Üç dağ qoynunda yatan Tarovlum Kitab, dünyasını dəyişmiş tarovluların



Yüklə 7,55 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə37/44
tarix31.01.2017
ölçüsü7,55 Mb.
#6983
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44

233
  
 
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
234
  
 
Qulammirz
ə
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
235
  
M
ə
ns
um Mehdi oğlu Quluyev
 
 
1890-
cı  ildə
  Tarovlu  k
ə
ndind
ə
 
kolxozçu  ailə
sind
ə
  ana-
dan olub. 1970 ci ild
ə
 
dünyasını dəyişib. Yaşadığı 80 illik 
ömür  tarixini  halallıqla  başa  vurub.  Zə
hm
ə
tk
əş,  mə
rd, 
mübariz,  qo
naqp
ə
rv
ə
r, 
əliaçıq  insan  olub.  Mənsim  kişi, 
Az
ə
rbaycan  v
ə
t
ə
np
ə
rv
ə
rl
əri  üçün  təcrübə
  m
ə
kt
ə
bidir, 
onun  keçdiyi  həyat  yolu,  onun  igidliyi  unudulmamalı  xati
-
r
ə
l
ə
r
ə
  h
ə
kk  edilm
ə
lidir.  1905-1906,  1917-1920-ci  ill
ə
rd
ə
 
erm
ə
nil
ərin  törə
tdikl
əri  qırğınlardan  danışaraq  bizə
  m
ə
s-
l
ə
h
ə
tl
ə
r  ver
ərdi:  “Deyərdi  ki,  heç  vax
t  erm
ə
nil
ə
r
ə
 
arxayın 
olmayın,  ə
ll
ə
rin
ə
 
fürsət  düşə
n  ki
mi  bizi  qırmağa,  torpaq
-
larımıza  sahib  çıxmaq  arzusunu  hə
ya
ta  keçirmə
k  ist
ə
-
y
ə
c
ə
kl
ər. Heç vaxt ermə
nil
ərin başımıza gə
tirdikl
ə
ri oyun-
ları  unutmayın».  (15.09.1993  Mehdiyev  Nü
ma
yişin  xatirə
 
d
ə
ft
ə
rind
ə
n).  
 
 
B
ə
bir M
ənsum oğlu Mehdiyev
 
 
1934-
cü  il  may  ayının  1
-d
ə
  Tarovlu  k
ə
ndind
ə
  anadan 
ol
muşdur.  O  Tarovlu  kə
nd  s
ə
kkizillik  natamam-orta  m
ə
k-
t
ə
bini  bi
tirmişdir.  Bakı  şə
h
ə
rin
ə
  g
ə
l
ə
r
ə
k  kooperativ  texni-
kumuna  daxil  olub.  Texnikumu  bitirdikd
ə
n  sonra  k
ə
nd
ə
 
qayıdıb  və
  ora
da  açılan  dükanda  işlə
yib.  1952-ci  ild
ə

Qubadlı  rayon  is
tehlak  c
ə
miyy
ə
tind
ə
  t
ə
s
ərrüfat  malları 
anbarının müdiri və
zif
ə
sind
ə
 
çalışıb. 1993
-
cü il, avqustun 
31-d
ə
-
rayon  işğal  olunduqdan  sonra,  Sumqayıt  şə
h
ə
rin
ə
 
p
ə
nah g
ə
tirib. 2002-ci ild
ə
 
dünyasını dəyişib.
 
