Tuzuvchilar: A. B. Nabiyev Namdu hayot faoliyati xavfsizligi kafedrasi mudiri PhD dotsent V b. Sh. S. Xudayqulov

II. ATTESTATSIYA SINOVI SHAKLI VA MUDDATI
6. 2021/2022 o‘quv yilida 5640100-Hayotiy faoliyati xavfsizligi ta’lim yo‘nalishi bitiruvchilarining Attestatsiya sinovi – yozma shaklda o‘tkaziladi.
7. Dastur Universitet Kengashi tomonidan tasdiqlangan sanadan boshlab, o‘quv yili yakuniga qadar Attestatsiya sinovi shaklini o‘zgartirish mumkin emas.
8. Attestatsiya sinovi universitet o‘quv jarayoni grafigiga asosan, o‘quv ishlari prorektori tomonidan tasdiqlangan muddatlarda o‘tkaziladi va kamida bir oy oldin talabalarga yetkaziladi.


III. ATTESTATSIYA SINOVI SAVOLNOMASI
9. Attestatsiya sinovi savolnomasi ta’lim yo‘nalishi Malaka talablarining
- bakalavrlarning tayyorgarlik darajasiga;
- kasbiy faoliyatga;
- umumkasbiy va ixtisoslik fanlariga qo‘yilgan talablarni qamrab oladi.

10. Attestatsiya sinovi savolnomasi ta’lim yo‘nalishi O‘quv rejasida keltirilgan quyidagi umumkasbiy va ixtisoslik fanlar dasturlari asosida shakllantirildi:

Yakuniy davlat attestatsiyasi uchun savollar ro’yxati

1. 
   Davlat standartlashtirish tizimi
   
2. 
   Standartlashtirishga doir normativ hujjatlar
   
3. 
   Standartlar ustidan davlat nazorati
   
4. 
   Davlat yo‘li bilan standartlashtirish va nazorat qilishga doir ishlarning moliyaviy ta’minoti.
   
5. 
   “Mahsulot va xizmatlarni sertifikatlashtirish to‘g‘risida”gi O’zbekiston Respublika Qonuni.
   
6. 
   “Mahsulot va xizmatlarni sertifikatlashtirish to‘g‘risida”gi O’zbekiston Respublika qonunida nazarda tutilgan umumiy qoidalar.
   
7. 
   Sertifikatlashtirish faoliyatiga doir umumiy talablar
   
8. 
   Mahsulotlarni majburiy va ixtiyoriy sertifikatlashtirish
   
9. 
   Majburiy sertifikatlashtirish qoidalariga rioya etilishini davlat tomonidan tekshirish va nazorat qilish
   
10. 
    Sertifikatlashtirish to‘g‘risidagi qonun hujjatlarini buzganlik uchun javobgarlik
    
11. 
    “Metrologiya to‘g‘risida” O’zbekiston Respublika Qonuni.
    
12. 
    “Metrologiya to‘g‘risida”gi O’zbekiston Respublika qonunida nazarda tutilgan umumiy qoidalar.
    
13. 
    Fizik o‘lchov birliklari, ularni qayta hosil qilish va qo‘llash
    
14. 
    O‘zbekiston Respublikasining metrologiya xizmatlari
    
15. 
    Davlat metrologiya tekshiruvi va nazorati
    
16. 
    Metrologiya ishlarini moliyaviy ta’minlash
    
17. 
    Standarlashtirish haqida tushuncha, uning maqsad va vazifalari.
    
18. 
    Standartlashtirish bo‘yicha asosiy atamalar va ta’riflar.
    
19. 
    O‘zbekiston Respublikasida standarlashtirish xizmati.
    
20. 
    Standartlashtirish bo‘yicha davlat tizimi.
    
21. 
    Standartlashtirishning turlari, toifalari va usullari.
    
22. 
    Standart, ularni ishlab chiqarish, kelishtirish, tasdiqlash, ro‘yxatdan o‘tkazish tartib va qoidalari.
    
23. 
    O‘zbekiston Respublikasida “O‘zstandart” agentligi tashkiloti haqida.
    
24. 
    Standartlashtirish va ekologiya.
    
25. 
    Texnik jihatdan tartibga solish.
    
26. 
    Texnik jihatdan tartibga solish tizimini amaliyotga tadbiq etishning ilmiy asoslari, hozirgi kundagi holati, istiqbolli yo‘nalishlari va ularni amalga oshirishdagi muammolar to‘g‘risida.
    
27. 
    Texnik jihatdan tartibga solish mexanizmi va tizimini joriy etish zaruriyati.
    
28. 
    Texnik jihatdan tartibga solish tizimining asosiy prinsplari. O‘zbekiston texnik jihatdan tartibga solish tizimini joriy etish muammolari.
    
29. 
    Ishlab chiqarish va uning tarmoqlarida metrologik xizmat va ta’minot.
    
30. 
    Metrologiya va standartlashtirish bo‘yicha xalqaro tashkilotlar.
    
31. 
    Metrologiya bo‘yicha asosiy atamalar. Kattaliklar, ularning o‘lchamliligi, birliklar, xalqaro birliklari tizimi, birliklar va o‘lchamlarini belgilash va yozish qoidalari, kattalik birliklarini hosil qilish, qayta tiklash va ularning o‘lchamlarini uzatish.
    
32. 
    Metrologiya va texnik o‘lchashlar. Asosiy tushuncha va ta’riflar.
    
33. 
    O‘lchash vositalari va usullari, o‘lchashdagi noaniqlik (xatolik)lar.
    
34. 
    Universal va avtomatlashgan o‘lchash usullari.
    
35. 
    O‘zaro almashinuvchanlik. Almashinuvchanlik asoslari va vazifasi. O‘zaro almashinuvchanlik turlari. O‘zaro almashinuvchanlikni hozirgi holati va istiqboli. 39.Val va teshik sistemasi (atamasi).
    
36. 
    Nurli issiqliq almashinuvi. Nurli issiqlik almashinuvida ekranlarning qo‘llanilishi, gazlarning issiqliqni nur ko‘rinishida tarqatish.
    
