Udk: 331. 561/. 57 Usmanov bexzod rustam o’G’li ishsizlikning ijtimoiy-iqtisodiy oqibatlari va uni bartaraf etish yo’llari
Yüklə 0,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
3.1.2-jadval
O’zbekiston Respublikasida ish bilan ta’minlashga muhtoj bo’lgan aholi tarkibi (ming kishi hisobida) 29 Ko’rsatkichlar Yillar 2012 yilda 2008 yilga nisbatan o’zgarishi 2008 2009 2010 2011 2012 farqi foiz Ish bilan ta’minlashga muhtoj bo’lgan aholi soni, jami 567,7 631,5 628,2 622,4 626,3 58,6 110,3 Shundan: Mehnat organlarida ro’yxatdan o’tgan ishsizlar soni 22,7 20,1 16,2 12,9 6,0 -16,7 26,4 Mustaqil tarzda ish izlayotgan ishsizlar soni 545,0 611,4 612,0 609,5 620,3 75,3 113,8 Bugungi kunda mamlakatimizda ishsizlikning quyidagi turlari ko’p uchramoqda: - tarkibiy,iqtisodiyotning yangi tarmoqlari paydo bo’lishi yoki eski tarmoqlarning barham topishi va mulkchilik shakllarining o’zgarishi bilan yuzaga keladi; - yashirin, bu asosan qishloq xo’jaligi bilan bog’liq ishlab chiqarish tarmoqlari uchun xos va haqiqiy ishchi kuchini kammiqdorda talab qiladi. Yashirin ishsizlik ishlab chiqarishning chuqur tanazzuli sharoitida korxonalarda ortiqcha bandlikning saqlanib qolganidan dalolat beradi; 29 O’zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi ma’lumotlari asosida tuzilgan 55 - mavsumiy,ma’lum bir mavsumda ish bilan bandlikni ta’minlaydigan, qishloq xo’jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish, ularni qayta ishlash va tayyorlash muddati bilan bog’liq. Mavsumiy ishsizlikning hajmi ishchi kuchiga bo’lgan talab va taklifning mavsumiy omillari baravar ta’sir qilishi natijasida namoyon bo’ladi; - texnologik o’zgaruvchan,bunday ishsizlik korxonada texnologik o’zgarishlarning amalga oshirilishi va korxonaning modernizatsiya qilinishi natijasida yuzaga keladi. Masalan, fan-texnika yutuqlari tufayli qo’l mehnati o’rnini mashina egallashi sababli yuzaga keladi. Ish bilan ta’minlashga muhtoj bo’lgan aholi mehnat organlarida ro’yxatdan o’tgan ishsizlar va mustaqil tarzda ish izlayotgan ishsizlardan iborat. Statistik ma’lumotlarga ko’ra, yurtimizda mehnat organlarida ro’yxatdan o’tgan ishsizlar soni kamaygan, aksincha mustaqil tarzda ish izlayotgan ishsizlar soni esa ortgan (10.3.2-jadval). 10.3.2-jadvaldan ko’rinib turganidek, 2008-2012 yillarda mamlakatimiz bo’yicha mehnat organlarida ro’yxatdan o’tgan ishsizlar soni 22,7 ming kishidan 6 ming kishiga yoki 73,6 foizga kamaygan. Aksincha, bu davrda mustaqil tarzda ish izlayotgan ishsizlar soni 75,3 ming kishiga, ya’ni 13,8 foizga ortgan. Boshqacha qilib aytganda, tahlil qilinayotgan davrda ish bilan ta’minlashga muhtoj bo’lgan aholi tarkibida rasmiy ro’yxatdan o’tgan ishsizlar ulushi 4,0 foizdan 1 foizga kamaygan, mustaqil tarzda ish izlayotgan ishsizlar soni ulushi esa 96 foizdan 99 foizga ortgan. Mehnat organlarida ro’yxatga olingan ishsizlarning asosiy qismi Toshkent shahri (20,7 foiz), Qashqadaryo (11,7 foiz) va Surxondaryo (10,3 foiz) viloyatlariga to’g’ri keladi. Ish qidirib, Bandlikka ko’maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish markazlariga murojaat qilganlarning aksariyati ishga joylashtirilmoqda. Jadvaldan ko’rinib turganidek, 2009 yilda ish izlab,Bandlikka ko’maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish tuman (shahar) markazlariga murojaat qilganlarning 85,8 foizi ishga joylashtirilgan bo’lsa, 2012 yilga kelib bu raqam 90,4 foizga teng bo’lgan. Bunday ko’rsatkichga erishishga bandlikka 56 ko’maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish markazlari va ularning har bir yirik qishloq fuqarolik yig’inida joylashgan muqim punktlarida fuqarolarni ishga joylashtirishga individual ravishda yondashilgani ko’maklashdi. 2012 yilda Bandlikka ko’maklashish va aholini ijtimoiy muhofaza qilish tuman (shahar) markazlariga eng ko’p murojaat qilganlar Farg’ona (murojaat qilganlar umumiy sonining 13,7 foizi), Samarqand (11,1 foiz) va Andijon (10,4 foiz) viloyatlariga to’g’ri keladi. Mehnat organlariga ko’proq qishloq (72,9 foiz) aholisi hamda 30 yoshgacha bo’lgan yoshlar (54,3 foiz) murojaat etmoqda. Fuqarolarning ishga joylashishlariga ko’maklashish, ish qidirish muddatlarini qisqartirish maqsadida 2012 yili 768 ta bo’sh ish o’rini yarmarkasi o’tkazildi va ularda 36,6 mingdan ortiq ish beruvchi va 264 ming nafardan ortiq ish izlovchi qatnashdi. Ushbu yarmarkalarda 100,5 ming kishi, jumladan, 62,9 ming yosh yigit-qiz, o’quv muassasalari bitiruvchilari, muddatli harbiy xizmatdan zaxiraga bo’shatilganlar, jazoni o’tash muassasalaridan qaytganlar ishga joylashishga yo’llanma olgan. O’zbekistonda ishsiz fuqarolarni ijtimoiy qo’llab-quvvatlash maqsadida belgilangan tartibda ijtimoiy nafaqalar to’lanadi, ishsizlar haq to’lanadigan jamoat ishlariga jalb etiladi, kasbga o’qitiladi. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 19 iyuldagi Yüklə 0,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|