* * * 
«Gözəgörünmə
z  ola  bils
əydim  qadağan  olunmuş  sə
r-
h
ə
dl
əri aşardım, mə
n
ə
 aid olan v
ə
t
ə
nim
ə
-ata yurduma ge-
d
ə
rdim v
ə
 
uşaqlıq illə
rind
ə
 
olduğu kimi, ayaqlarımı cızan, 
yaralayan tikanlıqlara baxmayaraq, birnə
f
ə
s
ə
 K
ərt dağının 
ə

yüksə
k  zirv
ə
sin
ə
 
çıxardım,  oradan  yetim qalan  kə
ndi-
miz
ə
  baxaraq,  m
ə
n  g
əldim»–
dey
ə
 
hayqırar,  sonra  isə
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
236
  
k
ə
nd
ə
 
enib  atamın,  sevdiklərimin,  yaxınlarımın  mə
zar-
larını ziyarə
t ed
ə
rdim. 
Daha  sonra  yavaş
-
yavaş  gülləri,  çiçə
kl
ə
ri  iyl
ə
y
ə
-iyl
ə
y
ə
 
bu
lağa  enə
rdim, 
əl  üzümü  yuyub  uzanardım,  heç  oyan
-
mamaq şə
rtil
ə
 
yatardım. Belə
c
ə
,  v
ə
t
ə
nd
ə
 
gözlə
rimi 
ə
b
ə
di 
olaraq  yu
mardım.»  (Mehdiyev  Nümayişin  sağlığında 
dedikl
ə
rind
ə
n). 
 
Nümayiş Mənsum oğlu Mehdiyev
 
 
1939-
cu il martın 14
-d
ə
  Ta-
rovlu  k
ə
ndind
ə
 
kolxozçu  ailə
-
sind
ə
  ana
dan  olmuşdur.  O 
Qu
badlı  rayon  orta  mə
kt
ə
bini 
bitirmişdi,  1956
-ci  ild
ə
  Sum-
qayıt  şə
h
ə
rin
ə
  g
ə
l
ə
r
ə
k  texniki 
pe
şə
  m
ə
kt
ə
bin
ə
 
daxil  olmuş
-
dur.  M
ə
kt
ə
bi  bitirdikd
ə
n  sonra 
ə
m
ə
k  f
ə
aliyy
ə
tin
ə
  Boruyayma 
zavodunda 
f
ə
hl
ə
 
işlə
m
ə
kl
ə
 
baş
la
mışdır.  1
960-
cı  ildə
  Ta-
rov
luya qayıdaraq iki il «So
vet 
Az
ə
r
baycanı»  kolxozunda  sü
-
rücü  iş
l
əmişdir.  1962
-ci  ild
ə
 
Çardaxlı  sovet
liyind
ə
  sovet 
s
ə
drinin  katibi,  sonra  is
ə
  sovet  s
ə
dri  v
ə
zif
ə
sin
ə
  t
ə
yin 
edilmişdir.  1985
-1992-ci  ill
ə
rd
ə
 
Çardaxlı,  Tarovlu,  Xə
l
ə
c, 
Əyin,  Aşağı  Cibikli,  Yuxarı  Cibikli,  Xallava,  Aşağı  Xo
-
camsaxlı,  Yuxarı  Xo
cam
saxlı.  Mehrili  kə
ndl
ə
rini  birl
əş
-
dir
ən  vahid  kolxozun  daxil  olduğu  «Sovet  Azərbaycanı» 
sovxozuna r
ə
hb
ərlik etmişdir. 1992
-ci ild
ən Qubadlı rayon 
tütün tə
da
rükü mə
nt
ə
q
əsinin mü
diri t
əyin edilmişdir. O da, 
dig
ə
r  h
ə
mk
ə
ndlil
ə
ri  kimi,  1993-
cü  il  avqustun  31
-d
ə
 
doğ
-
ma  el-
obasını  tə
rk  etm
ə
k  m
ə
cburiyy
ə
tind
ə
 
qalmışdır. 
Sum
qayıt  şə
h
ə
rin
ə
  p
ə
nah  g
ə
tir
ən  Nümayiş  Mehdiyev 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
237
  
Qubadlı rayon, şə
hid ail
ə
l
ə
ri c
ə
miyy
ə
tinin s
ə
dri t
ə
yin edil-
mişdir. 2008
-ci ild
ə
 
dünyasını dəyişmişdir. 
 