37. 
    Issiqlik almashinuvida foydalaniladigan asbob uskunalar va ularning tasnifi.
    
38. 
    Yoqilg‘i va yonish jarayonlari.
    
39. 
    Yoqilg‘i resurslari, yoqilg‘i tarkibi va uning xossalari. Yoqilg‘i turlari.
    
40. 
    Issiqlik berish qobiliyati.
    
41. 
    Yoqilg‘ininig yonish va ortiqcha havo koeffitsiyenti.
    
42. 
    Yonish mahsuloti va uning tarkibi.
    
43. 
    O‘txona qurilmalari va ularda yoqilg‘ini yonish usullari.
    
44. 
    Issiqlik kuch qurilmalari.
    
45. 
    Suv bug‘i. Bug‘ hosil bo‘lishi jarayoning S diagrammada tasvirlanishi. Bug‘ hosil bo‘lishi jarayoning is diagrammada tasvirlanishi.
    
46. 
    Suvning va suv bug‘ining holat parametrlarini aniqlash. Suv bug‘ining is diagrammasi.
    
47. 
    Qozon qurilmasi. Qozon qurilmasi, uning tuzilishi va ishlash tartibi.
    
48. 
    Bug‘ qozonlarining issiqlik balansi va F.I.K. Yordamchi qurilmalar.
    
49. 
    Bug‘ turbinasi. Bug‘ turbinasining tasnifi, tuzilishi va ishlash tartibi, unda kechadigan termadinamik jarayonlar.
    
50. 
    Bug‘ turbinasidagi isroflar. Bug‘ turbinasining quvvati va F.I.K.
    
51. 
    Gaz turbinasi. G.T.Q.sining tasnifi, tuzilishi va ishlash tartibi.
    
52. 
    Reaktiv dvigatellar. Reaktiv dvigatellarning tasnifi, tuzlishi, turlari va ishlash tartibi.
    
53. 
    Reaktiv dvigatel siklidagi termodinamik jarayonlar. Raketa dvigatellari.
    
54. 
    Havo reaktiv dvigatellar. Reaktiv dvigatellar taraqqiyoti.
    
55. 
    Issiqlik elektr stansiyalari.
    
56. 
    Kondensatsiyali elektr stansiyasi (KES).
    
57. 
    Issiqlik elektr markazi (I.E.M) tuzilishi, ishlash tartibi, asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlari. Yagona energetika sistemasi.
    
58. 
    Noan’anaviy elektr stansiyalari.
    
59. 
    M.G.D. termodinamik generator, termoemission generator.
    
60. 
    Atom elektr stansiyasi.
    
61. 
    Termoyadro sintez energetikasi.
    
62. 
    Geotermal elektr stansiyasi.
    
63. 
    Gelioenergetika.
    
64. 
    Sovitkich qurilmalar.
    
65. 
    Ideal sovitkich qurilmasi va uning ish siklidagi termodinamik jarayonlar.
    
66. 
    Havo bilan sovitish qurilmasi.
    
67. 
    Siqilgan bug‘ bilan sovitish qurilmasi.
    
68. 
    Bosim o‘lchash asboblari.
    
69. 
    Harorat o‘lchash asboblari
    
70. 
    SO-7A kompressori tuzilishi va ishlash prinsipi
    
71. 
    Izolyasion materialni issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsientini aniqlash
    
72. 
    Elektr xavfsizligi fanining asosiy maqsadi, elektr tokini xavfiga qarshi tashkiliy va texnik chora-tadbirlar.
    
73. 
    Elektr toki bilan shikastlanish.
    
74. 
    Inson tanasini elektr tokiga qarshiligi.
    
75. 
    Insonni elektr tokidan shikastlanishi omillari.
    
76. 
    Elektr tokidan shikastlanish sabablari.
    
77. 
    Izolyasiyalangan neytralli uch fazali tarmoqlarni xavfi
    
78. 
    Mustahkam yerga ulangan neytralli uch fazali elektr tarmoqning xavfi.
    
79. 
    Elektr uskunalarining yerga ulanib qolishi xavfi
    
80. 
    Elektr qurilmalaridagi himoya choralari.
    
81. 
    Kichik kuchlanishlarni qo‘llash va xavfsizlik blokirovkalari.
    
82. 
    Himoyalovchi yerga ulash.
    
83. 
    Himoyalovchi yerga ulash qurilmani hisob-kitobi va nazorati.
    
84. 
    Nollashtirishni nazorat qilish.
    
85. 
    Yuqori kuchlanish tarmoqdan past kuchlanishga o‘tishni himoyasi.
    
86. 
    Elektr himoya vositalari haqida umumiy tushuncha.
    
87. 
    Kuchlanish 1000 V gacha bo‘lgan elektr uskunalariga xizmat vaqtida qo‘llaniladigan himoya vositalari.
    
88. 
    Kuchlanish 1000 V dan oshiq bo‘lgan elektr uskunalarda xizmat doirasidagi qo‘llaniladigan himoya vositalari .
    
89. 
    Statik zaryadlardan muhofazalovchi vositalar tuzilishi va ishlash prinsipi.
    
90. 
    Ogohlantiruvchi maxsus belgilar.
    
91. 
    Elektr xafvsizligini tashkiliy chora – tadbirlari.
    
92. 
    Chiroqdan yoki chiroqlar guruhidan chiquvchi yorug‘lik nurlari oqimi qanday hisoblanadi?
    
93. 
    Ishlab chiqarish inshootida yoritilganlik darajasi qanday o‘lchanadi?
    
94. 
    «Shovqin», «ultratovush», «infratovush», «tebranish» tushunchalariga izoh bering.
    
95. 
    Shovqin qanday fizik ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi?
    
96. 
    Ultratovush va infratovush tebranishlari qanday fizik ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi?
    
97. 
    Shovqin, ultra- va infratovushlarning va tebranishlarning odam organizmiga ta’siri qanday?
    
98. 
    Shovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlarni Me’yorlashtirish qanday amalga oshiriladi?
    
99. 
    Shovqin, ultra- va infratovushlardan, tebranishlardan himoya qilish vositalarini, usullarini sanab bering.
    
100. 
     Ovozdan alohidalash va ovozni yutish tushunchalariga izoh bering.
     
101. 
     Tebranish nima?
     
102. 
     Shovqinni pasaytirgichlar nima? Ular qanday shovqinlardan himoya qilish maqsadida qo‘llaniladi?
     
103. 
     Shovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlardan shaxsiy himoyalanish vositalarini sanab bering.
     
