Tuyıqlıqlar mashqalası

Tuyıqlıqlar mashqalası
Tuyıqlıq (deadlock) bul bloklanǵan procesler kompleksi bolıp, olardan hár biri qanday da resursqa iye jáne bul jıynaqtan qanday da basqa process iye bolǵan resurstı kutadi. Tuyıqlıqqa ápiwayı mısaldı semaforalar járdeminde modellestiriw ańsat.
Sistemada eki J₁ hám J₂ processler shaqırıq etetuǵın eki sırtqı A hám B apparatlar bolsın. Semafor sinxronlashtirish maqsetinde sırtqı apparatlardıń hár biri menen baylanısqan, olardı da A hám B menen belgileymiz. Semaforlar aldınan ashıq. Processlerden hár birine hár eki apparatlar zárúr bolsın, lekin olar apparatlarǵa keri tártipte shaqırıq etedi:
J₁: kútiw (A); kútiw (B)
J₂: kútiw (B); kútiw (A).
Bul halda tuyıqlıq óz ornına iye boladı. J₁ process A semaforni jabıw hám birinshi apparattı bloklaw menen ekinshi apparat menen baylanısqan B semaforni qashan ashılıwın hesh qashan qaraty almaydı, sebebi onı J₂ process jarıqǵa ulgurgan. Soǵan uqsas, J₂ process A semaforning ashılıwın qaraty almaydı.
Sistema modeli
Bunday jaǵdaylardı xarakteristikalaw hám izertlew ushın sistemanıń rásmiy modelin ulıwma kóriniste kiritemiz. Model járdeminde processlerdiń resursları sorawlar haqqında, processlerdiń resurslarǵa rasında egaligi haqqında hám resurslarınıń bosanıwı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı beremiz. Sistemada m túrler degi resurslar (mısalı, protsessor, yad, kirgiziw/chiqarish apparatları) bolsın. Sistemada resurslar túrlerin R₁, R₂, … R_m menen belgileymiz. Hár bir R_i resurs túri W_i nusqalarǵa iye bolsın. Hár bir process tómendegi usıllardan biri arqalı resurstan paydalanıwı múmkin:
 soraw (request);
 paydalanıw (use);
 bosatish (release).
Tuyıqlikagarquyidagito'rttashartlarbirvaqtdabajarilsa, vujudgakelishimumkin:
1. Óz-ara biykar qılıw : hár bir waqıt momentinde tek bir process resursqa jalǵanıwdı alıwı múmkin;
2. Saqlaw hám kútiw: bir resurstı saqlap atırǵan process basqa processler iye bolǵan basqa resursların alıwdı kutadi;
3. Úzilislerdiń bolmawi: process óziniń islewin tamamlaǵanınan keyin ǵana resurstı bosatishi múmkin.
4. Siklli kútiw: J₀ process J₁ process iye bolǵan resurstı kutadigan, J₁ process J₂ process iye bolǵan resurstı kutadigan... ... J_n process J₁ process iye bolǵan resurstı kutadigan {J₀, J₁, … J_n} jıynaq bar.