Qubadlı rayonunun tanınmış və
 
hörmətli ağsaqqalların
-
dan  olan  Nümayiş  Mehdiyevin  müxtə
lif  ill
ə
rd
ə
 
yazdığı 
xatir
ə
  d
ə
ft
ə
rind
ən ayırmalar: «Rə
hb
ə
rlik  etdiyim  on  k
ə
nd-
d
ə
n ibar
ət «So
vet Az
ərbaycanı» sovxo
zunun 
ərazisi dağ
-
lıq  də
my
ə
  sah
ə
d
ə
  yerl
əşirdi.  Sovxozda  altı  yüz  əlli  baş 
cins  mal-qara  sax
lanılır,  hər  il  dörd  yüz  ton  taxıl  tədarük 
olunurdu. Dövlə
t
ə
 h
ər gün səkkiz yüz
-
doqquz yüz litr süd 
t
ə
hvil  verilirdi.  1986-
cı  ilin  may  ayında  Ermə
nistan  Res-
publ
ikasının  Qafan  və
  qon
şu  Zey
v
ə
  k
ə
ndind
ə
n  g
ə
l
ə
n  bir 
d
ə
st
ə
 
nümayə
nd
ə
nin  m
ə
niml
ə
 
görüş
m
ə
k  ist
ə
dikl
ə
rini  bil-
dirdil
ə
r. M
ən onlarla görüşüb gəliş
l
ə
rinin m
ə
qs
ədini öyrə
n-
m
ə
k  ist
ədim.  Onlar  görüş  za
ma
nı  mə
n
ə
  bildirdil
ə
r  ki, 
Erm
ənistan  hökumə
ti  q
ə
rar  verib  ki,  ara
mızda  olan  tor
-
paqlara  yenid
ə
n  s
ə
rh
ə
d  qoyulsun.  M
ən bir ağ
saqqal  kimi 
onları  başa  saldım  ki,  siz  nə
 
danışırsınız,  nə
  s
ə
rh
ə
d  n
ə
 
torpaq? B
ə
y
ə
m s
ə
rh
ə
d yoxdur, bu n
ə
 
söhbə
tdir? 
Onlar  inad  etdil
ər  ki,  bu  iş  başlanmalıdır.  Mə
n  d
ə
rhal 
rayon  r
ə
hb
ə
rliyin
ə
  bu  bar
ə
d
ə
  x
ə
b
ə
r  verdim.  Komissiya 
yara
dıldı  və
  Zor  k
ə
ndi  il
ə
 
30-35  km
  m
ə
saf
ə
d
ə
  yerl
əşə

Novlu  k
ə
ndi  ara
sında  olan  sə
rh
əd  zolağı  də
qiql
əşdirildi. 
S
ə
rh
ə
d  x
ə
ttinin  t
ə
yin  edilm
ə
sind
ə
  saxta  x
ə
rit
ə
l
ə
rd
ə
n  isti-
fad
ə
  ed
ə
n  erm
ə
ni  t
ə
r
əfi  heç  bir  metr  də
  torpaq 
ə
ld
ə
  ed
ə
 
bilm
ə
di.  Ancaq  Az
ə
rbaycan  r
ə
hb
ə
rl
ərinin  kömə
yi  il
ə
,  yerli 
əhalinin etirazlarına bax
ma
yaraq, rayonun Çayzə
mi sah
ə
-
sind
ə
  60-70  hektar  olan  V
əli  düzü  sahə
si  erm
ə
nil
ə
r
ə
 
bağışlandı.
 