104. 
     Shovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlarni o‘lchashda qanday asboblardan foydalaniladi?
     
105. 
     “Elektromagnit maydon” tushunchasiga aniqlik kiriting.
     
106. 
     Elektromagnit nurlanish qanday fizik ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi?
     
107. 
     Elektromagnit maydonning qanday manbalarini bilasiz?
     
108. 
     Elektromagnit maydonning odam organizmiga ta’siri qanday?
     
109. 
     Me’yoriy holatdagi elektromagnit maydon nima?
     
110. 
     Elektromagnit nurlanishdan himoya qilish usullarini tavsiflang va turlarini sanab bering.
     
111. 
     Lazer nurlanishi qanday xosil bo‘ladi?
     
112. 
     Lazer nurlanishining odam organizmiga ta’sirini tavsiflab bering.
     
113. 
     Lazer nurlanishi qanday me’yorlashtiriladi?
     
114. 
     Lazer nurlanishidan himoya usullari qanday?
     
115. 
     Elektromagnit va lazer nurlanishidan shaxsiy himoya vositalarini sanab bering.
     
116. 
     Elektromagnit va lazer nurlanishini qanday asboblar yordamida o‘lchash mumkin?
     
117. 
     Ionlashtiruvchi nurlanishlardan qanday himoya vositalari mavjud?
     
118. 
     Ionlashtiruvchi nurlanishlardan qanday shaxsiy himoya vositalari mavjud?
     
119. 
     Ionlashtiruvchi nurlanishlarni qanday asboblar yordamida o‘lchash mumkin?
     
120. 
     Shaxsiy dozimetrlar nima?
     
121. 
     Ionlashtiruvchi nurlanishlardan himoya qiluvchi ekranlar qanday materiallardan tayyorlanadi? Insonning terisi qanday qatlamlardan iborat?
     
122. 
     Jarohatlanish deb nimaga aytiladi?
     
123. 
     Elektr tokidan odamning jarohatlanishiga nimalar sabab bo‘ladi?
     
124. 
     Jarohatlanishning asosiy omili nima?
     
125. 
     Odam organizmi elektr tokidan jarohatlanishi holatlari nima?
     
126. 
     Elektr tokining zarbalari darajasi qanday?
     
127. 
     Izolyatsiyalangan neytralli uch fazali tarmoqlarning xavfi nimadan iborat?
     
128. 
     Uch fazali tarmoqqa ulanib qolish qanday bo‘ladi?
     
129. 
     Bir fazali elektr tarmog‘ining xavfi qanday qonunga asosan ro‘y beradi?
     
130. 
     Elektr qurilmalarinin himoya vositalariga nimalar kiradi?
     
131. 
     Himoyalovchi yerga ulash, ularning qurilmalari nima?
     
132. 
     Jamoat tashkilotlari joylashgan joylar
     
133. 
     Tom, usti va qavatlar ora yopmalar kuchlarining ta’sirini hisobga olgandagi konstruktiv yechimlari.
     
134. 
     Tomlar, ust yopma tomlari konstruksiyalari.
     
135. 
     Tashqi va ichki devorlarga kuchlarining ta’sirini hisobga olgandagi konstruktiv yechimlari.
     
136. 
     Ustunlar va boshqa konstruktiv elementlar turlarini loyihalash, ulardan foydalaninsh.
     
137. 
     Pollar va ularga qo‘yiladigan asosiy talablar
     
138. 
     Pollarga kuchlarining ta’sirini hisobga olgandagi konstruktiv yechimlari.
     
139. 
     Binolarning hajm-reja yechimlarini modernizatsiya qilish.
     
140. 
     Binolarni rekonstruksiya qilish va ta’mirlash.
     
141. 
     Binolarni siljitish, qavatlarni ko‘tarish va sonini ko‘paytirish.
     
142. 
     Hajmiy rekonstruksiya
     
143. 
     Seysmik hududlardagi qurilish. Umumiy ma’lumotlar.
     
144. 
     Seysmik hududlardagi binolarga qo‘yiladigan normativ talablar.
     
145. 
     Bino, inshoot va muhandislik tizimlarini o‘rnatishga qo‘yiladigan normativ talablar.
     
146. 
     Qurilish maydonchalarining normativ talablar.
     
147. 
     «Atmosfera havosini muhofaza qilish»ga asosan sanoat korxolarining bosh tarxida joylashtirish.
     
