Учебное пособие по курсу "Электрические измерения и инструменты" написано по типовой программе разработанной на основе Государственных

Dinamometrlarning turlari
[19]
 
8.38-rasm. Turli rusmdagi dinamometrlarning umumiy ko‘rinishi 

---

131 
8.39-rasm. DIN-1 rusumli elektronli dinamometrlar. 
8.40- rasm. DM-MG4 rusumli uzayishga va siqilishga ishlaydigan 
elektronli dinamometrlar. 
8.41-rasm. DE-5,0-0,5 rusumli elektronli dinamometrlar. 
 
 

---

132 
8.4-jadval 
DE elektronli dinamometrlarning texnik tavsiflari: 
Modeli
DE 0,5 - 0,5
DE 1,0 - 0,5
DE 2,0 - 0,5
O‘lchashning eng katta 
poyoni(chegarasi), N 
500
1000
2000
O‘lchashning eng kichik 
poyoni(chegarasi), N 
2,5
5
10
Aniqlik sinfi 
0,5 
Bo‘linma qiymati (diskretligi), 
N 
0,5
1
2
Asosiy xatolikning ruxsat 
etilgan poyoni(chegarasi), N 
2,5
5
10
Ishchi haroratlarning poyoni 
(chegarasi) 
-10 ... +40 
o
C 
Elektr ta’minotining 
kuchlanishi 
187 ... 242 V 
Iste’mol quvvati, ....dan ko‘p 
emas 
5 VA 
CHiziqli o‘lchamlari, m 
0,38x0,2x0,1 
Massasi, ... kg dan ko‘p emas 
5 
Tashqi jihozlarning ulanishi
RS232 interfeysi orqali
Modeli
DE 5,0 - 0,5
DE 10 - 0,5
DE 20 - 0,5
DE 50 - 0,5
O‘lchashning 
eng katta 
poyoni 
(chegarasi), N 
5000 N 
10000 
20000 
50000 

---

133 
 
8.4-jadvalning davomi 
O‘lchashning eng 
kichik poyoni 
(chegarasi), N 
25 N 
50 
100 
250 
Aniqlik sinfi 
0,5 
Bo‘linma
qiymati 
(diskretligi), N 
5 N 
10 
20 
50 
Asosiy xatolik-
ning ruxsat 
etilgan poyoni 
(chegarasi), N 
25 N 
50 
100 
250 
Ishchi haroratlar-
ning poyoni 
(chegarasi) 
-10 ... +40
o
C 
Elektr 
ta’minotining 
kuchlanishi 
187 ... 244 V 
Iste’mol quvvati, 
....dan ko‘p emas 
5 VA 
Chiziqli 
o‘lchamlari, m 
0,38x0,2x0,1 
Massasi, ... kg 
dan ko‘p emas 
5 
Tashqi
jihozlarning 
ulanishi
RS232 interfeysi orqali 
 

---

134 
Vibrometr-
bu turli ob’ektlarning sinusoidal tebranishlar amplitudasi va 
chastoasi, vibrotezligi, vibrotezlanishini qaydlash va rostlash uchun mo‘ljallangan 
uskuna(asbob)dir. Xususan, vibrometrlar temirbeton buyumlarni ishlab chiqarishda 
betonli aralashmalarni zichlash uchun qo‘llanadigan vibrojihozlarning titrash 
parametrlarini o‘lchash uchun foydalaniladi.
Titrash parametrlarini o‘zgartirish usullarining quyidagilarini farqlashadi: 
Optik; Pezoelektrik; Induktsion; Inertsialli. 
 
Vibrometrlar 
Vibrometrlarning turlari
[18]
 
8.42-rasm. Ishlab chiqaruvchilar: Fluke Corporation Metrix Instrument 
Co. PCE Instruments PVF "Vibro-Sentr" ning barcha ishlab chiqaruvchilari 
8.43-rasm. PCE VT 250 rusumli vibrometri

---

135 
8.44-rasm. DPK-Vibro vibrometri
8.45-rasm. Metrix VM3800 vibrometri 
 
8.2.4 Mexanik kattaliklarni o‘lchash. 
Mexanik kattaliklarni o‘lchash 
bo‘yicha sxemalarni o‘rganish. 
Magnit elastik o‘zgartkichlarning konstruksiyalari xilma-xil. Ularni quyidagi 
ikkita asosiy guruhga ajratish mumkin: 1) mexanik kuchlanish ta’sirida 
materialning magnit singdiruvchanligi faqat bitta yo‘nalish bo‘ylab o‘zgaradi(8.46-
rasm, a); 2) mexanik kuchlanish ta’sirida materialning magnit singdiruvchanligi 
o‘zaro perpendikulyar yo‘nalishlarda o‘zgaradi (8.46-rasm, b). Birinchi guruh 
magnit elastik o‘zgartkich magnit o‘tkazgichi energiya isrofini kamaytirish 
maqsadida yupqa elektrotexnik tunukalardan yig‘iladi. Magnit elastik sezgirlik 
maksimal qiymatga ega bo‘lishi uchun magnit o‘tkazgich to‘yinishi sohasida 
ishlashi lozim bo‘ladi. 

---

136 
Ikkita induktiv 
g‘altagi 
o‘zaro 
perpendikulyar 
joylashgan 
transformator prinsip(tamoyil)ida 
ishlaydigan 
magnit 
elastik 
o‘zgartkichlarda (8.46 - rasm, b) g‘altak bo‘lmaydi. Magnit o‘tkazgichga mexanik 
kuchlanish berilganda uning magnit singdiruvchanligi o‘zgarishi natijasida g‘altak 
o‘ramlarini kesib o‘tayotgan magnit oqimi o‘zgaradi va natijada unda mexanik 
kuchlanishga proporsional bo‘lgan EYuK hosil bo‘ladi. EYuK fazasining ishorasi 
yo‘nalishiga bog‘liq bo‘ladi. 
a) 
b) 
8.46-rasm. Transformatorli o‘zgartkichlarning sxemalari.