1988-
ci ilin soyuq aylarından başlayaraq Ermə
nistanda 
ya
şayan  soydaşlarımız  qovulmağa  başlandı.  Onlar  soy
-
daş
la
rımızın əmlakını ə
lind
ən alır, özlə
rini t
əhqir edir, dö
-
yür  və
  incidirdil
ər.  Bu  işlərin  başında  duran  təşkilatçı
-
lardan biri qan
içə
n Hamlet idi. 30-
32 yaşlı arıq, cansız bir 
erm
əninin  törə
tdiyi  pis 
ə
m
ə
ll
ə
r  n
ə
tic
əsiz  qalmadı.  Döyüş 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
238
  
zamanı  onun  ə
lind
ə
 
qrantamyot  partladı  və
  o  tik
ə
-tik
ə
 
oldu. Allah ona l
ə
n
ə
t etsin. 
Keçmiş Azə
rbaycan r
ə
hb
ə
rliyinin 
ən böyük sə
hvi ondan 
ibar
ət oldu ki, qaçqınları Qarabağa yerləşdirmə

ə
v
ə
zin
ə

Ba
kıya,  Sumqayıta  yönə
ltdil
ə
r.  1988-ci  ild
ə
n  erm
ə
nil
ə
rl
ə
 
bi
zim  aramızda  olan  münasibə
tl
ə
r  pisl
əşmə
y
ə
 
başladı. 
Onlar biz
ə
 h
ə
d
ə
-qorxu g
əlir, Qarabağı almalıyıq deyirdilə
r. 
H
ə
min ilin sonunda bizim fermada h
əkim işlə
y
ə
n B
ə
rxudar 
adlı  bir  cavan  oğlanı  Qafan
-Gorus  yolunun  28-ci  kilo-
metrliyind
ə
 
gül
l
ə
l
ə
dil
ə
r.  Biz  onun  c
ə
s
ədini  çox  çə
tinlikl
ə
 
geri  ala  bildik.  Ancaq  b
ə
zi  t
əşkilatlar,  o  cümlə
d
ən  Dövlə

T
əhlükə
sizlik  Komit
ə
si 
ə
m
əkdaşları  məni  çağırıb  belə
 
işlə
r
ə
 
qarışmamaq haq
da x
ə
b
ərdarlıq etdi.
 
Az
ərbaycanlılar  Ermənistandan  çıxarıldıqdan  sonra 
s
ə
rh
əd bölgə
sin
ə
 7-ci ordunun hiss
ə
l
ə
ri yerl
əşdirildi. Bizim 
zonaya  30  n
ə
f
ə
r  rus 
ə
sg
ə
ri  s
ə
rh
ə
dd
ə
  n
ə
zar
ə
t  etm
ə

m
ə
qs
ə
di  il
ə
  yerl
əşdirilmişdi.  Biz  onlara  ə
limizd
ə
n  g
ə
l
ə

yaxşılığı  etsə
k  d
ə,  onların  komanda  heyə
tinin  erm
ə
ni 
meylliliyi  diqq
ə
td
ən  qaçmırdı.  1989
-cu  ild
ə
  Novlu  sov-
xozunda  erm
ə
ni  mill
ə
t
çi
l
ə
ri
nin  törə
tdiyi  v
əhşilik,  növ
b
ə
ti 
h
ə
d
ə
fin biz
ə
 
qarşı çevrilməsi üçün bir işarə
 idi. S
ə
rh
ə
dd
ə
 
yerl
əşən  fermaya  hücum  edə
n  erm
ə
nil
ə
r  ilk  d
ə
f
ə
  olaraq 
bir, ikinci d
ə
f
ə
 
beş baş, üçüncü də
f
ə
 ic
ə
 
iyirmi altı baş cins 
mal-
qaranı  apardılar.  Bizim  şi
kay
ə
tl
ə
rimiz
ə
  v
ə
 
yuxarılara 
vurduğumuz  teleqramlara  baxma
yaraq,  d
ə
y
ən  ziyanı 
özümüzə
 
ödə
tdirdil
ə
r. 
1990-
ci  il  yanvarın  20
-d
ə
 
Bakıda  törə
dil
ə
n  faci
ə
d
ə

sonra,  s
ə
rh
əd  zonalarında  və
ziyy
ə
t  daha  da 
mürə
kk
ə
b-
l
əşdi. Erməni silahlılarının hücumu ara vermirdi. 1990
-
cı il 
aprelin 9-
da Çayzəmi fermasından evə
 g
ə
l
ə
rk
ə
n on n
ə
f
ə

erm
əni  silahlısı  bizi  atəşə
  tutdu.  Hadis
ə
  yerind
ə
  iyirmi 
yaşlı  Şirzad  Hə
s
ənov  şə
hid  oldu.  M
ən  ağır  yaralandım, 
Kolxozun partkomu is
ə
 
