Учебное пособие для студентов, обучающихся по направлениям подготовки 5310900 «Метрология, стандартизация и менеджмент качества продукции»

1.7.1-rasm. Fizik-kimyoviy o'lchovlarning tuzilishi
Fizik-kimyoviy o'lchovlarning yana bir o'ziga xos xususiyati - ma'lum bir muhitda bir komponentning mikrokonsentratsiyasi va makrokonsentratsiyasini aniqlash uchun turli xil usullar va asboblardir. Bu erda bu atama aralashmadagi komponentning nisbiy tarkibiga qarab, bir qator hollarda butunlay boshqacha yondashuvlardan foydalanish kerakligini anglatadi. Taxminiy hisob-kitoblarga ko'ra, 1 sm3 gazda taxminan 2,6 × 1019 zarracha mavjud. Suyuq va qattiq jismda bu qiymat bir necha marta kattaroqdir. Shunga ko'ra, har xil turdagi aralashmalardagi ma'lum bir moddaning tarkibini o'lchashga oid har xil muammolarni hal qilish uchun 1019-1023 marta o'zgaruvchan miqdorlarni o'lchash moslamasi bo'lishi kerak. Aksariyat komponentlar uchun bu vazifa qiyin. Darhaqiqat, bunday analizatorni amalga oshirish uchun, bir tomondan, alohida zarrachalar hisoblagichiga ega bo'lish kerak bo'lsa, ikkinchi tomondan, 10-19-10 nopoklik darajasi bilan o'ta toza moddalarni o'lchash uchun vositaga ega bo'lish kerak. -23. Shubhasiz, bunday o'lchovlar butunlay boshqa vazifalarni ifodalaydi va ularni hal qilish uchun, agar iloji bo'lsa, butunlay boshqacha yondashuvlardan foydalangan holda.
Test savollari va amaliy topshiriqlar
Fizik-kimyoviy o'lchovlarning boshqa o'lchovlar, masalan, elektro-radio o'lchovlari, akustik o'lchovlar, termotexnik o'lchovlar va boshqalar o'rtasidagi farq nima?
1. Fizikaviy va kimyoviy o'lchovlar doirasi.
2. Arximed tarixi haqida nimalarni bilasiz?
3. Fizik-kimyoviy o‘lchovlar qaysi sohalarda qo‘llaniladi?
4. Nima uchun keyingi yillarda fizik-kimyoviy o‘lchovlarga ko‘proq e’tibor berildi?
5. Fizikaviy va kimyoviy o'lchovlarga xos bo'lgan kundalik hayotning 5 ta o'lchov vositalarini sanab o'ting.
6. O‘lchovlarning mohiyatini aytib bering.
7. Fizikaviy va kimyoviy o‘lchovlar kundalik hayotda qanday o‘rin tutadi?
8. Fizikaviy va kimyoviy o‘lchovlar qayerda amalga oshiriladi?
9. Fizik kattaliklarning tasnifini chizing.
10. Fizikaviy va kimyoviy o'lchovlar kursining maqsadi va vazifalari nimadan iborat.
11. Mahsulot sifatini nazorat qilish va boshqarishda fizik-kimyoviy o'lchovlarning o'rni.
12. O'lchov turlari va usullarini sanab o'ting.
13. O‘lchov asbobi nima?
14. O‘lchov vositalarini konstruksiyasi bo‘yicha tasniflang.
15. Fizik miqdorning ta’rifini bering. Fizik miqdorlarga misollar keltiring.
16. O'lchov usullarini tasniflash mezonlari qanday?
17. Xatolar qanday belgilar bilan tasniflanadi?
18. Fizikaviy va kimyoviy o'lchovlarning mohiyati
19. Fizikaviy va kimyoviy o‘lchovlar tuzilishini chizing.
20. To'liq bir kun ichida olgan o'lchovlar sonini aniqlang.
21. Fizikaviy va kimyoviy o'lchovlarda qanday umumiy o'lchov asboblari qo'llaniladi?
22. O'lchov moslamasi va o'lchash moslamasi o'rtasidagi farq nima?
23. Standart va o‘lchov o‘rtasidagi farq nima?
24. Fizik-kimyoviy usullar haqida tushuncha, ularning klassik kimyoviy usullarga nisbatan afzalliklari va kamchiliklari.
25. Fizikaviy-kimyoviy analizdagi xatolarning turlari, manbalari va xarakteristikalari.
26. Fizik-kimyoviy o‘lchovlarni o‘tkazish bosqichlari ketma-ketligini belgilang: 1. O‘lchov 2. Namuna tayyorlash 3. Tahlil natijalarini qayta ishlash 4. Namuna olish 5. Reaktivlarni tayyorlash.