148. 
     QMQ 3. 01. 02 - 00 sanitar me’yorlari
     
149. 
     Bino va inshootlarni deformasiyalardan himoyalash (deformasiya choklari).
     
150. 
     Yer resurslaridan foydalanishda bino inshootlarga va hududlarga qo‘yiladigan xavfsizlik talablari.
     
151. 
     Sanoat xavfsizligi ekspertizasi haqida umumiy tushuncha.
     
152. 
     Bino va inshootlarni ekspluatatsiya qilish borasidagi bahosi.
     
153. 
     Qurilish materiallarining yong‘n xavfsizligi.
     
154. 
     Bino va inshoot qurilmalarining o‘tga chidamliligini oshirish.
     
155. 
     Bino va inshootlardagi xavfsizligini ta’minlashini asosiy omillari.
     
156. 
     Beton kesimining mustahkamligini tekshirish
     
157. 
     Armatura va beton konstruksiyasining kesimini hisoblash.
     
158. 
     Bino ustunining mustahkamligini tekshirish
     
159. 
     Temirbeton ustunining o‘z og‘rligidan tushayotgan yukni aniqlash.
     
160. 
     Balkaning o‘z og‘rligidan tushayotgan yukni aniqlash.
     
161. 
     Temirbeton balkani hisoblash.
     
162. 
     Beton panelining mustahkamligini tekshirish.
     
163. 
     Shovqin to‘suvchi to‘siqlarni hisoblash.
     
164. 
     G‘isht ustunlarining yuk ko‘tarish qobiliyatini hisoblash.
     
165. 
     Bir qavatli imoratga ketgan qurilish materiallarini hisoblash.
     
166. 
     Yoritish fonar oynasining balandligini hisoblash.
     
167. 
     Shamollar guldastasini yo‘nalishi va takrorlanishi bo‘yicha qurish.
     
168. 
     Ekspertiza AKTlarini to‘ldirish.
     
169. 
     Binolarni saqlash yashin qaytargichlar.
     
170. 
     Qurilish qorishmalariga qo‘yiladigan asosiy talablar.
     
171. 
     Tashqi va ichki ekspluatatsion qorishmalar.
     
172. 
     Armaturaning beton bilan yopishqoqligi - konstruksiyaning mustahkamligining asosiy faktori.
     
173. 
     Payvandlash choklarining turlari.
     
174. 
     Metallning zanglashi va undan himoyalanish.
     
175. 
     Po‘latlarni mustahkamliligini oshirish yo‘llari.
     
176. 
     Temir-beton konstruksiyalariga qo‘yiladigan asosiy talablar.
     
177. 
     Xodimning ish joyini ergonomik holatini yaxshilash choralari.
     
178. 
     Sanoat korxonalarida kasb kasalliklarini oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar.
     
179. 
     Korxonalarda xavfsiz, qulay mehnat sharoitini ta’minlashning iqtisodiy jihatlari
     
180. 
     Korxonada qo‘llaniladigan texnologik uskuna moslama vositalarni xavfsizligini ta’minlash choralari.
     
181. 
     Korxonalarni sanitariya jihatidan sinflash va sanitar himoya zonalarga ajratish
     
182. 
     Kasbiy kasallik, zaxarlanish, shikastlanishini oldini olish chora tadbirlari
     
183. 
     Gidrotexnik inshootlarga qo‘yiladigan xavfsizlik texnik reglamenti.
     
184. 
     Mashina va mexanizmlarga qo‘yiladigan xavfsizlik talablari.
     
185. 
     Siqilgan tabiiy gaz va suyultirilgan neft mahsulotlari uchun jihozlangan avtotransport vositalarining xavfsizligini taminlash.
     
186. 
     Korxonalarni sanitariya jihatidan sinflash va sanitar himoya zonalarga ajratish.
     
187. 
     Sanoat korxonalarida mehnatni muhofaza qilish boshqaruv tizimini tashkil etish mexanizmi.
     
188. 
     Ishlab chiqarish korxonalarida shovqin va titrash xavfsizligini ta’minlash chora-tadbirlari.
     
189. 
     Korxonalarda texnologik jarayon bajarilishida xavfsizlikni ta’minlashga avtomatizatsiyalash
     
190. 
     O‘zbekiston Respublikasi fuqaro muhofazasiga umumiy rahbarlikni kim tomonidan amalga oshiriladi
     
191. 
     Og‘irligi va zararliligi bo‘yicha ish kategoriyalari
     
192. 
     Titrash va uning inson organizmiga salbiy ta’siri
     
193. 
     Mehnatni muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosati
     
194. 
     Mehnatni muhofaza qilishga oid xalqaro hamkorlik va xorij tajribalari
     
195. 
     Xalqaro shartnomalarni mamlakatimizga ratifikatsiya qilingan konvensiyalar bo‘yicha ma’lumot bering
     
196. 
     Baxtsiz hodisalarni hisobga olish va N-1 dalolatnomaga qo‘yilgan talablar
     
197. 
     Mehnat xavfsizligi standartlar tizimi va uning ahamiyati
     
198. 
     Xavfsizlik texnikasi va unga qo‘yilgan talablar
     
199. 
     Xalqaro mehnat tashkilotining mehnat muhofazasi sohasida tutgan roli
     
200. 
     Mehnatni muhofazasi sohasiga Sog‘liqni saqlash vazirligiga qo‘yilgan talablar
     
201. 
     Mehnat kodeksining ijtimoiy ahamiyati
     
202. 
     Mehnatga oid munosabatlarni tartibga solish
     
203. 
     Mehnat muhofazasi fanining maqsadi
     
204. 
     Mehnat shartnomasi tushunchasi, mazmuni va ta’riflari
     
205. 
     Shovqin va undan muhofazalanish yo‘llari
     
206. 
     Mehnatga haq to‘lash tartibi va unga qo‘yilgan talablar
     
207. 
     Kasb kasalligi va shaxsiy gigiyena bo‘yicha ma’lumot bering
     
208. 
     Baxtsiz hodisalarni tekshirish, rasmiylashtirish talablari
     
209. 
     Mehnat intizomi tushunchasi va uni ta’minlash usullari.
     
210. 
     Mehnat shartnomasi va unga qo‘yilgan talablar
     
211. 
     Jamoa sharnomalari va jamoa kelishuvlari haqida ma’lumot bering
     
212. 
     Mehnat nizolari va ularni yuzaga kelish ob’ektlari.
     
213. 
     Mehnat muhofazasini buzganlik uchun javobgarlik turlari
     
214. 
     Mehnat muhofazasi sohasida davlat nazorat tashkilotlari haqida ma’lumot bering
     
215. 
     Jamoa shartnomasida nimalar nazarda tutilgan
     
216. 
     Korxonalarni sanitariya jihatdan loyihalash
     
217. 
     Mehnat muhofazasi sohasida mahalliy davlat hokimiyati organlarining vakolati
     
218. 
     Ishlab chiqarishda zararli moddalar va ulardan himoyalanish usullari
     
219. 
     Xodim va ish beruvchining mehnat muhofazasiga oid majburiyatlari
     
220. 
     Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligini faoliyati haqida ma’lumot bering
     
221. 
     Ishlab chiqrishda baxtsiz hodisalar va ularni oldini olish texnik tadbirlar
     
222. 
     Jarohat olganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish algoritmi
     
223. 
     Ishlovchilarning ishlash va dam olish vaqti turlari, ularni me’yorlari
     
224. 
     Ishlovchilarga oid tibbiy ko‘riklar va oldini olish tadbirlari
     
225. 
     Mehnatni muhofaza qilish qoidalarini buzganlik uchun javabgarlik
     
226. 
     Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigienasi me’yorlari, mazmuni
     