əl barmaqlarından ikisini itirdi.
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
239
  
Bizim  bir  amalımız  var  idi.  Nə
  olursa  olsun,  rayondan 
çıx
ma
yaq, torpağımızı qoruyaq, orada yaşayaq, yara
daq. 
Öz  ata
-baba  v
ə
  t
ə
z
ə
c
ə
 
şəhid  verdiyimiz  övladlarımızın 
q
ə
birl
ə
rini qoruyaq. Lakin 1993-
cü il avqustun 31
-d
ə
 Xan-
lıq  kə
ndi  istiqam
ə
tind
ə
n  erm
ə
nil
ər  hücuma  keçdi.  Axşam 
saat dörd
-
beş radə
l
ə
rind
ə
 m
ən Qubadlıdan çıxdım.
 
Erm
ə
nil
ə

ə
srin 
ə
vv
ə
ll
ə
rind
ə
 
qarşılarına  qoyduğu  planı 
axır ki, yerinə
 yetirdil
ər. Onların bu məkrli planı Rusiya ha
-
kim dair
ə
l
ə
rinin s
ə
yl
ə
ri n
ə
tic
ə
sind
ə
 h
əyata keçirildi.
 
K
əndimizin  hörmətli  ziyalılarından  olan  Nüsrə
t  H
ə
s
ə
-
nov,  İdris  Qə
dimaliyev,  M
ə
d
ət  Bağırov,  Ziyadxan  Şah
-
bazov, Əli Qədimalıyev, 
Suraya  Q
ədimalıyeva artıq haqq 
dünyasına  qovuşublar.  Allah  onlara  rə
hm
ə
t  etsin.  K
ə
nd 
ağsaqqalrından
  Quluyev  M
ə
nsim,  Allahyarov  R
ə
him,  Al-
lah
yarov Atakişi, Kə
rimov H
əşim, Kə
rimov B
əşir, Quluyev 
Ə
v
ə
z,  Quluyev  Qayta
ran,  Şahbazov  Hə
s
ənalı,  Şahbazov 
İsrafil,  Mə
mm
ə
dov  Sa
leh,  Süleymanov  Atakişi,  Süley
ma-
nov  İmamalı,  Almə
mm
ə
dov  Xanlar,  Alverdiyev  Tarverdi, 
Ağalarov  Lə
tif,  Quluyev  Ab
bas,  Hüseynov  Hümbə
t,  Q
ə
-
dima
lıyev  Qədimalı,  Cə
milov  C
ə
mil,  Camalov  K
ə
r
ə
m, 
Camalov Aslan,  Alverdiyev Barat, Şah
ba
zov Ağə
li,  Mika-
yılov  Behbud,  Mikayılov  Şahverə
n,  Q
ədimalı
yev  Qulu-
hüseyn,  Fə
rhadov  Xan
ə
hm
ə
d,  Alverdiyev  T
ə
hm
ə
z  kimi 
kişilə
r  d
ə
 
son  on  beş  ildə
 
dünyalarını  dəyişib
l
ə
r.  Allah 
onlara r
ə
hm
ə
t etsin! 
K
əndimizin  çox  gözə
l  ad
ə
t-
ə
n
ə
n
əsi  var  idi.  Böyüklə
r
ə
 
hörmə
t  edilir  v
ə
  onlardan  m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ər  alınardı.  Atam 
dey
ə
rdi  ki,  bizim  k
ə
ndd
ə
 
