U. V. G‘afurov, B. E. Mamarahimov, Q. B. Sharipov, F. O. Otaboyev

1-jadval 
Ayollarning ish bilan bandligi muammosini o‘rganishda turlicha o‘zaro 
bog‘liq nazariyalaridan foydalanish
5
«Qo‘shimcha ishchi» nazariyasi 
«Rad etilgan ishchi» nazariyasi 
Ishsizlikning yuqori foizi turmush qurgan 
ayollarning mehnatdagi ishtiroki hissasining 
oshib borishiga olib keladi. CHunki, ularning 
yerlari ishsiz bo‘lgan chog‘da oilani ta’minlash 
uchun ayollarga ishlashga to‘g‘ri keladi. 
Demak, turmush qurgan ayolning ishga kirish 
borasidagi qarori nafaqat ish haqi, balki 
oilaning umumiy daromadiga bog‘liq bo‘ladi. 
Agar yuqori darajadagi ishsizlik yerlar uchun 
ishlashga kam imkoniyat qoldirsa, u holda 
ayollarning ishlash ehtimoli oshadi. 
Bandlikning yuqori darajasi turmush qurgan 
ayollar 
mehnatdagi 
ishtiroki 
hissasining 
pasayishiga olib keladi. Chunki, boshqa 
sharoitda ish qidirishi mumkin bo‘lgan 
kishilarning hafsalasi pir bo‘ladi va mehnat 
resurslarining 
miqdori 
pasayadi. 
YA’ni, 
turmush qurgan ayollarning ishga kirish 
qarorini belgilovchi omil bo‘lib oilaning 
daromadi emas, balki mehnat bozorining 
torligi hisoblanadi. Bozor qanchalik tor bo‘lsa, 
ayollarning ish topishga harakat qilishi 
shunchalik kam ehtimolga ega bo‘ladi.
4
Jumladan: Borisov E.F. Ekonomicheskaya teoriya: ucheb. – 2-e izd., pererab. i dop. – M.: TK Velbi, Izd-vo 
Prospekt, 2005. 
5
Jadval quyidagi manba asosida tuzilgan: Pindayk Robert, Rubinfeld D. Mikroiqtisod. – Oliy o‘quv yurtlari uchun 
qo‘llanma. – T.: «Sharq», 2002. – 11-13-b. 

---

11 
Bu nazariyalardan qay biri to‘g‘riligini tekshirish maqsadida AQSHning 
turli shaharlarida ishsizlar umumiy soniga nisbatan turmush qurgan ayollarning 
bandlik darajasini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar o‘rganib chiqilgan. Tadqiqotlar 
ishsizlikning yuqori darajasi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar umumiy 
sonidagi ulushining pastligi bilan bog‘liqligini ko‘rsatgan. Xususan, ishsizlar 
umumiy sonining 1%ga o‘sishi turmush qurgan ayollarning ishlovchilar tarkibidagi 
ko‘rsatkichini 1,4%ga pasayishiga olib keladi. Shunday qilib, bu o‘rinda 
ma’lumotlar «Rad etilgan ishchi» nazariyasini tasdiqlaydilar.