227. 
     Mehnatni muhofaza qilish sohasida nazorat tashkilotlari
     
228. 
     Ishlab chiqarish korxonalaridagi havo almashtirish tizimlari
     
229. 
     Korxonalarni sanitariya jihatdan loyihalash
     
230. 
     Titrashning inson organizmiga salbiy ta’siri
     
231. 
     Vazirlar mahkamasining mehnatni muhofaza qilish sohasidagi vakolatlari
     
232. 
     Mehnat jarayoni ishtirokchilarining alohida kategoriyalari
     
233. 
     Ishlovchilarga oid tibbiy ko‘riklar
     
234. 
     Mehnatni muhofaza qilishda ergonomikaning ahamiyati
     
235. 
     Shovqinning zararli ta’siri va undan muhofazalanish yo‘llari
     
236. 
     Mehnatni muhofaza qilishning ijtimoiy-iqtisodiy ahamiyati.
     
237. 
     Mehnat muhofazasi fanining hozirgi holati haqida ma’lumot bering.
     
238. 
     Ishlab chiqarish changi odamlarga ta’siridan himoyalanish.
     
239. 
     Mehnatga haq to‘lashning normativ asoslari bo‘yicha izohlang.
     
240. 
     Mehnat muhofazasi vakiliga qo‘yilgan talablar
     
241. 
     Xodim va ish beruvchilarning vazifalari
     
242. 
     Ishlab chiqarishda yoritishga qo‘yilgan talablar
     
243. 
     Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligining faoliyati bo‘yicha ma’lumot bering
     
244. 
     Kasb kasalligini oldini olish bo‘yicha normativ hujjatlar
     
245. 
     Mehnat shartnomasi va jamoa shartnomasining Mehnat kodeksida ifodasi bo‘yicha izohlang
     
246. 
     Mehnat muhofazasi sohasida vakolatli davlat organi haqida umumiy ma’lumot bering
     
247. 
     Xodimlarga ijtimoiy muhofaza bo‘yicha qo‘yilgan talablar
     
248. 
     Sanoat korxolarini sanitariya jihatidan loyihalash
     
249. 
     Ta’lim muassasalarida baxtsiz hodisalarni tekshirish va hisobga olish tartibi
     
250. 
     Mehnat muhofazasi vakiliga qo‘yilgan talablar
     
251. 
     Kasaba uyushmasining mehnat muhofazasi sohasidagi vazifalari
     
252. 
     “Mehnat muhofaza qilish to‘g‘risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni mazmuni.
     
253. 
     Korxonalarda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ishlarni tashkil etish tartibi
     
254. 
     O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining mehnat muhofazasiga doir moddalari mazmuni.
     
255. 
     Ishlab chiqarishda zararli moddalar bo‘yicha ma’lumot bering
     
256. 
     O‘zbekiston Respublikasida mehnat muhofazasi sohasida normativ-huquqiy asoslar
     
257. 
     Jarohat olganlarga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish tartibi.
     
258. 
     Ishlab chiqarishda shovqinning yuzaga kelish sabablari va manbalari
     
259. 
     MXST bo‘yicha ma’lumot bering
     
260. 
     Baxtsiz hodisalarni oldini olish tadbirlariga misollar keltiring.
     
261. 
     Xavfsizlik texnikasi va unga qo‘yilgan talabalar bo‘yicha ma’lumot bering.
     
262. 
     Titrashning inson organizmiga salbiy ta’siri
     
263. 
     Korxonalarni sanitariya jihatdan loyihalash (sinflash)
     
264. 
     Shovqinni o‘lchovchi asboblar bo‘yicha ma’lumot bering.
     
265. 
     Jamoa shartnomalari va jamoa kelishuvlari bo‘yicha ma’lumot bering
     
266. 
     Dam olish va ta’til olishga qo‘yilgan talabalar
     
267. 
     Mehnat kodeksining 13-bobida nazarda tutilgan asosiy masalalar.
     
268. 
     Mehnatni muhofaza qilish qoidalarini buzganlik uchun javobgarliklar turlari
     
269. 
     Mehnat kodeksining 10-bobida nazarda tutilgan masalalar.
     
270. 
     Insonga mehnat faoliyatini fiziologik ta’siri.
     
271. 
     Mehnat muhofazasi sohasida davlat nazorat qiluvchi tashkilotlar
     
272. 
     Ishlovchilarga oid tibbiy ko‘riklar va ularni me’yoriy asoslari bo‘yicha ma’lumot bering
     
273. 
     Gomosfera va noksosfera bo‘yicha ma’lumot bering
     
274. 
     Mehnat muhofazasi to‘g‘risidagi qonunining yangi (2016-yil 22-sentyabr) va eski tahrir (1993-yil 6-may) larini o‘zaro farqi.
     
275. 
     Mehnat kodeksining 9-bobida nazarda tutilgan masalalar.
     
276. 
     Korxona rahbarining mehnat muhofazasi sohasida vakolati va majburiyatlari
     
277. 
     Xodimlarga haq to‘lash tartibi va unga qo‘yilgan talablar
     
278. 
     Voyaga yetmaganlarning mehnatini muhofaza qilish tartiblari
     
279. 
     Ayollarning mehnatni muhofaza qilish sohasida ijtimoiy himoya
     
280. 
     Og‘irligi va zararligi bo‘yicha ish kategoriyalari
     
281. 
     Elektr toki ta’siriga tushgan kishiga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish
     
282. 
     Mehnatni muhofaza qilish sohasidagi davlat siyosati
     
283. 
     Mehnatni muhofaza qilishga oid xalqaro hamkorlik va xorij tajribalari
     
284. 
     Elektr tokining inson organizmiga ta’siri haqida umumiy ma’lumot bering
     
285. 
     Elektr jihozlarga yong‘in xavfsigligi bo‘yicha ko‘yiladigan talablar
     
286. 
     “Mehnat xavfsizligi standartlar tizimi” haqida tushuncha va uning ahamiyati
     
287. 
     O‘zbekiston Respublikasida xavfli yuklarni avtomobil transportida tashish qoidalarini bo‘yicha ma’lumot bering.
     
288. 
     Mashina va mexanizmlarning xavfli joylari
     
289. 
     Siqilgan, suyultirilgan va boshqa tuzilishga ega bo‘lgan ballonlarning turlari
     
290. 
     Elektr tarmoqlari korxonalarining mehnat muhofaza qilish
     
291. 
     Mehnatga oid munosabatlarni tartibga solish
     
292. 
     Xodimlarning himoya vositalari va maxsus kiyimlar bilan ta’minlanishi
     
293. 
     Mehnat shartnomasi tushunchasi, mazmuni va taraflari
     
294. 
     Yuklarni tashishga bo‘lgan xavfsizlik talablari
     
295. 
     Mehnatga xaq to‘lash tartibi va unga qo‘yilgan talablar
     
296. 
     Elektr tokidan himoyalanish vositalari
     
297. 
     Baxtsiz hodisalarni tekshirish, rasmiylashtirish talablari
     
298. 
     Mehnat intizomi tushunchasi va uni ta’minlash usullari.
     
299. 
     Elektr tokidan jarohatlanganlarga birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatish qoidalari
     
300. 
     Yashindan himoyalanish uslublari, vositalari va tadbirlari
     
301. 
     Mehnat nizolari va ularni yuzaga kelish ob’ektlari.
     
302. 
     Statik elektrlanish va uning yuzaga kelish sabablari
     
303. 
     Elektr tarmoqlari korxonalarining mehnatini muhofaza qilish
     
304. 
     Korxonalarni sanitariya jihatdan loyihalash
     
305. 
     Ishlab chiqarishda zararli moddalar va ulardan himoyalanish usullari
     
306. 
     Yuklash-tushirish mashinalaridagi xavfsizlikni ta’minlash usullari
     
307. 
     Xodimlarning himoya vositalari va maxsus kiyimlar bilan ta’minlanishi
     
308. 
     Atmosfera elektri, turlari va tavsifi
     
309. 
     Ishlovchilarning ishlash va dam olish vaqti turlari, ularni me’yorlari
     
310. 
     Mehnatni muhofaza qilish qoidalarini buzganlik uchun javabgarlik
     
311. 
     Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigienasi me’yorlari, mazmuni
     
312. 
     Mehnatni muhofaza qilish sohasida nazorat tashkilotlari
     
313. 
     Ishlab chiqarish korxonalaridagi mexanik havo almashtirish tizimlari
     
314. 
     Mehnat jarayoni ishtirokchilarining alohida kategoriyalari
     
315. 
     Inson mehnat faoliyatining fiziologik-gigienik asoslari
     
316. 
     O‘zbekiston Respublikasining “Xavfli ishlab chiqarish obyektlarining sanoat xavfsizligi to‘g‘risida”gi qonunining mohiyati
     
317. 
     Korxonalarda xavfsiz, qulay mehnat sharoitini ta’minlashning iqtisodiy jihatlari
     
318. 
     Ishlab chiqarish changi odamlarga ta’siridan himoyalanish
     
319. 
     O‘zbekiston Respublikasida xavfli yuklarni avtomobil transportida tashish qoidalari
     
320. 
     Ishlab chiqarish korxonalarida mehnat muhofazasi bo‘yicha muhandis-texnik xodimlarning vazifalari
     
321. 
     Kasbiy kasallik, zaharlanish, shikastlanishini oldini olish chora tadbirlari
     
322. 
     Elektr tokini izolyasiyalash
     
323. 
     Ishlab chiqarishda bosim ostida bajariladigan jarayon xavfsizligi talablari
     
324. 
     Ishlab chiqarish korxonalarida foydalaniladigan shaxsiy himoya vositalari
     
325. 
     Radiatsiya va nurlarni inson tanasiga ta’siri
     
326. 
     Texnologik jarayon bajarilishida xavfsizlikni ta’minlash chora tadbirlari
     
327. 
     Xavfli sharoitda shamollatishni qo‘llash tadbirlari
     
328. 
     Sanoat korxolarini sanitariya jihatidan loyihalash va ularga qo‘yilgan talablar
     
329. 
     Yashindan himoyalanish uslublari, vositalari va tadbirlari.
     
330. 
     Korxona loyihasini tuzish, qurilishiga bo‘lgan xavfsizlik talablari
     
331. 
     Mehnat muhofazasini ta’minlovchi me’yoriy hujjarlar
     
332. 
     Korxonalarni yong‘in, portlashga xavfliligi jihatidan turlari va ogohlantirish choralari
     
333. 
     Ishlab chiqarishda infraqizil nurlanishdan ximoya choralari
     
334. 
     Mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha ishlarning tarkibi qismi. va mazmuni
     
335. 
     Yonish-portlashga moyil modda mahsulotlarni omborda saqlash talablari
     
336. 
     Ishlab chiqarishda shovqinning yuzaga kelish sabablari va manbalari
     
337. 
     Korxonada yoritishni qo‘llash ahamiyati, talablari
     
338. 
     Bino, inshootlarni yonuvchanligini kamaytirish, o‘tga chidamliligini oshirish talablari
     
339. 
     Mehnatga oid munosabatlarni tartibga solish
     
340. 
     Mehnat sharoitida xavfsizlikni ta’minlash usullari
     

341. Inson yashash davrida qanday asosiy masalalarni yechadi?
342. Yashash muhiti, xavf, xavfli ishlab chiqarish omili nima?
343. Mehnat fiziologiyasi asoslari va samaradorligini oshirish nimalarga bog‘liq.?
344. Mehnatning klassifikasiyalanishida nimalarga e’tibor beriladi?
345. Xonalarda issiqlik ajralib chiqishi bo‘yicha qanday guruhlanadi?
346. Xavfli va zararli omillarning ruxsat etilgan oxirgi darajasi deb nimaga aytiladi?
347. Statik va dinamik jismoniy ishda toliqish qanday ko‘rsatkichlar orqali klassifikasiyalanadi?
348. «Xavfli ishlab chiqarish omili» (XIO) va «zararli ishlab chiqarish omili» (ZIO) tushunchalariga ta`rif bering. Ular o‘rtasida aniq chegaralanish mavjudmi?
349. Xavfli va zararli ishlab chiqarish omillari qanday bo‘linadi?
350. Shamollatish, aerasiya, konveksiya tushunchalariga ta`rif bering.
351. Havo dushlari, so‘rish zontlari nima?
352. Siz qanday mexanik shamollatish tizimlarini bilasiz?
353. Ishlab chiqarish zonalarida talab qilinadigan mikroiqlim parametrlari qanday yaratiladi?
354. Aerozollar nima?
355. Odam organizmiga zararli moddalarning asosiy tushish yo‘llarini ko‘rsating?
356. Zararli moddalar odam organizmiga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
357. Zararli moddalarning tasnifini keltiring.
358. Changlarning odam organizmiga fibrogen ta’siri nima?
359. «Ruxsat etilgan oxirgi konsentrasiya» (ROK) to‘g‘risida tushuncha bering.
360. Havoning tarkibida zararsiz moddalarning me’yoriy konsentrasiyasi qanday ta’minlanadi?
361. Zararli moddalardan himoya qilishda shaxsiy himoya vositalarini sanab o‘ting.
362. Inshoot havosi tarkibidan zararli moddalarni me’yoriy holatgacha chiqarib yuborishda unga kiritiladigan havoning miqdori qanday xisoblandi?
363. Xavoning marotaba almashtirilishi nima?
364. Mahalliy tortish shamollatilishi nima uchun amalga oshiriladi?
365. Kanday maxalliy shamollatish qurilmalarini bilasiz?
366. Ishlash sohasi havosining tarkibida zararli moddalarning miqdorini nazorat qilishda qanday usulardan foydalaniladi?
367. Filtrlovchi va alohidalovchi protivogazlar qanday tuzilishga ega?
368. Filtrlovchi protivogazlarning karobka qismi qanday ranglarga bo‘yaladi?
369. Asosiy yoritilish qiymatlarini tavsiflang.
370. Siz qanday ishlab chiqarish yoritilishlarini bilasiz?
371. Tabiiy yortilish koeffitsenti (TYOK) nima?
372. Qanday sun’iy yoritish vositalarini bilasiz?
373. Su`niy yoritishga tavsif bering.
374. Ishlab chiqarish yoritilishining me`yorlashtirilishi qanday amalga oshiriladi?
375. CHiroqdan yoki chiroqlar guruhidan chiquvchi yorug‘lik nurlari oqimi qanday xisoblanadi?
376. Ishlab chiqarish inshootida yoritilganlik darajasi qanday o‘lchanadi?
377. «Shovqin», «ultratovush», «infratovush», «tebranish» tushunchalariga izoX bering.
378. Shovqin qanday fizik ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi?
379. Ultratovush va infratovush tebranishlari qanday fizik ko‘rsatkichlari bilan tavsiflanadi?
380. SHovqin, ultra- va infratovushlarning va tebranishlarning odam organizmiga ta’siri qanday?
381. Shovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlarni me`yorlashtirish qanday amalga oshiriladi?
382. Shovqin, ultra- va infratovushlardan, tebranishlardan Ximoya qilish vositalarini, usullarini sanab bering.
383. Ovozdan alohidalash va ovozni yutish tushunchalariga izoh bering.
384. Tebranish nima?
385. SHovqinni pasaytirgichlar nima? Ular qanday shovqinlardan Himoya qilish maqsadida qo‘llaniladi?
386. SHovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlardan shaxsiy himoyalanish vositalarini sanab bering.
387. SHovqin, ultra- va infratovushlar va tebranishlarni o‘lchashda qanday asboblardan foydalaniladi?
388. “Elektromagnit maydon” tushunchasiga aniqlik kiriting.
389. Elektromagnit nurlanish qanday fizik ko‘rsatkichlar bilan tavsiflanadi?
390. Elektromagnit maydonning qanday manbalarini bilasiz?
391. Elektromagnit maydonning odam organizmiga ta’siri qanday?
392. Me’yoriy holatdagi elektromagnit maydon nima?
393. Elektromagnit nurlanishdan himoya qilish usullarini tavsiflanga va turlarini sanab bering.
394. Lazer nurlanishi qanday xosil bo‘ladi?
395. Lazer nurlanishining odam organizmiga ta’sirini tavsiflab bering.
396. Lazer nurlanishi qanday me`yorlashtiriladi?
397. Lazer nurlanishidan Ximoya usullari qanday?
398. Elektromagnit va lazer nurlanishidan shaxsiy ximoya vositalarini sanab bering.
399. Elektromagnit va lazer nurlanishini qanday asboblar yordamida o‘lchash mumkin?
400. Ionlashtiruvchi nurlanishlardan qanday himoya vositalari mavjud?
401. Ionlashtiruvchi nurlanishlardan qanday shaxsiy himoya vositalari mavjud?
402. Ionlashtiruvchi nurlanishlarni qanday asboblar yordamida o‘lchash mumkin?
403. SHaxsiy dozimetrlar nima?
404. Ionlashtiruvchi nurlanishlardan ximoya qiluvchi ekranlar qanday materiallardan tayyorlanadi? Insonning terisi qanday qatlamlardan iborat?
405. Jaroxatlanish deb nimaga aytiladi?
406. Elektr tokidan odamning jaroxatlanishiga nimalar sabab bo‘ladi?
407. Jarohatlanishning asosiy omili nima?
408. Odam organizmi elektr tokidan jaroxatlanishi xolatlari nima?
409. Elektr tokiningzarbalari darajasi qanday?
410. Izolyasiyalangan neytralli uch fazali tarmoqlarning xavfi nimadan iborat?
411. Uch fazali tarmoqqa ulanib qolish qanday bo‘ladi?
412. Bir fazali elektr tarmog‘ining xavfi qanday qonunga asosan ro‘y beradi?
413. Elektr qurilmalarining himoya vositalariga nimalar kiradi?
414. Ximoyalovchi erga ulash, ularning qurilmalari nima?
415. Yuqori kuchlanishdan past kuchlanishga o‘tish ximoyasida qanday usullar qo‘llaniladi?
416.CHaqmoq nima va undan muxofazalanish usullari qanday?
417. Elektr qurilmasida ishlovchilarga qanday talablar qo‘yiladi?
418. Ogoxlantiruvchi maxsus belgilar va plakatlar qay paytlarda foydalaniladi?
419. Elektr xavfsizligining chora-tadbirlarigga nimalar kiradi?
420. Texnika xavfsizlii bo‘yicha xonalar qanday klassifikasiyalanadi?
421. Elektr tokidan jaroxatlanganda birinchi navbatda qanday ishlar bajariladi?
422. Bosim ostida ishlaydigan idishlarning zich yopilganligi nima?
423. Ballonlarning ichki bosimi deganda nima tushuniladi?
424. Ortiqcha bosimdagi idishlara qanday talablar qo‘yiladi?
425. Idishlarning saqlash qurilmalarining qanday turlari bor?
426. Xavfsizlikni ta’minlash vositalariga nimalar kiradi?
427. Mashinalarnin xavfli zonalari qanday turlarga bo‘linadi?
428.Yuk ko‘tarish vositalarining xavfsizligi qanday ta’minlanadi?
429. Yonish jarayoni qanday yuzaga keladi?
430. Yonishni yuzaga keltiruvchi asosiy omillar nima?
431. Yonish jarayoning asosiy turlari qanday?
432. CHaqnash xarorati deb nimaga aytiladi?
433. Qattiq moddalarning yong‘inga xavfligi nima bilan ifodalanadi?
434. CHanglarning zichligi yong‘inga qanday ta’sirko‘rsatadi?
435. Sanoat korzonalari yong‘in va portlashgga xavfi bo‘yicha qanday kategoriyalarga ega?
436. Ishlab chiqarish korxonaladaggi yong‘in va portlashga qarshi kurash tadbirlari nimalardan iborat?
437. Texnologik jarayonlarda yong‘in xavfi nimalarga bog‘liq?
438. Yong‘inga qarshi kurash xizmatinin asosiy vazifalari nimalardan iborat?
439. HFX ning xuquqiy asosini nima tashkil etadi?
440. Asosiy mehnatni muxofaza qilishning davlat nazorat organlari.
441. Jamoat nazorati qanday vazifalarni o‘z ichiga oladi?
442. Ma’muriyat xavfsiz va sog‘lom ish sharoitlarini nimaga asosan tashkillashtiradi?
443. Mehnatni muxofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlariga nimalar kiradi?
444. Mehnatni muxofaza qilish qoidalarini buzganlikdagi javobgarlik qanday?
445. Ishlab chiqarishda jaroxatlanish va kasb kasalliklarini kelib chiqish sabablari qanday?
446. Ishlab chiqarishda baxsiz hodisa va kasb kasalliklarini o‘rganishning qanday usullari bor?
447. FVDTlarda ishlash xususiyatlariga nimalar kiradi?
448. Foydalanuvchiga xususiy komp`yuterning ta’siri qanday?
449. Yosh bolalar va o‘smirlarning o‘suvchi organizmiga tashqi faktorlar qanday ta’sir o‘tkazadi?
450. Kompyuterda ishlaganda zaxarli va xavfli faktorlargga nimalar kiradi?
451. Ko‘rishga salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi sabablar nima?
452. Turg‘un asabiy-psixologik buzulishlarga nimalar kiradi?
453. Asab tizimiga potensial ta’sirqanday ko‘rsatiladi?
454. Qanday muxofazalovchi chora-tadbirlarni qo‘llash mumkin?
455. EMM ta’siri oqibatlariga nimalar kiradi?
457. FVDT da EMM ta’siri qanday muxofazalanadi?
458.Yonuvchi chang mavjud bo‘lgan xonalarni havosini almashtirish.
459.Yonilg‘i va moylash materiallari xavfsizligi.
460.Ventilyatorlar turlari va ishlatilish sohalari.
461. Zararli moddalarning ta’siriga qarab turlarga bo‘linishig‘
462. Nafas olish organlari orqali ta’sir etuvchi zararli moddalar.
463. Zararli moddalarni tashishda xavfsizlik texnikasi.
464. Me’da ichak orqali ta’sir etuvchi zararli omillar.
465. Teri orqali ta’sir etuvchi zararli omillar.
466. Ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlar va ularning aahamiyati.
467. CHanglarning turlari.
468. CHanglardan kasallanish turlari.
469. Zararli moddalarni guruhlash.
470. Havo muhitini ifloslantiruvchi changlar.
471. Havo muhitini ifloslantiruvchi gazlar.
472. Havo muhitini ifloslantiruvchi suyuqliklar.
473. Inson organizmiga ta’sir etishiga ko‘ra zararli omillarning turlari.
474. Kanserogen moddalar, ularni tashish qoidalari.
475. Mutogen moddalar, ularni tashish qoidalari.
476. Umum toksik moddalar va ularni tashish qoidalari.
477. Mashinasozlik texnologiyasi, mashinasozlik ishlab chiqarish jihozlari va ularni avtomatlashtirish ishlarida hosil bo‘ladigan zararli gazlar.
478. Ishlab chiqarish korxonalaridagi havo muhitini yaxshilash chora va tadbirlari.
479. Kislotalar bilan ishlashdagi xavfsizlik qoidalari.
480. Ishqorlar bilan ishlashda xavfsizlik qoidalari.
481. Nafas olish organlarini agressiv moddalardan himoyalash.
482. Terini agressiv moddalardan himoyalash.
483. Organizmning shilliq qavatlarini agressiv moddalardan himoyalash.
484. Agressiv moddalardan laboratoriyada foydalanish qoidalari.
485. Agressiv moddalarni saqlash qoidalari.
486. Infratovush to‘lqinlarining inson salomatligiga ta’siri.
487. Infratovush to‘lqinlari ta’siridan himoyalanish chora-tadbirlari.
488. Lazer nurlarining inson organizmiga ta’siri.
489. Lazer nurlaridan himoyalanish.
490. Past haroratning inson organizmiga ta’siri.
491. Yuqori haroratning inson organizitga ta’siri.
492. Infraqizil nurlar va ularning ishlab chiqarish sharoitidagi manbalari.
493. Infraqizil nurlardan himoyalanish chora-tadbirlari.
494. Tabiiy yoritish va unga qo‘yiladigan talablar.
495. Sun’iy yoritish va unga qo‘yiladigan sanitar-gigienik talablar.
496. Sun’iy yoritgichlarning turlari.
497. Tabiiy yoritilganlik koeffitsieni va ularni oshirish talablari.
498. Yorug‘lik nurlarining inson organizmiga ta’sir qilishi.
499. Tabiiy yoritilganlikning me’yoridan ortib ketgan hollarda ko‘riladigan chora va tadbirlar.
500. Ishlab chiqarish korxona va tashkilotlarida yoritilganlikni tekshirish.