üç  nə
f
ə
r-K
ə
rb
əlayı  Mə
h
ə
mm
ə
d, 
K
ə
rb
əlayı  Mütə
llim  v
ə
  K
ə
rb
əlayı  Şahbaz  altı  ay  ə
rzind
ə
 
müqə
dd
ə
s  ziyar
ə
t
ə
  gedib  g
ə
libl
ə
r.  K
ə
ndimizd
ə
 
bu  üç 
n
ə
f
ərin böyük nüfuzu və
 
hörməti olub.”
 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
240
  
 

___________________
________Üç dağ qoynunda yatan T
arovlum 
 
 
241
  
Ə
stan Qaytaran 
oğlu
 Cavadov 
 
1920-ci ild
ə
 Tarovlu k
ə
ndind
ə
 anadan olub. 
İ
btidai t
ə
h-
silini do
ğma
 k
ə
ndind
ə
 
alıb.
 1949-1952-ci ill
ə
rd
ə
 h
ə
rbi xid-
m
ə
td
ə
 olub. 
Süleymanova
 Sitara 
Abış
 
qızı
 il
ə
 ail
ə
 qur
muş
-
dur.  Uzun 
müddə

«
Sovet  Az
ərbaycanı»
  kolxozunda  an-
bardar, briqadir, ferma 
müdiri
 v
ə
zif
ə
sind
ə
 
işləmişdir.
 Halal 
z
ə
hm
ə
til
ə
 dolanan 
Ə
stan Cavadov k
ə
ndin 
nüfuzlu
 
ağs
aq-
qalla
rın
dan biri 
olmuşdur.
 O al

 
övlad
 
atası
 
olmuş,
 1974-

 ild
ə
 
dünyasını
 d
əyişmişdir.
  
*** 
 Q
ə
m  yey
ə
n,  k
ə
d
ə
r
ə
 
bürünə
n  yurdunda  kiml
ə
rs
ə
  bu 
dün
yada 
savaşa
 
qalxdı
.  S
ə
n
ə
  is
ə
 
hövsə
l
ə
,  s
ə
br  hissl
ə
ri 
üstün
  g
ə
ldi, 
İnqilab
 
kişi

Keçilmə
z  yollardan 
keçib
  g
ə
l-
mis
ə
n,  tarixi  ya
şadaraq
 
özün
  tarix
ə
 
dönə

kişilə
rd
ə
ns
ə

İnqilab
 
kişi.
 
Üzün
d
ə

tökülür
 nur, qaynar bir bulaqsan gur.  
 
İnqilab
 Qaytaran 
oğlu
 Cavadov 
 
1944-

  il  iyul 
ayının
  1-d
ə
 
Tarovlu k
ə
ndind
ə
 
kolxozçu
 ail
ə
-
sind
ə
  anadan  olub.  Orta  t
ə
h-
silini  k
ə
nd  ax
şam
  orta  m
ə
kt
ə
-
bind
ə
  al
mış

ə
m
ə
k  f
ə
aliyy
ə
tin
ə
 
k
ə
nd 

ka
nında
 
satıcı
 
işlə
m
ə
k-
l
ə
 
baş
la
mışdır.
  Erm
ənistanın
 
Qafan 
şə
h
ə
rind
ə
 
sürücülük
  pe-
şə
sin
ə
 
yiy
ə
l
ə
ndikd
ə

sonra 
doğ
ma k
ə
ndin
ə
 
qayıdaraq
 
«
So-
vet  Az
ərbaycanı»
  kolxozunda 
sürücü
 
işləmişdir.
  G
ə
nc 
yaşla
-
rından
  z
ə
hm
ə
t
ə
  qa

lan 
İnqilab
 
1964-

 ild
ə
 Mehdiyeva Valid
ə
 M
ə
nsum 
qızı
 il
ə
 ail
ə
 h
əyatı
 
qurub.  O  1964-1967-ci  ill
ə
rd
ə
  Moskva 
şə
h
ə
rind
ə
  h
ə
rbi 

El
şad Eyvazov_____________________
______________________ 
 
 
Yüklə 7,55 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   44




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin