U. G‘afurov, Q. Sharipov

KICHIK TADBIRKORLIK SUBYEKTLARI
Jahon amaliyotida o‘zining faoliyat ko‘lami bo‘yicha xo‘jalik yuritish 
imkoniyatlari cheklangan tadbirkorlik subyektlarini ajratib olish tajribasi 
mavjud. Chunki ushbu tadbirkorlik subyektlari davlat tomonidan qo‘llab-
quvvatlanmasa, zarur shart-sharoitlar yaratib berilmasa, ular boshqa yirik 
korxonalar oldida raqobatdoshligini yo‘qotib, o‘z faoliyatini to‘xtatishga 
majbur bo‘ladi. Ular 
kichik tadbirkorlik
yoki 
kichik biznes subyektlari
deb yuritiladi. Kichik tadbirkorlik subyektlarini ajratishda dunyoda keng 
qo‘llaniladigan mezonlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin:
– ishlovchilarning o‘rtacha yillik soni;
– asosiy va aylanma mablag‘lar hajmi;
– foyda (daromad) hajmi;
– mahsulot sotishdan yalpi tushum va boshqalar.
O‘zbekistonda kichik tadbirkorlik subyektlari faoliyat turi va ushbu 
soh
a
da ishlovchilar soniga qarab belgilanadi. 
1
2
3

---

26
Korxonaning asosiy faoliyat turi
– hisobot davri yakunlari bo‘yicha 
umumiy realizatsiya qilish hajmidagi tushum ulushi ustunlik qiladigan 
faoliyatdir.
Misol uchun bir korxonada ishlab chiqarish, transport xizmati ko‘r-
satish, mulkni ijaraga berish faoliyatlari olib borildi deylik. Hisobot yilida 
korxonada umumiy realizatsiya qilish hajmidagi tushumda faoliyat turlari 
bo‘yicha ulush quyidagicha bo‘ldi:
Faoliyat turlari
Yalpi tushum,
ming so‘mda
Ulushi, %
Ishlab chiqarish
250 000
53,2
Transport xizmati ko‘rsatish
135 000
28,7
Mulkni ijaraga berish
85 000
18,1
Jami
470 000
100
Bundan ko‘rinadiki, hisobot yilida korxonaning asosiy faoliyat turi 
ishlab chiqarish hisoblanadi.