C) falsafaning tadqiqot ob`ekti
D) falsafaning vazifasi
22.Dunyoazaldanmoddiy, ongesabumateriyaningmahsulidir, debhisoblovchilar – bular:
A) idealistlar
*B) materialistlar
C) skeptiklar
D) agnostiklar
23. Dunyo zaminida materiyadan oldin paydo bo`lgan va uni yaratuvchi ideal narsalar va hodisalar yotadi degan fikrni himoya qiluvchilar – bu:
A) materialistlar
B) skeptiklar
*C) idealistlar
D) agnostiklar
24.Insonning bilish imkoniyatlari umuman olganda cheklanmagan va u o`zini qiziqtirayotgan tabiat va jamiyat qonunlarini kashf etish, narsalar mohiyatini aniqlash va dunyoning haqiqiy manzarasini yaratishga ertami,kechmi albatta muvaffaq bo`ladi, deb hisoblovchilar – bu:
A) materialistlar
B) idealistlar
C) agnostiklar
*D) optimistlar
25. Dunyoni, narsalarvahodisalarmohiyatinito`la (yokihattoqisman) bilishamaldamumkinemas, debhisoblovchilar – bu:
*A) agnostiklar
B) idealistlar
C) optimistlar
D) materialistlar
26. Amaliyfalsafaqaysidavrdavujudgakelgan?
A) XVIII asrda
*B) XXasrda
C) XIXasrda
D) XXI asrda
27. Protagor, SuqrotvaPlatonaytganidek, falsafadansaboqberishdaishontirishmahoratiniemas, balki ... mahoratinio`rgatishgae`tabor qaratishmuhim.
A) to`g`risavolqo`yish
B) to`g`rijavobberish
*C) to`g`rifikryuritish
D) to`g`ribahsyuritish
28. Qaysiyo`nalishfan, texnikataraqqiyotiningijobiyjihatlarinimutlaqlashtiradi?
A) antistsientizm
B) relyativizm
C) gnostitsizm
*D) stsientizm
29. Qaysi yo`nalish falsafiy bilishni ilmiy bilishdan ajratadi, uni ilmiy bilish bilan muvofiq emas, deb e`lon qiladi, u oqilonalikni kamsitadi va mistika, intuitsiya, iroda va shu kabilarni mutlaqlashtiradi.
*A) antistsientizm
B) stsientizm
C) relyativizm
D) gnostitsizm
30. Dunyoqarashningtarixiyshakllariniko`rsating: 1) mif, 2) axloq, 3) fan, 4)falsafa, 5) din
A) 1, 2
*B) 1, 4, 5
C) 2, 3, 4, 5
D) 1, 2, 4, 5
31. Aqlnibilishningasosidebbiladiganmetodologiktamoyil -
A)skeptitsizm
B)sensualizm
*C)ratsionalizm
D)relyativizm
32. Dunyoyokimoddiy, yokima`naviybitaasosgaegadebhisoblaydiganfalsafiyta`limot -
A)materializm
B)plyuralizm
C)dualizm
*D)monizm
33. Hajmibo`yicha «falsafa» va «fan» tushunchalariaynanmi?
*A) qisman
B) ha
C) yo`q
D) tamomilaboshqachatushunchalar
34.Materialimz – bu:
A)butundunyo, barchanarsalarvapredmetlarningbirxilzarrachalardan – atomlar, molekulalardaniboratekanliginie`tirofetish
*B)tabiatning, materiyaningbirlamchiekanliginivaidealasosning, ongningikkilamchiekanliginie`tirofetish
C)idealasosningbirlamchivamoddiyliknianiqlobberuvchiekanliginie`tirofetish
D)g`oyalarning, fikrlarningrealmavjudliginie`tirofetish
35.Idealizm – bu:
A) butundunyo, barchanarsalarvapredmetlarningbirxilzarrachalardan – atomlar, molekulalardaniboratekanliginie`tirofetish
B) tabiatning, materiyaningbirlamchiekanliginivaidealasosning, ongningikkilamchiekanliginie`tirofetish
*C) idealasosningbirlamchivamoddiyliknianiqlobberuvchiekanliginie`tirofetish
D) g`oyalarning, fikrlarningrealmavjudliginie`tirofetish
36.Qarama-karshilikningshakllanishivaechiminitopishinirivojlanishningmanbaihisoblovchita`limot – bu:
A)materializm
B)agnotstizm
C)metafizika
*D)dialektika
37. Materializmningvakili -
*A) Demokrit, Marks
B) Gegel`, Aristotel`
C) Platon, Berkli
D) Sokrat, YUm
38.Mifatamasiqandayma`nolarnianglatadi?
A) San`at, voqea 
*B) Rivoyat, afsona
C) O`yin, san`at
D) Afsona, urush
39. Miflarnimalarorqaliifodalanadi?
A) Mehnat, ov
B) Ertaklar, qo`shiqlar
*S) Rivoyat, ertaklar
D) Qo`shiq, kuy
40. Quyidagilarningqaysibiridinningfunktsiyasiemas?
A) Dunyoqarashnishakllantirishfunktsiyasi
V) Tartibgasolishfunktsiyasi
S) Kommunikativfunktsiyasi
*D) Farovonlikfunktsiyasi 
41.Fetishizmbu?
*A) Uyokibumo``jizakorpredmetningodamlarhayotidata`sirko`rsatishigasig`inish 
V) Odamlargasig`inish
S) Ruxlarvatabiatkuchlarigasig`inish
D) Bulutlargasig`inish

42. Magiya bu?

A) Hayvonlarga sig`inish
*B) Ilohiykuchlarga sig`inish
C) Odamlarga sig`inish
D) Tabiatga sig`inish
43.Mexanistik materialism tarafdorlari kimlar?
A)Gegel`, Kant
B) Fixte, YUm
*C)Gol`bax, Lametri, P.Gassendi
D)Berkli, Bekon
44.Antik falsafaning asosiy savoli?
A)Hayot yashashga arziydimi?
B)Insonnima?
C)Xudoning borligini qanday asoslash mumkin? 
*D) Dunyo nimadan yaratilgan?
45.Ekzistentsializmtarafdorlariningengyirikvakillariqaysijavobdato`g`riko`rsatilgan?
*A)Kamyu, Sartr 
B)Fixte, Gol`bax
C)Baxtin, Sartr
D)Kant, Gegel`
46.Falsafaningqaysifunktsiyasida “Haqiqatnima? Uningme`zonlariqanday?” degansavollarberiladi?
A)Dunyoqarashfunktsiyasida 
*B) Gnoseologikfunktsiyada 
C)Mifologikfunktsiyasi 
D) Integrativfunktsiyasi 
47. Falsafaningqaysifunktsiyasietakchio`rinniegallaydi?
A)Gnoseologikfunktsiyasi 
B)Ontologikfunktsiyasi
*C) Dunyoqarashfunktsiyasi
D)Tarbiyaviyfunktsiyasi 
48.2008 yilSeulshaxrida 22 Jahonfalsafasikongressiqandayumumiynomostidao`tdi?
A)Tarixfalsafasinio`rganish
B)Falsafadayangimetodniyaratish
C) Falsafaningumumiymasalalari
*D)Hozirgidavrdafalsafaniqaytaanglash
49.Qadimgi mutafakkirlar hartomonlama komil insonni tarbiyalashni qanday atama bilan ifodalagan?
*A)Paydeyya 
B)Animiya
C)Idealistlar
D)Sofistlar
50.Falsafiybilimningmuhimtarkibiyqismlarito`g`riko`rsatilganjavobnibelgilang? 
A)Fenomenologiya, gnoseologiya, fanmetodologiyasi, ijtimoiyfalsafa, etika, aksiologiya, falsafiyantropologiya
*B) Ontologiya, gnoseologiya, fanmetodologiyasi, ijtimoiyfalsafa, etika, aksiologiya, falsafiyantropologiya
C)Pragmatizm, pozitivizm, strukturalizm, etika, estetika, aksiologiya, fenomenologiya
D)Ontologiya, ma`naviyatasoslari, g`oyalarfalsafasi, falsafatarixi, antropologiya